واقع گرایی علمی عبارت است از این دیدگاه که بهترین نظریه های علمی ما توصیف های تقریباً حقیقی از جنبه های مشاهده پذیر و مشاهده ناپذیر جهان مستقل از ذهن عرضه می کند. مناقشه واقع گرایان و منتقدانشان بر سر این دیدگاه در قلب مباحث فلسفه علم است. در این مقاله، پس از بررسی اصول محوری موضع واقع گرایانه می کوشیم ادله آنها را در پاسخ به انتقادات مطرح شده از سوی دیدگاه های رقیب ذکر کنیم.

یکی از موضوعات اساسی در فلسفه علم مباحث مربوط به عقلانیت و عینیت علم است. آراء فیلسوف برجسته علم، تامس کوون سبب شد که این موضوع مورد توجه مجدد اندیشمندان بسیاری قرار گیرد. آراء و نظریات او در خصوص پارادایم و نحوه تحول آن، هم سنجه ناپذیری پارادایم ها ی رقیب و نظریه بار بودن داده های علمی، با تلقی تجربه گرایانه در باب علم یکسره در تضاد است، و همین موضوع سبب می شود که منتقدان بسیاری دیدگاه او را ن...

یکی از دیدگاه های درون گرایانه در باب شرایط توجیه که در مقابل دیدگاه مبناگرایی عرض اندام کرده، دیدگاه اصالت همبستگی است. در این مقاله، دیدگاه یکی از معرفت شناسان معاصر، لورنس بنجور، مورد بررسی قرار می گیرد. بنجور به معرفت شناسی باورهای تجربی می پردازد و می کوشد تا با حفظ این دیدگاه که توجیه نه از باورهای پایه ی موجود در ساختار معرفتی شخص، بلکه از خلال کل مجموعه ی اعتقادی وی بیرون می آید، معرفت ...

هسته ی پایان نامه ی حاضر بررسی دیدگاه هایدگر و کوهن در خصوص علم تجربی و سپس بیان وجوه قرابت و غرابت آنهاست. هایدگر و کوهن دو متفکر هستند که دیدگاه های ویژه ای در مورد علم ابراز می کنند. هایدگر از نقطه نظری هرمنوتیکی به نقد تز بی پیش فرض بودن تجربه پرداخت. او الگوی رایج در مورد فهم و تعریف علم را نشأت گرفته از دیدگاهی مدرن که مبتنی بر تفکیک ابژه از سابژه و تحلیل مته متیکال از جهان است، می دانست....

کوهن و فایرابند از فیلسوفان علمی هستند که در بسیاری از جهات، دیدگاه های نزدیک و بعضاً مشترکی دارند. این دو فیلسوف به عقلانیتی آفاقی و جهان شمول باور ندارند؛ از این رو در عرف ادبیات فلسفی، دیدگاه های آنان را نسبی گرایانه تلقی می کنند. هر دو، از فیلسوفان نیمة دوم قرن بیستم هستند و واکنشی به جریان های پوزیتیویستی و نگتیویستی محسوب می شوند. این اندازه، شباهت و نزدیکی، این پرسش را در ذهن برمی انگیزد ...

کوهن و فایرابند از فیلسوفان علمی هستند که در بسیاری از جهات، دیدگاه های نزدیک و بعضاً مشترکی دارند. این دو فیلسوف به عقلانیتی آفاقی و جهان شمول باور ندارند؛ از این رو در عرف ادبیات فلسفی، دیدگاه های آنان را نسبی گرایانه تلقی می کنند. هر دو، از فیلسوفان نیمه دوم قرن بیستم هستند و واکنشی به جریان های پوزیتیویستی و نگتیویستی محسوب می شوند. این اندازه، شباهت و نزدیکی، این پرسش را در ذهن برمی انگیزد ...

تلقی علم به مثابۀ پدیده ای زیست شناختی در معرفت شناسی تکاملی (یا تطوری) متضمن در نظر گرفتن ویژگی هایی برای علم است که ممکن است با دیدگاه رئالیست ها در مورد صدق نظریه های علمی، عینیت آنها و نیز عقلانیت و پیشرفت در سیر تحول علم همخوانی نداشته باشد. مسئله‎ ای که در این مقاله به آن می پردازیم، این است که معرفت شناسی تکاملی چه مشکلاتی را برای رئالیست ایجاد می کند و آیا رئالیست می تواند معتقد به معرف...

رشد علوم تجربی و تأثیرگذاری آن بر زندگی انسانها باعث گردیده تا عده ای به فکر مرزبندی بین علم و غیر علم بیفتند. با تشکیل حلقة وین مباحث روش شناسی حالت رسمی پیدا کرد، منتهی اندیشمندان وابسته به این حلقه با محدود کردن علم به علوم تجربی و کنار گذاشتن معارف دیگر، آنها راه حصول به علم را مشاهده و آزمون فرضیه ها قلمداد کردند. دامنة این دیدگاه به علوم انسانی نیز کشیده شد و عده ای با این رویکرد به مطالع...

هدف: توصیف چهار موضع معرفت شناختی تجربه گرایی، عقل گرایی، تاریخ گرایی، و عمل گرایی از جنبه سازماندهی دانش و همچنین تبیین، بررسی، و تحلیل شش رویکرد ارائه شده در سازماندهی دانش (رده بندی انسانی در برابر رده بندی خودکار، کاربرمحور و شناختی، چهریزه ای، علم سنجی، و تحلیل حوزه) از دیدگاه یورلند. روش شناسی: از روش مطالعات کتابخانه ای برای بسط دیدگاه یورلند در مباحث پیشگفته استفاده شد. یافته ها: موضع ت...

در این مقاله ابتدا نشان می دهیم که در مقام پردازش، انتخاب و بررسی نظریه های علمی ، دانشمندان تحت تأثیر جهان بینی خود عمل می کنند و این تأثیر هم در بعد نظری یعنی در شکل گیری و تنظیم نظریه و هم در بعد عملی یعنی در کاربرد نظریه در ایجاد فناوری و یا کاربرد آن در شکل دهی نظام فکری فرد و جامعه، بروز و ظهور دارد. در قدم بعدی به رابطه­ی دوجهان بینی اصلی رقیب ، یعنی جهان بینی  طبیعت گرایانه و جهان بینی ...