گرچه خلافت عباسی خود با اتکا به برخی شعارهای شیعی شکل گرفت اما خیلی زود به نهادی سنی بدل شد. این موضوع موجب شد تا دولت هایی که با گرایشات شیعی در محدوده این خلافت شکل گرفتند مجبور به اتخاذ سیاست های مذهبی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی ـ نظامی خاص در برابر خلافت گردند. مناسبات آنها با خلافت عباسی به طور کل دارای دو شکل واگرایانه (ستیزشی) و همگرایانه (سازشی) بود

این پژوهش با بررسی یک دوره ی مهم تاریخی، که سال های 232 ـ 334ه. ق را در بر می گیرد، آغاز شده و با هدف دستیابی به پیامد های آزادی های سیاسی و اجتماعی در دوره ی یاد شده، نگاشته شده است. در این پژوهش نگارنده برای بررسی پیامد های آزادی های سیاسی و اجتماعی در عصر دوم عباسی، ضمن بیان شرح حال خلیفگان عصر دوم عباسی و دوره های مختلف حکومت عباسیان، به بررسی موقعیت سیاسی، دوره ی مرکزیت سامراء، نفوذ و تسلط...

چکیده مقام و منصب وزارت در ایران پیشینه طولانی دارد، عرب ها که قوم بدوی و بدون پیشینه دیوان سالاری و مقام وزارت بودند، به تقلید از ایران عصر ساسانی برای اداره ی بهتر حکومت خود از مقام وزیر و نهاد وزارت استفاده کردند و ایرانیان در جایگاه وزارت در استقرارحکومت عباسیان نقش ویژه ای داشتند. وزیر جانشین خلیفه بود و در هر کاری قائم مقام وی محسوب می شد. کلیه کارهای لشکری و کشوری را اداره می کرد و اغلب...

دولت طولونیان (254-292ق) از جملۀ دولت های کوچکی بود که در دوران ضعف و تجزیۀ خلافت عباسی در سرزمین باستانی مصر پاگرفت. از آنجا که هردولتی برای ادارۀ قلمرو خویش نیازمند نظام دیوانی کارآمدی است، امرایطولونی، به ویژه احمد و خمارویه، نیز علاوه بر حفظ دیوا ن ها و سازمان های موجود که به تدریج از آغاز ورود اسلام در مصر شکل گرفته بود، اقدام به تأسیس دیوان ها و سازمان های جدیدی کردند. در این نوشتار سعی ش...

چکیده اتابکان زنگی حکومتی بودندکه به طور رسمی از سال 521هـ.ق در موصل به قدرت رسیدند و تا سال 624هـ.ق بر پاره ای از مناطق شمال عراق حکومت داشتند. اوج قدرت اتابکان در دوران نورالدین بود. روی کار آمدن این حکومت ترک به دلیل شرایط بوجود آمده در جهان اسلام بود، حضور اروپاییان به منطقه شامات، خلافت بغداد و خلافت فاطمیان را تهدید می کرد. با روی کار آمدن عمادالدین به وسیله سلطان محمود سلجوقی، ابتدا ب...

بدون تردید، از عوامل مؤثّر در بقای دولت‏ها (اعم از دینی و غیر دینی)، برخورداری از اقتصاد سالم است. دولت فاطمیان با استقرار در مصر و شام برای هزینه‏های تبلیغاتی داعیان اسماعیلی، مخارج گزاف دربار و رقابت با دولت عباسی و امویان اندلس، افزون بر بهره‏گیری از منابع مرسوم و مشروع گذشته، هم‏چون خُمس، زکات، جزیه، موقوفات و...، با ابتکار عمل، از منابع جدیدی نظیر احتکار، نجوا، رباع و... نیز بهره گرفت و توان...

بیت­الحکمه نخستین و بزرگترین مرکز فرهنگی جهان اسلام در دوره عباسی بوده و به عنوان عامل اصلی اعتلای نهضت ترجمه در این دوره محسوب می شد. به دنبال این نهضت و تولیدات علمی آن منزلت دولت اسلامی ارتقا یافته و روابط آن با سایر کشورها قانون­مند شد. از این زمان به بعد مسلمانان در حوزه های مختلف علمی پرچم رشد و شکوفایی را به دوش کشیدند، تشویق خلفای عباسی نیز باعث شد تا بیت­الحکمه اهمیت بیشتری پیدا کرده و...

بدون تردید، از عوامل مؤثّر در بقای دولت‏ها (اعم از دینی و غیر دینی)، برخورداری از اقتصاد سالم است. دولت فاطمیان با استقرار در مصر و شام برای هزینه‏های تبلیغاتی داعیان اسماعیلی، مخارج گزاف دربار و رقابت با دولت عباسی و امویان اندلس، افزون بر بهره‏گیری از منابع مرسوم و مشروع گذشته، هم‏چون خُمس، زکات، جزیه، موقوفات و...، با ابتکار عمل، از منابع جدیدی نظیر احتکار، نجوا، رباع و... نیز بهره گرفت و توان...

دولت طولونیان (254-292ق) از جملۀ دولت های کوچکی بود که در دوران ضعف و تجزیۀ خلافت عباسی در سرزمین باستانی مصر پاگرفت. از آنجا که هردولتی برای ادارۀ قلمرو خویش نیازمند نظام دیوانی کارآمدی است، امرایطولونی، به ویژه احمد و خمارویه، نیز علاوه بر حفظ دیوا ن ها و سازمان های موجود که به تدریج از آغاز ورود اسلام در مصر شکل گرفته بود، اقدام به تأسیس دیوان ها و سازمان های جدیدی کردند. در این نوشتار سعی ش...