جمهوری اسلامی ایران پس از انقلاب اسلامی، گفتمان ویژه­ای را در سطح جهان و به­ویژه در خاورمیانه به وجود آورد که مبتنی بر سه محور اسلام گرایی، استقلال­گرایی و وحدت­گرایی است. و با آغاز تحولات بیداری اسلامی در خاورمیانه نیز تلاش کرده است تا با حمایت از تحولات انقلابی، نقش مؤثرتری را در شرایط جدید منطقه ایفا نماید. نگارندگان با طرح این سؤال که فرصت­ها و چالش­های تحولات ژئوپولیتیک نوین مصر بعد از وقو...

در سیستم بین الملل اصولا امنیت مهمترین دلمشغولی واحدها بوده به همین جهت اغلب الگوهای رفتاری واحدها معطوف به تامین آن می باشد. البته امنیت تحت تاثیر عوامل متعددی قرار دارد که در این میان یکی از متغیرهای تاثیرگذار بر امنیت ملی کشورها ویژگی های ژئوپلیتیکی هست که کشورها در آن قرار گرفته اند. ژئوپلیتیک هر کشور سیاست ها و مواضع اتخاذ شده از جانب آن کشور را تحت تاثیر قرار می دهد. بدون تردید سهم متغی...

جهان اسلام به‎اصطلاح به سرزمین‎هایی گفته می شود که بیشینه‎ی مردمان آن پیرو دین اسلام باشند. جهان اسلام در حال حاضر سرزمینی با ترکیبی متنوّع از نظر ویژگی های انسانی و بسترها و شرائط طبیعی را شامل می‎شود. اگرچه به‎لحاظ اشتراک دینی و منابع انسانی و طبیعی، جهان اسلام دارای قابلیّت‎های فراوانی برای تبدیل شدن به یک قدرت منطقه‎ای در عرصه نظام ژئوپلیتیک جهانی است؛ اما به‎دلیل وجود برخی عوامل و زمینه‎های ...

ازجمله نتایج رقابت ژئوپلیتیکی"بازی بزرگ"، تجزیه‎ی سرزمین‎های تاریخی ایرانِ بزرگ و تحدید مرزهای ایران جدید در جناح شرقی و جنوب‎شرقی بود. این وقایع در دوره‎ی ژئوپلیتیک استعماری و همزمان با دوره‎ی حکومت قاجاری به‎وقوع پیوست. موقعیّت حاشیه‌ای جنوب‎شرق، همجواری آن با هندوستان، محدودیت‎های جغرافیای طبیعی و تمایزات جغرافیای انسانی آن به‎همراه پیش‎زمینه‌های تاریخی و حکمرانی حکومت‎های محلّی مدّعی و نیمه‎مست...

با پایان جنگ سرد، ملاحظات جغرافیایی و ژئوپلیتیکی که در طول تاریخ در ایجاد امپراتوری روسیه و سپس بر سیاست‌های شوروی سایه افکنده بود، بر سیاست‌های فدراسیون روسیه نیز تأثیرگذار است؛ سیاست‌هایی که با از دست دادن پهنة قابل‌توجهی از سرزمین‌های خود و موقعیت ابرقدرتی در ساختار نظام دوقطبی همچنان به‌عنوان یک قدرت منطقه‌ای بازیگری می‌کند. به‌دنبال فروپاشی شوروی که پوتین رئیس‌جمهور روسیه آن را «فاجعة ژئوپ...

چکیده وابستگی کشورها به همدیگر، بر وزن ژئوپلیتیک و نوع رفتار آنها در عرصه بین المللی تاثیر فراوانی دارد. روابط ایران و جمهوری آذربایجان از ابتدای 1990که این کشور به استقلال رسید، با چالش هایی مواجه بوده است. نخجوان به عنوان بخشی از کشور آذربایجان، توسط دالان زنگزورمگری ارمنستان از سرزمین مادری جدا افتاده و پس از جنگ قره باغ، تنها راه ارتباط زمینی بین نخجوان وآذربایجان، استفاده از خاک ایران است....

دانش ژئوپلیتیک تاکنون چهار گفتمان اساسی را پشت سر گذاشته است. کشور ایران در هر یک از گفتمان‌های ژئوپلیتیکی استعماری، جنگ سرد، نظم نوین جهانی و زیست محیطی از اهمیت خاصی برخوردار بوده و برخوردار است. نظریه‌پردازی‌هایی که در هر دوره از گفتمان‌های ژئوپلیتیکی صورت گرفته‌اند، حاوی تهدیدات و فرصت‌هایی برای این سرزمین بوده‌اند. این مقاله با تبیین نظریات اصلی ژئوپلیتیکی، در هر گفتمان تلاش دارد تا اهمیت ...

چکیده کشورها برای حفظ و توسعه ی قدرت ملی و نیز دست یابی به اهداف تعیین شده ی خود، به اقداماتی چون تدوین استراتژی ژئوپلیتیکی در پیوند با دیگر قدرت های منطقه یی و فرامنطقه یی و همچنین فرصت ها و محدودیت های قدرت کاه یا قدرت افزا می پردازند. از این رو، نظام های سیاسی کوشیده اند تا از طریق تصرف یا نفوذ در سرزمین هایی که می توانند مکمل ژئوپلیتیک باشند، تنگناهای ژئوپلیتیکی (محدودیت سرزمین و منابع) خود...

موقعیت ژئوپلیتیکی و استراتژیکی منحصر به فرد سرزمین ایران نه تنها در گذشته، بلکه در حال حاضر اهمیت بین المللی ویژه ای به ایران بخشیده است. به گونه ای که در طول تاریخ، همسایگان ایران و اقوام مهاجم ترک، مغول و.. همواره به این سرزمین به دیده حقارت می نگریستند. همان طور که دیدگاه های ژئوپلیتیکی نشان می دهد همسایگان منطقه ای و قدرت های جهانی همچون عربستان، آمریکا نیز چنین طرز تفکری دارند. الگوی ترکی...

به طورکلی پیامدهای ژئوپلیتیکی حادثه ی یازدهم سپتامبر در دو جهت کاملاً مخالف خودنمایی کرده است: نخست برجسته شدن ابعاد نظری و عینی مقولة «مرز» از جنبة ژئواکونومیک، و دوّم کمرنگ شدن این ابعاد از جنبة ژئواستراتژیک. این دو بعد ژئوپلیتیکی که همچون ژانوس دو چهره ای عرصة مطالعاتی جدیدی را پیش روی صاحب نظران و محققین حوزة ژئوپلیتیک و جغرافیای سیاسی گشوده، آثار و پیامدهای عمده ای در منطقة خاورمیانه داشته ا...