ادبیات تطبیقی صرف نظر از پایه های نظری، به جهانی بودن ادبیات می اندیشد و این که چگونه عرصة ادبیات آینه ای تمام­نما از تعاملات و تبادلات فرهنگی ، اجتماعی و هنری ملت ها است. از این منظر رابطة دو زبان فارسی و عربی از جایگاه خاصی برخوردار است؛ تبادلات ادبی و فرهنگی این دو زبان سابقة دیرینه دارد و ادیبان بسیاری دستمایة پژوهش های تطبیقی بوده اند. در این میان عمر خیّام، شاعر معروف فارسی، همواره مورد تو...

سبو یا سبوی، ظرفی است که از دیرباز برای دوشیدن شیر یا نوشیدن مایعات استفاده می‌شد و در شعر فارسی، بازتاب گسترده‌ای یافته-است. در زبان عربی، از این واژه صراحتاً اثری نیست، ولی در روند جستجوی از آن، دو احتمال، توجّه پژوهشگر را به خود جلب می-کند. یکی بن‌واژه‌های: «سَبَی»، «سَبَأَ» و «سَأَبَ» و مشتقّات آن‌ها که با سبو شباهت حرفی و معنوی دارند و دیگری کلمة «صَبوح» که به نظر می‌رسد، شکل مُعرّب «سبوی» باشد. به گواه...

باژگونگی امور یا وارونگی معنا، مبنای بسیاری از اندیشه‌های ابوسعید ابوالخیر در اسرارالتوحید است و بررسی آن می‌تواند یکی از مهم‌ترین عوامل جذابیّت این اثر گران‌سنگ عرفانی را تبیین کند. در این مقاله نخست گونه‌هایی از وارونگی معنا معرفی می‌شود؛ مواردی مانند ترجیح ثروت بر فقر، خوشباشی بر عزلت، تساهل و تسامح و مدارا بر انتقام و... از دلایل اصلی این نوع نگرش، التزام به سکر در مقابل صحو در مشرب...

باده در ادبیات فارسی، نمادی کهن و نیرومند است که طیف گسترده‌ای از افکار متناقض را در خود گرد آورده است. این نماد در فرهنگ ایرانی به مخاطب مجال می‌دهد تا بنا بر ظن و شخصیت خویش، درکی مادی یا معنوی از آن داشته باشد. پژوهش حاضر می‌کوشد برگردان رباعیات مشترک میان سه مترجم عرب (ابراهیم عریّض، احمد صافی و احمد رامی) را که در آن، سخن از باده و باده‌گساری است، گزینش نموده، درک و برداشت مترجمان از آن را ...

رودکی پدر شعر فارسی و بزرگترین شاعر دوره­ی سامانی است. با اینکه از اشعار بی‌شمار او کمتر از هزار بیت به‌دست ما رسیده و حدود نصف آن تک‌بیتی‌های پراکنده از مثنوی ها و قصاید و تغزّلات اوست، تنوّع قالب ها و معانی شعری در آنها قابل ملاحظه است. اوّلین و بهترین نمونه‌های قصیده، تغزّل و غزل ملحون و رباعی (از لحاظ قالب) و مدیحه و هزل و هجو و مرثیه و حسب‌حال و وصف و حکمت و پند واندرز و اخلاق و خمریّه را (از ج...

در عصری که تراکم جمعیت، رشد صنعت و توسعه­ی تکنولوژی، به نحو چشمگیری از تفرج و انبساط بشر کاسته و تنش های عصبی، فشارهای مختلفی را بر او تحمیل نموده و بیش از پیش موجبات افسردگی و فرسودگی او را فراهم کرده است، بررسی و تحلیل مقوله ی شادمانگی و معرفی عوامل افزایش آن از منظر شاعران ایرانی، از موضوعاتی است که می تواند به ترویج و تعمیق شاد زیستی و خوشباشی و شادمانگی روحی بشر کمک کند. البته ذهن و زبان ...

در عصری که تراکم جمعیت، رشد صنعت و توسعه­ی تکنولوژی، به نحو چشمگیری از تفرج و انبساط بشر کاسته و تنش های عصبی، فشارهای مختلفی را بر او تحمیل نموده و بیش از پیش موجبات افسردگی و فرسودگی او را فراهم کرده است، بررسی و تحلیل مقوله ی شادمانگی و معرفی عوامل افزایش آن از منظر شاعران ایرانی، از موضوعاتی است که می تواند به ترویج و تعمیق شاد زیستی و خوشباشی و شادمانگی روحی بشر کمک کند. البته ذهن و زبان ش...

چکیده بدون تردید یکی از راههای درک و شناخت عمیق و دقیق متون، بررسی ارتباط و تعامل بین آنهاست، چرا که مولف خواه ناخواه تحت تأثیر معلومات قبلی و متون گوناگونی است که مطالعه کرده یا خود تالیف نموده است. بینامتنی به عنوان یکی از گرایشهای نقد جدید، به چگونگی ارتباط و تعامل متون می پردازد و آثار ادبی و هنری یک سرزمین را در شبکه منسجمی از تکرارها، تداعی ها، تلفیق ها و ارتباط ها قرار می دهد. بگونه ا...

« الرّحمن عَلّمَ القرآن خَلَقَ الانسانَ علّمَهُ البیان» (قرآن کریم55/آیه4ـ 1) بیان وعناصر بیانی ابزاری هستند برای این که شاعر هنر خود را نشان دهد. شاعران با این ابزار ها با توجه به ذوق و قریح? خود آثارشان را خلق می کنند. بسیاری از شاعران برای پروراندن خیال خود در شعر، به عناصر بیانی خاصّی توجه دارند. این عناصر بیانی و تصویر های خیالی گاهی حاصل ذهن خود شاعر است وگاهی هم تقلیدی. هرچه شاعر در استفاده از ابزا...