پیروزی طغرل در دندانقان در 431 ق. آغازگر دوره سلاجقه در ایران است. عصری که نقطه اوج آن را پادشاهی ده ساله آلپ ارسلان (65-455 ق.) و سلطنت بیست ساله پسرش ملکشاه (85-465 ق.) تشکیل می داد. البته این دوره وحدت سی ساله را می بایست عصر وزیر خواجه نظام الملک نیز نامید. وی رایزن خردمند سلاطین سلجوقی بود، که ولی نعمتان تُرک خود را تشویق می کرد، بر سنت ایرانشهری چون پادشاهی مطلق عمل کنند و در کتابش سیاست ن...

متون کهن فارسی، گنجینۀ عظیم تفکرات و اندیشه های تعلیمی و اخلاقی است چنانکه تعلیم و تربیت امروز با همه پیشرفت های شگرف خود  باید ریز خواره این خوان گسترده و پر برکت باشد. استاد البشر، خواجه نصیر الدین توسی ( 672- 597 ه.ق ) از جمله کسانی است که علاوه بر سیاست و امور کشور داری، همچون همشری دیگرش خواجه نظام الملک، از تعلیم و نصیحت و پند و اندرز دریغ نورزیده است. او فیلسوف، ریاضی دان، ستاره شناس، مع...

شکارنامۀ ملکشاهی یا خسروی کتابی است که در سدۀ 5ق/11م به دستور ملکشاه سلجوقی و سعی خواجه نظام الملک و به دست خواجه ابوالحسن علی بن محمّد نیشابوری براساس چندین بازنامه و شکارنامه و به خصوص ترجمۀ شکارنامۀ انوشیروانی و مشورت با استادان عهد سلجوقی تألیف شده است. این رساله حاوی یک دیباچه درباب تاریخ بازنامه نویسی در ایران تا سدۀ پنجم و دو بخش در تربیت و معالجه پرندگان و دوندگان شکاری می باشد. متأسفانه...

انتساب کتاب دستور الوزاره به خواجه نظام الملک یا عدنی طوسی؟*   محمّدرضا ملک­ثابت 1 کارشناس ارشد تاریخ و تمدّن ملل اسلامی     چکیده کتاب دستور الوزاره به زبان فارسی و به نثری استوار در سه فصل تحریر و تنظیم یافته است: مقدّمه در احوال خواجه نظام الملک، فصل اوّل در تحریض فرزند خواجه به ترک وزارت و مخاطرات آن، فصل دوم در آداب وزارت. دستور الوزاره به رغم رواج و شهرت آن که خود موجب استنساخ بسیار ...

در همه ی جوامع بشری اخلاق عامل مهمی در روابط انسانی و تعیین سرنوشت اشخاص و کل جامعه بوده است. فلسفه بعثت پیامبران نیز چیزی جز رواج اخلاق پسندیده و دوری از اخلاق ناپسند نبوده است. از این رو وقتی به دقت در تعالیم پیامبران ادوار مختلف تاریخی و نیز در افکار و اندیشه های انسانهای فرهنگ ساز تدبر می کنیم در می یابیم که معیارهای اخلاقی خوب و بد در همه ی دنیا یکسان است. هر چند که برخی اندیشمندان نظراتی ...

ساختارحکومتسلجوقی(590-431ق)به لحاظ شرکت نهادها و کنشگران مختلف در بستر فعالیت­های سیاسی، شاخصه­هایی دارد که در مقایسه با دیگر حکومت­ها و سلسله­های ایرانی پس از اسلام در نوع خود بی­نظیر است. سلجوقنامه ظهیرالدین نیشابوری بر خلاف متن موجزش، روایتی عینی و پرمعنا از نحوة شکل­گیری و تداوم ساختار قدرت سلجوقی به­دست می دهد. توجه مورخ به امرا، به عنوان گروهی مؤثر در تحولات سیاسی این دوره و تلاش نهاد دیو...

شکارنامۀ ملکشاهی یا خسروی کتابی است که در سدۀ 5ق/11م به دستور ملکشاه سلجوقی و سعی خواجه نظام الملک و به دست خواجه ابوالحسن علی بن محمّد نیشابوری براساس چندین بازنامه و شکارنامه و به خصوص ترجمۀ شکارنامۀ انوشیروانی و مشورت با استادان عهد سلجوقی تألیف شده است. این رساله حاوی یک دیباچه درباب تاریخ بازنامه‌نویسی در ایران تا سدۀ پنجم و دو بخش در تربیت و معالجه پرندگان و دوندگان شکاری می‌باشد. متأسفانه...

چکیده قدرت از دیدگاه خواجه نظام¬الملک با تاکید بر سیاست¬نامه زهرا کریمی قدرت یکی از محورهای اساسی در اندیشه¬ی سیاسی می¬باشد. کسب اطلاعات در مورد مسائل و موضوعات سیاسی از آن جهت دارای اهمیت است که قدرت حکومت¬ها مستقیما و به صورتی بنیانی زندگی بیشتر مردم جامعه را تحت تاثیر قرار می¬دهد.کسانی این تصمیمات را اتخاذ می¬کنند که صاحب قدرت هستند و معمولا اساس و بنیان قدرت آن¬ها سیاسی است. خواجه نظا...

انچه ابن خلدون در مورد چرخه ظهور و سقوط عصبیت در حکومت های قبیله ای می نویسد در مورد ایران صدق نمی کند چراکه وجود طبقاتی چون دهقانان  نهاد هایی چون وزارت سازههای چون قنات  رسومی چون وقف باعث شده است در ایران مبانی حکومت مندی فضاهای تنفسی داشته باشد که خارج از تکنیک های تغلب استبدادی تعریف شود برای نمونه می توان به متن سیاست نامه خواجه نظام الملک اشاره کرد که دران علی رغم داشتن روحیه اشاعری و حک...