درآغاز قرن سوم هجری، به‌خاطر پیچیدگی اَشکال و قرائت خط‌ کوفی، خطوطی تازه رشدی ناگهانی یافتند. این خط‌ها که از منشأ مشترکی برخاسته بودند به اقلام ِستّه (قلم‌های شش‌گانه) معروف شدند که عبارت‌اند از: «مُحَقَّق، ریحان، ثلث، نَسخ، تُوقیع، رقاع». روایات‌ گوناگونی در تقدُّم و تأخُّر این خطوط وجود دارد امّا به هر جهت این اقلام پایه و اساس خط‌ و خوشنویسی اسلامی را مُهیّا کردند و تا ابداع خطوط «تعلیق»، «نستعلیق» و «شکست...

پژوهشگران معاصر از زوایای مختلف به بحث درباره واژگان قرآن پرداخته اند و ابعاد مختلف آن را کاویده اند، با این وجود هر روز شاهد پژوهش های جدید در این حوزه و تبیین و تفسیرهای موشکافانه از واژگان قرآن هستیم. اما این پژوهش ها شامل سلسله ای از پژوهش های به هم پیوسته و مداوم نیست که در راستای آن هر پژوهشگری نسبت به پژوهش های پیشین و روش آن کاملا آگاه باشد و در راستای تکمیل این مسیر گام بردارد. بلکه مج...

رساله حاضر در زمینه کتابت قرآن به بررسی سیر وضعیت کتابت واژگان قرآن کریم قبل از نزول قرآن تا عصر حاضر در راستای رفع مشکلات پیش روی ترویج قرآن کریم در سه حوزه آموزش، کتابت (نشر) و قرائت پرداخته است. مطالب ضمن بررسی آثار کشف شده و اخبار رسیده از تاریخ خط عربی، در 10 فصل تنظیم و ارائه گردیده است: کلیات (فصل اول : کلیات رساله) منشا نگارش و تکامل خط در بین النهرین ( فصل دوم : زبان، خط و تاریخچه...

این مقاله در باره ی موجودیّت نسخه های نفیس قرآن کریم و تفسیرهای آن که در پژوهشگاه خاورشناسی ازبکستان نگهداری می شوند سخن می رود. در مورد قدیم ترین نسخه های قرآن کریم و مهم ترین تفسیرها خبر داده می شود. از سبب زیاد بودن شماره ی تفسیرها، بعضی از آن ها در انجام مقاله به صورت فهرست آورده شده است. مقاله برای اطّلاع یافتن از موجودیّت آن دست خطهای نادر در آسیای مرکزی و زمان تألیف و حالت عمومی آن ها خدمتی...

قرآن کریم در رأس پرخواننده­ترین کتاب­های عصر کنونی است و با گسترش اسلام در تمامی نقاط جهان، این کتاب وحیانی مورد مطالعه­ی بسیاری از مردمان جهان قرار گرفت. اقوام غیرعرب از آغاز تاکنون به دلیل عدم تسلط به زبان عربی، در فهم و خواندن آیات به نوعی با مشکلاتی روبرو بوده­اند. علمای اسلامی، در قرن­های نخستین، با ایجاد علائمی مانند رموز سجاوندی، تحولی عظیم در زمینه­ی تسهیل خواندن آیات قرآن کریم ایجاد کر...

اهمیت خوشنویسی و رواج گسترده و سریع آن در جهان اسلام (ایران و بلاد اسلامی) با اصلی ترین کاربرد آن، یعنی کتابت قرآن، ارتباط داشت.اهمیت قرآن در اعتقادات اسلامی و تلاش مسلمانان در تحسین خط قرآن که عملی مقدس به شمار می آمد، سبب شد خوشنویسی در همه جای جهان اسلام به سرعت گسترش یابد.از این رو، در هر منطقه خوشنویسانی بودند که به کتابت کلام حق می پرداختند.در این میان، تأثیرات منطقه ای و علایق هنرمندان و...

This article has no abstract.

گزارش تأثیر قرآن به عنوان یک فرهنگ، بر زبان و ادب پارسی است. زبان تأثیر زیادی بر ادبیات دارد و با دگرگونی زبان و فرهنگ، ادبیات نیز دگرگون می گردد. جامعه و فرهنگ در ساخت یک متن ادبی تأثیر گذارند به گونه ای که یک متن ادبی بدون شناخت جامعه و فرهنگی که متن در آن شکل گرفته امکان پذیر نیست چنان آشناست که شناخت یک فرهنگ نیز از طریق ادبیات امکان پذیر می گردد. زبان نیز بر فرهنگ تأثیر ژرفی می نهد. هنگامی...

خط فارسی از جهت تاریخ شکل‌گیری، تحول و دگرگونی، جنبه‌های فکری، هنری، زیباشناسی، هویتی، فرهنگی و کاربردی برای فارسی زبانان ایران و جهان از اهمیت فراوانی برخوردار است. این خط گاه‌گاهی از سوی ناآگاهان یا کم‌کوشان مورد بی‌مهری و ستم قرار گرفته و می‌گیرد. پیش از این مقالات و کتابهایی درباره آن نگاشته شده است، اما به عوامل و علل تاریخی پذیرش این خط به جای خط پهلوی و مستندات و دلایل عینی‌تر و بارزتر آ...

چکیده رسم الخط مصحف همان خط ویژه نگارش واژگان قرآن کریم است که به اعتقاد اکثر اندیشمندان حوزه قرآن، اصالتی به قدمت نگارش اولیّه قرآن در زمان پیامبر صلی الله علیه و آله دارد که در نگارش­های بعدی قرآن- در زمان خلیفه اوّل و سوّم و ...- مورد استفاده قرار گرفت. درباره ماهیّت این رسم الخط و تفاوت­های خطی واژگان همسان در آن، سه نظریه توقیفی بودن (تفاوت های خطی حکیمانه و به دستور خداوند است)؛ اجتهادی بودن ...