قاعدۀ تفسیری به قواعد کلی مفسران در تبیین آیات اطلاق می‌گردد که حمل خطاب‌های مفرد قرآن بر عموم مردم به‌جای شخص رسول اکرم (ص) یکی از این قواعد به‌شمار می‌آید. این قاعده که یکی از پرکاربردترین قواعد تفسیری همۀ مفسران در طول تاریخ است، بیشتر ذیل آیاتی که به نظر مفسر با شؤون پیامبر در تعارض بوده، به‌کار رفته است؛ به‌گونه‌ای که هرچند این قاعده منحصر در آیات عتاب نیست، اما استفادۀ حداکثری از آن ذیل آ...

دیدگاه اختصاص خطاب‌‌های قرآن به معصومان بر برخی ادله روایی تکیه دارد که مهم‌ترین آنها را می‌توان روایات دارای عبارت من خوطب به، روایات نحن الراسخون، حدیث ثلقین، احادیث دوری قرآن از عقل‌‌های مردمان، روایات بیان تفصیل احکام مجمل قرآن و روایات انحصار تفسیر از سوی امام علی علیه‌السلام دانست. بررسی سندی این روایات به‌جز درباره حدیث ثقلین که متواتر است نشان‌دهنده ضعف اغلب آنهاست. از لحاظ دلالی نیز عل...

تأمل در آیات وحی حاکی از آن است که علی رغم تأکید قرآن بر جایگاه عقل و منطبق بودن حکم آن با فطرت الهیِ انسان، همچنان ابتلا به بی خردی ریشه ای ترین آسیب در میان دینداران است. آسیبی که با انحرافات گوناگونِ باورهای معرفتی ارتباطی مستقیم داشته و بستر ساز آنان شده است. لذا تأمل در آیاتی که قرآن در آنها دعوت به تعقل نموده و یا بر بی خردی عتاب کرده، نمایانگر آن است که آسیب های اعتقادی همچون عدم تعامل منا...

از پندارهای مغرضانه برخی مستشرقان که تحت لوای به چالش کشیدن قرآن مطرح شده، تقابل ظاهری فحوای برخی آیات است. «عصمت انبیا» یکی از این موارد می باشد که در آیات متعددی بر آن تأکید شده است. در مقابل؛ برخی دیگر از آیات که در عرف مفسران به «آیات عتاب» مشهور گشته اند، آن گونه که از ظاهر آنها نیز برداشت می گردد، با موضوع عصمت منافات داشته و این دو ناسازگار جلوه می نمایند. نوشتار حاضر سعی می کند با هدف پ...

با مرور در آیات نورانی قرآن کریم به آیاتی برمی خوریم که خداوند متعال با بیاناتی عتاب آمیز، پیامبر اکرم(ص) را مورد خاطب قرار داده است. از برجسته ترین گونه‌های این عتاب‌ها می‌توان امر به طلب بخشش از خداوند، نهی از شک، نهی از شرک، تأکید بر صیانت الهی و عتاب بر تحریم حلال الهی نام برد. از آنجا که برگرداندن چنین خطاب هایی به زبان فارسی یا هر زبان دیگری ممکن است شائبه عدم عصمت پیامبر اکرم(ص) را در ذه...

تأمل در آیات وحی حاکی از آن است که علی رغم تأکید قرآن بر جایگاه عقل و منطبق بودن حکم آن با فطرت الهیِ انسان، همچنان ابتلا به بی خردی ریشه ای ترین آسیب در میان دینداران است. آسیبی که با انحرافات گوناگونِ باورهای معرفتی ارتباطی مستقیم داشته و بستر ساز آنان شده است. لذا تأمل در آیاتی که قرآن در آنها دعوت به تعقل نموده و یا بر بی خردی عتاب کرده، نمایانگر آن است که آسیب های اعتقادی همچون عدم تعامل منا...

یکی از آیات مشکله قرآن کریم آیات نخست سوره عبس است. مضمون آیات عتاب خدای متعال به شخصی است که برخوردی انتقادآمیز با فرد نابینا داشته است. در کیستی عتاب‌شونده، دو شأن نزول نقل شده است؛ یکی آنکه خدای سبحان، پیامبر’ را عتاب فرموده است و این برخورد او ترک اولی محسوب می‌شود، در غیر این صورت عتاب الهی بی‌مورد است؛ چراکه خدا از فعل عبث منزه است. اشکال این نقل آن است که نوعی کوتاهی از جانب پیامبر’ صورت...

یکی از راه های کارآمدی که ادیبان مسلمان و غیر مسلمان برای شیوایی و ماندگاری سخن خود از آن بهره جسته­اند، بهره­مندی از واژگان ساختارها و مفاهیم قرآن کریم در واژگان و معانی اسالیب آثار ادبی­ خویش است، و این امر موجب شده تا اثر ارزنده­ای از خود به یادگار بگذارند. مقاله­ی پیش رو، با عنوان «تأثیر قرآن کریم بر اشعار ابوالفتح بستی» یکی از شاعران قرن چهارم هجری است، که تأثیر پذیری این شاعر از قرآن کریم...

تفسیر طبری یکی از مشهورترین تفاسیر مأثور اهل‌‌تسنن است که در قرن سوم به رشته تحریر درآمده است. روش تفسیری طبری در این تفسیر، غالباً روایی با استفاده از روایات پیامبر(ص) و اقوال صحابه و تابعان است، ولی این به این معنا نیست که این تفسیر، صرفاً روایی محض است، بلکه طبری در کنار استفاده از روایات، در بسیاری از موارد از روش تفسیر قرآن به قرآن، اجتهاد و عقل و غیره در تفسیر آیا...

یکی از ایرادهای برخی از معارضان و منتقدان به قرآن این است که در قرآن، در مورد برخی اشخاص و گروه‌‌‌ها تصریح به الفاظ قبیح شده و آنان با نام‌‌های زشت و ناپسند مانند: «أبله، نادان، فاسق، بی‌شعور، حیوان، نجس و ...» مورد خطاب و عتاب قرار گرفته‌اند؛ در حالی‌که با استناد به آیاتی مانند: «وَ قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْناً»، «وَ لا تَسُبُّوا الَّذینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّه‏ ...» عدم صحّت این مطلب و اینکه از اختصاص‌های قرآن کریم، عد...