حکایت شاه و کنیزک یکی از محوری ترین حکایت های مثنوی است که با توجه به قرار گرفتنش بعد از نی نامه و نیز تأکید خود مولانا بر اهمیت آن، بسیار مورد توجه مفسران مثنوی قرار گرفته است. قاطبه ی مولوی پژوهان این حکایت را داستانی نمادین دانسته اند که مولانا در قالب آن تلاش کرده به موضوع پراهمیت آفرینش و کمال انسان اشاره کند. در این مقاله با روش تحلیل- مقایسه ای تلاش شده با بهره گیری از چند داستان عرفانی ...

بن مایه های داستانی، از نوع عناصر ساختاری – معنایی و زیبا شناختی هستند که به تقویت جنبه های ساختاری داستان کمک می کنند و سبب عمیق تر شدن مفاهیم مندرج در داستان می شوند. این پژوهش بر آن است تا نقش و کارکرد خضر را در مقام بن مایه ای داستان مورد بررسی قرار دهد. نتایج به دست آمده از رهگذر تحقیق حاضر، حکایت از این دارد که خضر به عنوان یک کهن الگو و بن مای? داستانی در بسیاری از متون فارسی ایفای نقش م...

در بررسی آثار ادبی مربوط به موضوع ابلیس، متوجّه وجوه گوناگون و جریان‌های مختلف در متون صوفیانه به طور عام، و در اشعار عطار و سنایی به طور خاص می‌شویم؛ حکایت نزاع عیسی(ع) و ابلیس ازجمله موضوعات مشترک در آثار این دو شاعر  به شمار می‌رود که اگرچه، در اجزاء وکارکردحکایت مذکور تفاوت‌هایی دیده می‌شود؛ لیکن هر دو شاعردر کل داستان، به دخالت روزمرۀ ابلیس در زندگی آدمی معترف‌اند؛ باتوجّه به دیدگاه متناقضی ...

یکی از حوزه های شناخت یک اجتماع و یک گروه، پرداختن به فرهنگ عامّه وآداب رسوم واعتقادات آن ها می باشد، که باعث تعاملات واعتماد بیشتری بین اقشار مختلف می گردد.البته برای جمع آوری اجتماعیّات و فرهنگ کامل یک گروه، زمان و تحقیقات بیشتری را می طلبد و نیاز به یک دایره المعارف بزرگ است. در این پژوهش به اجتماعیّات و فرهنگ عامّه ی کتاب هزار حکایت صوفیان درموضوع های مختلف پرداخته شده است. هدف از این تحقیق، ...

در کتاب روضه خلد مجدخوافی داستان­های بسیاری مربوط به تصوف و زهد وجود دارد. از هجده باب این کتاب، یک باب کاملا به اهل تصوف، و دو باب به زهد و بی­وفایی دنیا اختصاص دارد. شایان ذکر است که داستان­های پراکنده­ و معدود دیگری نیز با موضوع زهد و تصوف در سایر باب­های این کتاب وجود دارد. مجد خوافی به منبع هیچ یک از این داستان­ها اشاره نکرده است. ما توانسته­ایم منبع سی و یک حکایت صوفیانه را از منابع عربی ...

در کتاب روضه خلد مجدخوافی داستان­های بسیاری مربوط به تصوف و زهد وجود دارد. از هجده باب این کتاب، یک باب کاملا به اهل تصوف، و دو باب به زهد و بی­وفایی دنیا اختصاص دارد. شایان ذکر است که داستان­های پراکنده­ و معدود دیگری نیز با موضوع زهد و تصوف در سایر باب­های این کتاب وجود دارد. مجد خوافی به منبع هیچ یک از این داستان­ها اشاره نکرده است. ما توانسته­ایم منبع سی و یک حکایت صوفیانه را از منابع عربی ...

چکیده روایت در ساده ترین تعریف، بیان متنی است که معمولاً بر دو عنصر اساسی، شخصیت و حادثه استوار است. در نثر فارسی قرن چهارم تا ششم هجری قمری، اشکال روایی مختلفی چون: حکایت، قصه، داستان، گزارش، سفرنامه، رمانس و مقامه دیده می شود. در این پایان نامه این اشکال بر مبنای محتوا، موضوع و همچنین ساختار روایی در این پژوهش طبقه بندی می شوند. همچنین سیر تحول این اشکال نیز براساس مقایس? کتب دنبال می شود. ...

حکایت پردازی یکی از سنت‌های بسیار مهم در میان صوفیان بوده است. نویسندگان صوفی، همواره از حکایت به‌عنوان ابزاری برای گسترش اندیشه‌های خود استفاده می‌کرده‌اند. هجویری یکی از کسانی است که در پروردن این حکایت‌ها و غنا بخشیدن به آنها، نسبت به بسیاری از نویسندگان دیگر موفق‌تر عمل کرده است؛ تا جایی که برخی بر این باورند که هجویری را می‌توان بهترین عارفانه نویس ایران دانست. حکایت‌ها و شبه حکایت‌های صوف...

علوم و شیوه های بلاغی که شامل علم معانی نیز می شود، در شکل دهی زبان عرفانی بسیار موثر بوده است. عرفا توانسته اند به وسیله قواعد و اصول علم معانی شامل نقش جملات، معانی و اغراض ثانوی جملات خبری، انشایی، عاطفی، پرسشی و امری، تجارب عرفانی بیان ناپذیر و تعالیم صوفیانه خود را به مخاطبین انتقال دهند. کتاب انسان کامل از لحاظ نوع نثر جزء نثرهای خطابی صوفیانه است، از این رو شیوه های بلاغی دانش معانی در آ...

در میان دست نوشته های کتابخانه قره مان ترکیه، نسخه ای فارسی وجود دارد با موضوع زهد و تصوف و متعلق به سده هفتم.این اثر-که براساس قرائن و دلالت های متن در نیمه دوم قرن ششم تالیف شده است – ازجهات بسیاری ازجمله ساختار متن و تعداد حکایات ، رباعیات و ابیات فارسی و نیز نثر کتاب و لهجه مولف دارای اهمیت و اعتبار است . بدیهی است که این اثر می تواند مبنای تحقیقات تازه ای در حوزه نگارش های خانقاهی و عرفانی...