حسن بن حمزه طبری از علمای شیعی قرون سوم و چهارم است که بخش مهمی از میراث مکتوب شیعه را از مشایخ ایران به علمای بغداد انتقال داد. وی افزون بر تألیف آثار متعدد در علوم دینی، همچون حدیث، فقه و کلام، طبع شعر نیز داشت. ابن‌اسفندیار در تاریخ طبرستان ابیاتی از قصیدۀ حسن بن حمزه را نقل کرده که سفرنامۀ منظوم او از آمل تا مشهد رضوی است. در مقالۀ حاضر، نویسنده ضمن تقریر سفرنامۀ منظوم حسن بن حمزه،...

نقش کوفه در جریان‏های سیاسی جهان اسلام و فراز و فرودهایی که در طیّ آن، برای آن شهر ایجاد شد، حائز اهمیت زیادی است. شناخت چگونگی شکل‏گیری شهر کوفه و اوضاع اجتماعی آن در یک دوره پر هیجان از تاریخ اسلام (از سال 17ه تا پایان خلافت حسن بن علی‏علیه السلام) تأثیر فراوانی در فهم شرایط سیاسی، اجتماعی حاکم بر کوفه در دوره انتقال خلافت از حسن بن علی‏علیه السلام به معاویه دارد. در این مقاله تحولات تاریخ صدر...

شعرهای بازمانده از دوره جاهلی کهن ترین شعرهایی است که در این زمینه برای ما برجای مانده است. در این دوره شعر نخجیرگانی بخشی از قصیده جاهلی را تشکیل میداد شاعر بیشترین توجه خود را به حیوان شکارشونده اختصاص داده توصیف کاملی از این حیوان که معمولأ گورخر گاو یا شترمرغ است بدست میدهد. در پایان سده دوم هجری شاهد شکل گیری و استقلال نهایی شعرنخجیرگانی با عنوان ((طردیه یا شعر الطرد)) هستیم . تکوین این فن...

نجاشی رجالی بزرگ شیعه با وجود شیوه نگارشی که در کتاب فهرست داشته، در پی معرفی محمد بن حسن بن شمون، سه روایت از او نقل کرده که همگی مرتبط با مذهب و اندیشه وی است. نجاشی محمد بن حسن را ابتدا واقفی و سپس غالی توصیف نموده و دو روایت نخست را به وضوح مرتبط با اندیشه وقف او انتخاب کرده است. به نظرمی رسد روایت سوم را نیز با هدف معرفی اندیشه ای شاخص از غالیان برگزیده است. از دیگر سو، محمد بن حسن بن شمون...

خاندان گیلویه یا به عبارتی  خاندان  روزبه، از مشهورترین و مؤثرترین خاندان های ایرانی فارس در سه سدۀ نخست اسلامی بود که پس از سقوط ساسانیان، علاوه بر درگیری متناوب با اعراب مهاجم و مسلّط، به­تدریج موفق شدند در دستگاه خلافت عباسی نفوذ یابند و نقش بارز خود را در وقایع سیاسی- اجتماعی عصر نشان دهند. گیلویه که از همۀ اعضای خاندان معروف تر و برجسته­تر شد،  اقتدار و عظمتش به حدی رسید که منطقۀ وسیعی از ف...

یمکن تقسیم الـحیاة التی عاشها محمد بن هانی إلی قِسمینِ: یتعلق القسم الاوّل منها بالفترة التی عاشها الشاعر فی  ظلِّ الـحکمِ الأمویّ بالأندلس طیلة ثلاثة عقود تقریبا، حیثُ یکتنفها الغموض، إذ لم تشر الدراسات التی تناولت حیاة الشاعر إلی أی أثرٍ شعریٍ أو نثریٍّ یتعلق به، وأمَّا القسم الثانی فیتعلق بالفترة التی عاشها فی الـمغرب، حیث سَطعت شَمسُه و ذاع صیته، و هی التی نری آثارها واضحة فی دیوانه. و یری الباحث فی قصائد ا...

نقش کوفه در جریان‏های سیاسی جهان اسلام و فراز و فرودهایی که در طیّ آن، برای آن شهر ایجاد شد، حائز اهمیت زیادی است. شناخت چگونگی شکل‏گیری شهر کوفه و اوضاع اجتماعی آن در یک دوره پر هیجان از تاریخ اسلام (از سال 17ه تا پایان خلافت حسن بن علی‏علیه السلام) تأثیر فراوانی در فهم شرایط سیاسی، اجتماعی حاکم بر کوفه در دوره انتقال خلافت از حسن بن علی‏علیه السلام به معاویه دارد. در این مقاله تحولات تاریخ صدر...

شعرهای بازمانده از دوره جاهلی کهن ترین شعرهایی است که در این زمینه برای ما برجای مانده است. در این دوره شعر نخجیرگانی بخشی از قصیده جاهلی را تشکیل میداد شاعر بیشترین توجه خود را به حیوان شکارشونده اختصاص داده توصیف کاملی از این حیوان که معمولأ گورخر گاو یا شترمرغ است بدست میدهد. در پایان سده دوم هجری شاهد شکل گیری و استقلال نهایی شعرنخجیرگانی با عنوان ((طردیه یا شعر الطرد)) هستیم . تکوین این فن...