صفوی شیوع داشته است. به کارگیری اصطلاح «قزلباش» توسط مورخان پس از شاه اسماعیل برای دهه های نخستین عصر صفوی، باعث به کار نبردن مفاهیم و اصطلاحات در غیر زمان تاریخی آن ها، لازمۀ روایتگری تاریخی است. برخی از مورخان و محققان، آگاهانه یا ناآگاهانه، با به کارگیری برخی از اصطلاحات و القاب در بستر زمانی غیر واقع آن ها، به تحریف امر واقع در تاریخ می پردازند. این پدیده در بین مورخان و محققان تاریخ ایران ...

جمله و ساختار آن، مفصّل‏ترین، پربحث‏ترین و جذّاب‏ترین موضوع نحوی در دستور زبان است. از نظر ساختار، جمله یا ساده است یا مرکّب. دربارۀ جملۀ ساده چندان اختلاف و پیچیدگی وجود ندارد اما در بررسی جملۀ مرکب، هم کمتر تحقیق شده و هم جای بحث و اختلاف بیشتری وجود دارد؛ زیرا در برخی از دستورها بدون دقّت در معیار ترکیب، همۀ جمله‏ هایی را که با حروف ربط به هم وصل و عطف شده‌اند، جملۀ مرکب شمرده‏اند. در این پژوهش ...

مطالعه لغات اضداد در قلمرو آیات قرآن و بررسی کاربرد آنها در معانی ناهمساز است. نویسنده، پس از بحث مختصری در مورد وجود مشترک لفظی در قرآن، لغات اضداد را از این دست دانسته و »ضدّ« را در اصطلاح به معنای لغتی تعریف کرده که دو معنی دارد و هر یک مخالف دیگری است. سپس به معرفی آثاری پرداخته که با موضوع »الأضداد« در طول تاریخ توسط لغویان به رشته تحریر درآمده و از »الاضداد« محمد بن قاسم انباری، ابن سکّیت، ...

در پهنه بیکران ادب فارسی ستارگان پرفروغی بوده اند که آسمان ادب فارسی را روشن کرده اند. از آن جمله ناصرخسرو قبادیانی که شعر را در خدمت دین و خرد قرار داده است . در جهت نمایاندن زیبایی های اشعار این ادیب توانا "صنایع لفظی در اشعار ناصرخسرو" در این پایان نامه بررسی شده است . مبنای کار، دیوان اشعار ناصرخسرو تصحیح مجنبی مینوی و مهدی، محقق است و در میان کتب بدیع، بیشتر از کتاب "صناعات ادبی" جلال الدی...

با توجه به اینکه می توان به هر فعل مثبتی عنصر منفی ساز افزود و آن را منفی کرد، در این نوشته این پرسش مطرح شده است که آیا منفی کردن جمله، تنها با افزودن نشانۀ نفی به فعل آن است و آیا هر جملۀ مثبت، یک نظیر منفی نیز دارد؟ در این بررسی، صورت منفی چند جملۀ فارسی با رویکردی نقش گرا، براساس نظر گیون و میستامو، دو تن از نظریه پردازان زبان شناسی نقش گرا، مطالعه می شود و روش کار تحلیلی- توصیفی است. از آن...

هجو یکی از گونه‌های پویای ادبی است که در شعر برخی از شاعران عصر اندلس فراوان دیده شده است. پس از ظهور اسلام شعر هجو از حوزۀ فردی و قبیلگی خارج و در عرصۀ دین و سیاست داخل شد.گاه شاعران اندلس در هجویه‌های خود از ابزار طنز برای بیان اغراض و اهداف خود استفاده کرده‌اند و بدین‌وسیله در مقام منتقد اجتماعی و سیاسی در برابر قدرت‌های سیاسی ایستاده‌اند. آنچه در این مقاله مورد پژوهش قرار گرفته، آشکار کردن ...

حافظ از تکرار معنی برخلاف تکرار لفظ در سطح بیت، ابایی نداشته‌است؛ شاهد ما در اثبات این ادعا، استفادۀ او از واژگان و عبارات مترادف است. ریزبینی و نکته‌سنجی حافظ در توجه به اختلاف‌های معنایی واژگان مترادف مثال‌زدنی است. وی علاوه‌بر هم‌معنایی و ترادف، به اختلاف‌ها و حتی گاه تضاد‌های معنایی این واژگان به‌ظاهر مترادف نظر داشته‌ و هر واژه را در بافت معنایی مناسب به ‌کار گرفته‌است. نکتۀ قابل‌توجه دیگر...

چند معنایی و تشابه شکلی ساختارهای زبانی، ممکن است به ابهام و پوشیدگی در کلام بیانجامد. اما از آن­جا که زبان به حسب کارکرد و فایدۀ خود، باید از این کاستی به دور باشد، لازم است با تکیه بر قرینه­ها، این پوشیدگی از معانی زدوده شود. یکی از این قرینه­ها که در زمرۀ قرینه­های لفظی جای می­گیرد، آهنگ جمله است که با دگرگونی و تفاوت یافتن آن، یک جملۀ واحد می­تواند معانی گوناگونی یابد، یا ساختار آن از دیگر ...

چکیده در باب معناشناسی صفات خداوند، نظریات مختلفی از جمله اشتراک لفظی و معنوی، تعطیل، الهیات سلبی، تشبیه و تجسیم ارائه شده است که در این رساله، چگونگی پیدایش و شکل گیری آنها مورد بررسی قرار گرفته و عقاید و نظریاتشان مورد مداقه واقع شده و انتقادات وارد بر آنها با استفاده از آیات قرآن و روایات بیان گردیده است و در انتها نظریه برتر که اشتراک معنوی است با دلایل عقلی و نقلی و ادبی ثابت شده است.

نقش تانیث درزبان عربی،چشمگیر است؛چه به لحاظ واژگانی که در زیرمجموعه مونثهای سماعی قرارمی گیرندو یا مونثهایی که دارای علائم تانیث اند،حال ،تانیث آنها از نوع حقیقی باشد یا مجازی.در همین سمت و سوی ،آن دسته از مونثهای سماعی که در جرگه واژگان دو وجهی قرار می گیرند و از بسامد در خوری بهره وراند،جای قابل ملاحظه خودرادارند،همچنانکه تانیث در دستور زبان عربی-به تبع واحدهایی که زبان از آنها تشکیل شده –نیز...