لقد وقعت مسئله الولایه علی البکر الرشیده فی النکاح محلاً لتضارب الأراء، و اختلاف الفقهاء قدیماً و حدیثاً خاصه و عامه. و ما ذلک الا لاختلاف الاخبار و تعارضها، بل الاختلاف فی تعریف البکر و الثیب مشهود أیضاً. اذن لا بدّ من البحث فی المسئله من حیث الموضوع و من حیث الحکم معاً، فبدأنا البحث فی تحدید معنی البکر و الثیب لغه و اصطلاحاً، فلا حظنا ان اللغویین یرون اَن البکر هی العذراء، و هی المرأه التی لم یسمها ...

ابن قتیبه دینوری از ادیبان و مورخان بزرگ قرن سوم هجری است. محققان همواره به اندیشه های دینی، خاستگاه نژادی، همکاری او با خلفای عباسی و نیز آثار ادبی، کلامی، فقهی، نجومی و تاریخی وی توجه کرده اند. نویسنده، در این مقاله پس از ارزیابی مختصر گرایش های سیاسی، مذهبی ابن قتیبه و نیز شخصیت های تأثیرگذار بر اندیشه وی، آثار واقعی و برخی از کتاب های منسوب به او و هم چنین چگونگی تحول در تمایلاتش را بررسی م...

کتاب شاعران بی­دیوان که در بردارندۀ مجموعه­ای از اشعار پراکندۀ شاعران فارسی گوی بی دیوان در سده­های سوم و چهارم و پنجم است، اگر نه نخستین کار، لکن از بهترین و جامع­ترین آثار در این زمینۀ پژوهشی است. امروزه، پس از گذشت چند دهه­ از تألیف کتاب مزبور و با شناخته شدن منابع مختلفی از نوع سفینه­ها و جُنگ ها، و با تصحیح انتقادی دیگر منابع مورد استفاده در کتاب، لزوم بازنگری جدّی در این کتاب هست، تا مؤلّف، ...

تاریخنگاری محلی سومین گونه مشهور تاریخ نویسی پس از تاریخ های سلسله ای و عمومی است .هر ایالت و یا شهری به فراخور اوضاع سیاسی،اجتماعی،اقتصادی و فرهنگی خاص خود دارای یک یا چند اثر در تواریخ محلی می باشد.در این میان ایالت وسیع و پر رونق فارس با زمینه های تاریخی،فرهنگی و دینی خاص،از تاریخنگاری محلی نسبتاً پر باری به ویژه در عصر ناصرالدین شاه برخوردار بوده است. دراین عصر،آثاری چون نزهت الاخبار از میرز...

ابن قتیبه یکی از علما و ادبای مشهور عصر عباسی و خطیب اهل سنّت بود و تنها با حاکمانی که یاور اسلام بودند ، رابطه برقرار می کرد . او علاوه بر بهره مند شدن از تعالیم استادان عالی قدر ، به نوبه ی خود ، استادی بزرگ بود که توانست شاگردان زیادی را تربیت کند . او در زمینه های مختلف ، از جمله فقه ، ادب ، لغت ، تاریخ و نحو مهارت داشت و آثار زیادی هم در این زمینه ها تألیف نمود . ابن قتیبه برای اعطای بینش ...

این مقاله ناظر بر کتاب «فی مصادر التراث السیاسی الاسلامی» اثر نصر محمد عارف است، به عبارت دیگر نقدی است بر «نقد روش شناختی مطالعات سیاسی معاصر» (بخش اول کتاب) و تکمله ای است بر کتابشناسی میراث سیاسی در اسلام (بخش دوم کتاب). امید است که تمامی سه هزار فیشی که در این موضوع جمع آوری شده است در قالب کتابی عرضه گردد تا در حد امکان انتظارات را بر آورده گرداند.

علم روان شناسی اجتماعی از علوم جدید محسوب می شود، اما در برخی از آثار دانشمندان و عالمان گذشته، توجه به عناصر مهم این علم و کاربردهای آن مشاهده می گردد. تاریخ نگاری یکی از علومی است که روان شناسی اجتماعی از دیرباز در آن کاربرد داشته است. برخی از مورخان به مؤلفه های مهم این علم توجه می کردند و برای تبیین و تحلیل علل رخدادهای تاریخی از آن استفاده می نمودند. بهره­گیری از این علم می­تواند در شناخت ...

موضوع حمله محمودافغان به اصفهان وسقوط دولت دویست وچندساله صفویان ازموضوعاتی است که موردتوجه بسیاری ازپژوهشگران داخلی وخارجی قرارگرفته وهر یک ازآنان ازمناظرگوناگونی به آن نگریسته اند. می دانیم اگرچه افغانها ضربه نهایی رابه دولت صفوی که ازحدودیک قرن پیش ازآن، درسراشیبی ضعف وانحطاط افتاده بودند، زدند و باز هم اگرچه حدودهفت سال (1142- 1135 ق) براریکه قدرت ایران مسلط بوده اند، ولی به رغم همه کوشش ها...

چکیده پژوهش پیش رو که با عنوان رویکرد روان شناسی اجتماعی در آثار مورخان قرن سوم وخاصا آثار سه مورخ مهم این دوره یعنی کتاب های تاریخ یعقوبی ،فتوح البلدان بلاذری و الاخبار الطوال دینوری به دنبال یافتن پاسخ این سوال مهم است که آیا گرایش ونگرش ،همگرایی و واگرایی در نحوه ی پردازش گزارش تاریخی آنان تاثیرگزار بوده یاخیر؟فرضیه ی ما در این بررسی ای ن است که این رویکرد در روال تاریخ نگاری و تاریخ نگری س...

تهاجم ویرانگر مغول و فروپاشی خلافت بغداد با وجود پیامدهای گوناگون سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در تاریخ ایران دوران اسلامی از منظر بررسی فرایند بازسازی هویت و موجودیت سیاسی ایرانی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. بازنمایی مفهوم ایران در متون تاریخی، جغرافیایی و ادبی این دوره و بازتاب نظری و عملی فرهنگ سیاسی ایرانی و الگوی ملکداری ایران از جمله ویژگی های مهم این دوره تاریخی به شمار می آیند. ب...