در این جستار صور ابهام و عوامل ایجاد آن را در رسائل عرفانی سهروردی- که از نوع داستان های رمزی هستند- بررسی کرده ایم. از آن جا که بیان عرفانی رمزی از نوع مفاهیم معرفتی است و طریقه تعبیر از آن فقط از طریق الفاظ متشابه ممکن است، سهروردی برای تبیین آن مفاهیم به تمثیل روی آورده است. تمثیل های رمزی او از روایت داستانی و نماد تشکیل شده و همین غلبه نمادها بر روایت داستانی ایجاد ابهام کرده است. در این م...

استفاده از تمثیل به عنوان یک صنعت بلاغی و همچنین یک شیوه استدلالی، روشی اساسی در ادبیات عرفانی ایران است. این رویه که ‌از دیرباز در ادبیات ایران‌ متداول بود در متون عرفانی ‌از اشعار سنایی آغاز شد، در اشعار عطّار تکامل یافت و در اشعار مولوی به نقطه اوج خود ­رسید. بررسی تمثیل­های عرفانی از دید «ریخت­شناسی» امکان تحلیل جامع ادبی، اجتماعی و عرفانی ‌آنها ر‌ا فراهم‌ می­کند و فرصتی‌ پدید می­آورد که کار...

تمثیل از عناصر مُهمّ در داستان­پردازی و بهترین روش برای بیان مسائل عرفانی و فلسفی و یکی از شیوه­های مؤثّر در فهم مُخاطب به شمار می­رود. بررسی مثنوی سیر العباد الی المعاد سنائی غزنوی، نشان می­دهد، سنائی از عنصر تمثیل، بهرۀ فراوانی برده است. سؤال اصلی این نوشته آن است که سنائی، بیشتر از چه نوع تمثیلی برای بیان موضوعات و مفاهیم و مقاصد تعلیمی خود سود برده است؟ این نوشته با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی ...

بررسی سرچشمه افکار و اندیشه های متفکران و شاعران بزرگ و تعیین میزان چگونگی اقتباس ایشان از نوشته های پیشینیان، ما را در شناخت هرچه بیشتر بنمایه های افکار آنان کمک می کند. کیمیای سعادت از معروف ترین کتب امام محمد غزالی است در علم اخلاق که چکیده ای است از کتاب بزرگ احیاء علوم الدّین با افزون و کاستی، و می توان گفت که غزّالی آن را با همان نظم و ترتیب، با نثری زیبا و روان نوشته است. وی در این کتاب مط...

عرفا، برای تبیین مواجید عرفانی خود واثبات آن‌ها از تمثیل استفاده می‌کنند. در این تحقیق پس از بررسی ویژگی‌های تمثیل وچگونگی کاربرد آن درتفهیم مطالب، مخصوصاً مطالب عرفانی، ابتدا مباحث مورد نظر نجم‌الدین رازی مطرح وسپس توضیح لازم در باره آن  ادا و پس از آن، تبیین نجم الدین ذکرشده و سر انجام  با آوردن نمونه‌هایی از تمثیلات نجم‌الدین رازی در مرصادالعباد، نقش تمثیل بخوبی نشان داده شده است.  

«تمثیل» یکی از شیوه های بیانی است که از دیرباز برای تبیین و تفهیم آموزه­های دینی، اخلاقی، عرفانی و ... در جامعۀ انسانی به کار رفته است. بزرگان ادب عرفانی ما نیز، از جمله سنایی، عطّار، مولوی و ... از این شگرد برجسته در تفهیم اصول عرفانی و اندیشه­های متعالی خود بهره برده­اند و نکات ظریف و عالی غیر محسوس را به زبانی ساده و محسوس برای مخاطبان و خوانندگان آثار خود باز گفته­اند. مقالۀ حاضر ضمن تعریف و...

تمثیل در ادبیات عرفانی نقش بسزایی دارد. تمثیل­های عرفانی، تنها در گروهی از واژه­ها یا ترکیبات ظاهر نمی شوند بلکه گاهی تمثیل در یک واژه به کار می­رود از قبیل آب، آتش، باد، خاک، دریا، کوه و غیره. در این حالت پیوند تمثیل و نماد، ناگسستنی است. استعاره­ها کارکرد تمثیلی می­یابند. کنایات، مجازها و تشبیهات نیز از این آمیختگی، بیرون نیستند. ادبیات عرفانی به دلیل سر و کار داشتن با عموم مردم و به خاطر باف...

ریخت شناسی، رویکردی نوین و ساختارگرا در مطالعه ادبیات است و باید ولادیمیر پراپ، مردم شناس روس را، آغازگر این روش علمی دانست. استفاده از تمثیل به عنوان یک صنعت بلاغی و شیوة استدلالی، روشی اساسی در ادبیات عرفانی ایران است. این رویه که از دیرباز در ادبیات ایران متداول بود از اشعار سنایی آغاز شده است. بررسی تمثیل‌های عرفانی از دید «ریخت شناسی» امکان تحلیل جامع ادبی، اجتماعی و عرفانی آن‌ها را فراهم ...

تمثیل یکی از ابزارهای کارآمد زبان عاطفی(ادبی) برای القای دریافت های عرفانی و شهودهای شاعرانه است، زیرا تنها در قلمرو زبان عاطفی است که می توان تجارب عرفانی و مفاهیم ذهنی را که از مقوله احساسات شخصی و درونی اند، به شیوه تمثیل به دیگران انتقال داد. از آن جا که در تعالیم و تمثیلات مولانا، حقیقت از شریعت جدایی ندارد، با تأمل در حکایت های تمثیلی انبیا و اولیا - به ویژه حکایات مربوط به حضرت موسی (ع)-...

این پایان نامه پژوهشی درباره رابطه حکمت و تمثیل در اندیشه سهروردی است که با تأکید بر یکی از رمزی ترین رسائل وی یعنی "آواز پر جبرئیل" با روشی توصیفی و تحلیلی انجام شده است. هدف از تبیین این رساله نشان دادن جایگاه تمثیل در میان آثار سهروردی است و اینکه آیا این رسائل ادبی و تمثیلی می تواند بازگوکننده ی حکمت و فلسفه خاص این فیلسوف بزرگ ایرانی باشد یا خیر؟ همچنین بازنمودی است از فلسفه اشراق تا د...