یکی از تعابیر بحث انگیز قرآن، «ذلک الکتاب» و موارد مشابه آن است که در آغاز برخی از سوره‌های قرآن آمده است. بررسی‌ها در این مقاله که از طریق مقایسۀ چنین عبارتی در سوره های مربوط انجام پذیرفته، این نتیجه را حاصل کرده است که مفهوم و مشارالیه اسم اشارۀ «ذلک» و «تلک» در چنین تعابیری، قرآن موجود نیست؛ بلکه لوح محفوظ و علم الهی است. چنان می نماید که خاستگاه وجود چنین تعبیری در آغاز برخی از سوره های قر...

اصطلاح «اُمّ الکتاب» سه بار در آیات قرآن به کار رفته است. نظرهای گوناگونی در این باره بیان شده است که باید گفت اتفاق نظر چشمگیری در میان آنها دیده نمی شود. برخی آن را در هر سه آیه یکی انگاشته و منطبق بر لوح محفوظ تلقّی کرده اند. عدّه ای دیگر نیز تفاوت هایی میان سه کاربرد قائل شده اند. به نظر می رسد که هر آیه را در عین عنایت به دیگر آیات - به ویژه دو کاربرد دیگر - نباید از نظر معنایی با هم خلط نمود ...

آیه «ما فَرَّطْنا فِی الْکِتابِ مِنْ شَیْ‏ءٍ» یکی از آیات مورد اختلاف در میان مفسران و متکلمان است که یکی از عوامل آن، اختلاف در معناشناسی واژه «الکتاب» است. مفسران این واژه را به معانی مختلفی تفسیر نموده‌اند. در این بین، در اکثر تفاسیر، «الکتاب» به قرآن و لوح محفوظ تفسیر شده است به گونه‌ای که تعدادی از مفسران در تعبیر از رأی اکثریت، به خطا رفته‌اند؛ عده‌ای بر این باورند که اکثر مفسران مراد از «الکتاب» را ق...

مبحث «محکم و متشابه» از مباحث مطرح در علوم گوناگون اسلامی است که غالباً به تبع آیه هفتم سوره مبارکه آل عمران {مِنْهُ آیاتٌ مُحْکَماتٌ هُنَّ أُمُّ الْکِتاب وأُخَرُ مُتَشابهاتٌ} مطرح می شود. این نوشتار کوشیده مفاد این آیه شریفه را بررسی و اثبات کند که اولاً «آیاتٌ مُحْکَماتٌ» به معنای «آیات واضح»، و نیز «مُتَشابهاتٌ» به معنای «آیات مجمل و مبهم»، و نیز تأویل به معنای تفسیر نیست. و ثانیاً مراد از «آیات محکمات»، آیاتی است که در نسخ...

مبحث «محکم و متشابه» از مباحث مطرح در علوم گوناگون اسلامی است که غالباً به تبع آیه هفتم سوره مبارکه آل عمران {مِنْهُ آیاتٌ مُحْکَماتٌ هُنَّ أُمُّ الْکِتابِ وأُخَرُ مُتَشابِهاتٌ} مطرح می‌شود. این نوشتار کوشیده مفاد این آیه شریفه را بررسی و اثبات کند که اولاً «آیاتٌ مُحْکَماتٌ» به‌معناى «آیات واضح»، و نیز «مُتَشابِهاتٌ» به‌معنای «آیات مجمل و مبهم»، و نیز تأویل به‌معنای تفسیر نیست. و ثانیاً مراد از «آیات محکمات»، آیاتی است که در نسخ...

یکی از مهمترین و اساسی ترین مسائل مربوط به قرآن کریم و از مباحث ضروری قرآن شناسی و علوم قرآن، حقیقت قرآن است که بر اساس آن، قرآن کریم نزد خداوند متعال دارای جایگاه متعالی بوده و از آن جایگاه تنزل یافته است. این حقیقت از طریق دو دسته آیات قابل تبیین است؛ دسته اول آیاتی است که برای همه ی مخلوقات عالم چنین جایگاهی مقدر فرموده و با تعابیری چون «خزائن» و «مفاتح غیب» از آن حکایت کرده است. دسته دوم آ...

أُحاولُ فی هذا البحث بإذنه تبارکَ وتعالی الاجابهَ علی السوال المهم المرتبط بالاعتقاد بمنجی ومخلص العالم وضروره وجود هکذا شخصیه مقدسه مبارکه ، وقد قسمت البحث إلی خمسه فصول: الأول: فی الکلیات (حول القرآن والعهدین)، ویتناول نظره فی القرآن الکریم وکذلک العهدین،إذ کان لابُدَّ قبل الدخول فی البحث من أن أقدم مقدمه حولهما لأنّهما أعظمُ المصادرالمقدّسه فی هذا العالم لإثبات تلک الحقیقه الإلهیّه الدامغه والعقیده ...

تفسیر ترجمه الخواص از تفاسیر ارزشمند قرآنی است که به زبان فارسی و توسط ابوالحسن علی بن الحسن زواره ای در سال 946 نگاشته شده است. این تفسیر مطابق مذهب حقّه امامیه و به روش روایی تألیف یافته است. نگارنده در این رساله پس از ایراد مقدمه ای مبسوط در معرفی نویسنده و تفسیر ترجمه الخواص به تصحیح انتقادی متن آن پرداخته است. اصل کتاب ترجمه الخواص، به شرح سوره های فاتحه و بقره پرداخته است از اینرو استعا...