اضداد یکی از انواع روابط معنایی بین الفاظ و از مباحث لغوی است که در متون تفسیری و در ذیل مباحث ادبی مورد توجه مفسران قرار گرفته است. این مقاله بر آن است که پدیدة اضداد در تفسیر مجمع¬البیان و روض¬الجنان را، بنا به جایگاه ویژة مباحث لغوی در این دو تفسیر، مورد کندوکاو قرار دهد. از این رو با نگاهی به پیشینة اضداد و اشاره به دیدگاه¬های موافقان و مخالفان، اضداد در علوم قرآن و جایگاهش در مجمع¬البیان و...

پژوهش حاضر با عنوان «معناشناسی واژه غیب در قرآن» با هدف بررسی مولفه های معنایی این واژه بر محور رابطه همنشینی، جانشینی و تقابلی نگارش شده است. برای رسیدن به این هدف، ابتدا واژه هایی که در حوزه معنایی «غیب»، رابطه همنشینی، جانشینی و تقابلی با این واژه دارند با ذکر فراوانی، معرفی و سپس با تحلیل اطلاعات، مولفه های معنایی «غیب» تبیین شد که در نهایت در بخش نتایج کلی، مولفه های معنایی منتج شده براسا...

فهم متن و کشف معنا دغدغه مشترک دو روش «تفسیر قرآن به قرآن» و «نظریه میدان معنایی» است. روش نخست داعیه فهم و تفسیر قرآن در پرتو آیات دیگر را دارد و نظریه میدان معنایی، خود را عهده‌دار کشف معنا از خلال روابط درون‎متنی می‌داند. ایده اصلی نوشتار حاضر، پاسخ به این سوالات است که قواعد معنایابی در دو روش فوق، چه مشترکاتی دارند و آیا زمینه تعامل این دو روش در سطح قواعد وجود دارد؟پژوهش حاضر با روش تحلیل...

در این جُستار، کوشش خواهد شد تا پس از طرح اجمالیِ مبانی نظری بینامتنیت و معرفی زمینه‌های ایرانی (در ادبیات و تفسیر دینی) و اروپایی (میخائیل باختین، ژولیا کرستوا، ژرار ژنت و اومبرتو اکو)، روابط میان عناصر درون متن با بیرون از متن - خواه بافت و محیط فیزیکی، خواه جهان بیناذهنی جامعة زبانی یا فرهنگ و جهان ذهنی خواننده – و تأثیر آن‌ها در شکل‌گیری معنای کلی متن و در نتیجه، معنایی که فراتر از برآیند معن...

     ایجاد درک عمیق  از قرآن کریم که کلام حکمت‌آمیز و حکمت‌آموز خدای حکیم است؛ نیازمند فراگیری علوم خاصی است که برخی از این آنها عبارتند از: علم صرف و نحو، معانی و بیان، فقه و اصول، تاریخ و ... . یکی از مهمترین این علوم، علم مفردات قرآن است. این علم به علت اهمیتی که در یافتن مفاهیم قرآن دارد، در تفسیر نیز جایگاهی والا یافته به حدی که هیچ مفسری بدون اطلاع کافی از آن نمی‌تواند، تفسیری جامع ارائه ...

مطالعه حاضر تلاشی است در جهت بررسی روابط معنایی در واژگان گویش لاری. با در نظر گرفتن اهمیت مسأله روابط معنایی در نظام معنایی زبان(در سطح واژگان) و عدم وجود مطالعات صورت گرفته بر روی واژگان، اقدام به بررسی روابط معنایی در واژگان لاری کرده ایم. سپس طرحی برای شبکه معنایی این گویش ارائه شده است. به این منظور از کتاب لارستان کهن و فرهنگ لارستانی(اقتداری، 1371) بهره گرفته شده است. این پژوهش با شیوه ت...

پژوهش حاضر می¬کوشد تا به روش توصیفی- تحلیلی، ماده¬ی کرم را در قرآن مجید، مورد واکاوی قرار دهد. در این پژوهش، ضمن بازشناسی معنای لغوی واژه¬ی کرم و مشتقات آن در دوره¬ی قبل از نزول، براساس منابع لغوی و اشعار جاهلی، و در دوره¬ی پس از نزول، براساس آیات و روایات، سیر تطور معنای لغوی این واژه در گذر زمان نیز مورد تحلیل قرار گرفته است. به نظر می¬رسد واژه¬ی «کرم» ابتدا برای درخت انگور به کار رفته، سپس ب...

     ایجاد درک عمیق  از قرآن کریم که کلام حکمت‌آمیز و حکمت‌آموز خدای حکیم است؛ نیازمند فراگیری علوم خاصی است که برخی از این آنها عبارتند از: علم صرف و نحو، معانی و بیان، فقه و اصول، تاریخ و ... . یکی از مهمترین این علوم، علم مفردات قرآن است. این علم به علت اهمیتی که در یافتن مفاهیم قرآن دارد، در تفسیر نیز جایگاهی والا یافته به حدی که هیچ مفسری بدون اطلاع کافی از آن نمی‌تواند، تفسیری جامع ارائه ...

یکی از دغدغه های مهم دین مداران و دین پژوهان، کشف معانی مقصود در متون دینی است. در مورد قرآن کریم و کتاب مقدس، دو کتابی که مورد توجه میلیارد ها نفر در گذشته و حال بوده و هست، بیشترین نظریه پردازی در ارتباط با شیوه های کشف معنا و مباحث زبان شناختی صورت گرفته است. اعتقاد به وحیانی بودن قرآن و کتاب مقدس سبب شده که بسیاری از مفسران در معناشناسی واژه ها، گزاره ها و حکایات،  به معانیی فراتر از معانیِ ...