اندلس، سرزمینی است پهناور با موقعیت جغرافیایی مناسب و طبیعتی بکر که مسلمانان در سال 92 هجری، موفّق به فتح آن شدند و توانستند نزدیک به هشت قرن در این منطقه، حکمرانی کنند. با تصرّف اندلس توسّط مسلمین، شیعیان نیز به این سرزمین هجرت کردند و در گوشه و کنار آن به فعّالیت های تبلیغاتی پرداختند؛ امّا زمینه ی ظهور اعتقادات شیعی و به تبع آن، پیدایش ادبیات و شعر شیعی با تشکیل دولت حمودیان در اوایل قرن پنجم هجر...

چکیده با رسمی شدن مذهب تشیع اثناعشری در دوره صفویه، رویه ای دوسویه در قبال قدرت در دستگاه دینی نمودار شد. هم زمان با آنکه مشروعیت بخشی به حکومت در زمره اختیارات علما قرار گرفت، با گسترش مناسک و شعایر، نقد و نفی قدرت در زمره نماد های محوری شعایر اصلی شیعه، یعنی عاشورا و محرم درآمد. نویسندگان مقاله حاضر بر اساس رهیافت کارکردگرایی دینی، این ادعا را مطرح می سازند که به نظر می رسد در یک فراگشت تاریخ...

آی تالله شیخ عبدالکریم حائری یزدی از شخصیت های تأثیرگذار در حفظ و پویایی اسلام شیعی است؛ لذا مطالعه ی رفتار و آرای فقهی و سیاسی آن بزرگوار و هم چنین نحوه ی مواجهه ی علمی و عملی ایشان در امر سیاست و حکوم تداری مورد توجه پژوه شگران اندیشه ی سیاسی اسلام بوده است. مسأله ی اصلی تحقیق حاضر، کشف اندیشه ی فقهی سیاسی آیت الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی است. این مسأله همواره محل بحث بوده که حق حکومت در دور...

تفویض غالیانه از جریان پیدایش تا سده ششم هجری؛ با تأکید بر منابع اعتقادی ـ روایی و فرق‌نگاری نیره دلیر[1] چکیده هدف این پژوهش، بررسی چگونگی معرفی مفوضه و عقاید آن‌ها در منابع اعتقادی ـ روایی و فرق‌نگاری و نیز بررسی تطور تاریخی رویارویی و مبارزات علمای شیعی از سده سوم تا ششم و مشخص کردن نقطه اوج آن است. از این‌رو، این پرسش مطرح است که رویکرد و رویارویی علمای شیعی نسبت به تفویض غالیانه از آغاز م...

تاد لاوسن از خاورشناسان معاصر، در مقالۀ هرمنوتیک تفسیر پیشامدرن اسلامی و شیعی تلاش دارد گونه‌ها و تطور تاریخی رخ‌داده در هرمنوتیک تفسیر شیعۀ دوازده امامی را توصیف و ارزیابی کند. بر پایۀ این مقاله تفسیر امامیه از پدیداری تا دورۀ معاصر چهار گونه هرمنوتیک ولایت‌محور، مصالحه، عرفانی – باطنی (ناشنوایی هرمنوتیکی) و فلسفی – ولایی را گذرانیده است؛ چرخش هرمنوتیکی شیعه از امام به مفسر در تبیین قرآن و عجی...

مشروعیت توجیهی از حکومت و حاکمیت است درباره مشروعیت به طور کلی دو دیدگاه کلان وجود دارد : الف) نظریه مشروعیت غایی که معطوف به غایت و هدف دولت است و ب) نظریه مشروعیت فاعلی یا قرار دادی که بر خاستگاه و شکل دولت نظردارد. اندیشه نخست سلطه بلامنازعی بر ذهن مسلمانان از بر آمدن تمدن اسلامی دوره میانه تا شکل گیری تجدد گرایی اسلامی داشته است اما دیدگاه دوم (نظریه مشروعیت فاعلی) غالبا چنین تصور می شد ک...

مقاله شیعه و مساله مشروعیت بین نظریه و نص که نظریه مشروعیت فاعلی یا مشروعیت مبتنی بر قرارداد و بیعت را بر مبنای منابع و نصوص شیعی استنباط می کند ضمن آنکه تلاشی ابتکاری و ارجمند برای نظریه پردازی در حوزه اندیشه سیاسی شیعه است با کاستی های متعددی روبه روست نظر مولف درباره استفاده کاربردی از این پژوهش و برداشت های ایشان از عبارات تئوری پردازان مسلمان مورد تردید است.اجزای تئوری مشروعیت فاعلی نامخوا...

سوال اصلی ما در این مقاله در راستای بررسی تفصیلی جایگاه جامعه شیعی در ساختار قدرت در کشور بحرین و رویکرد تبعیض آمیز دولت نسبت به شیعیان با توجه به مفهوم عدالت اجتماعی است. در این راستا مولفه های جامعه شناسانه مانند وضعیت آموزش و تحصیلات، شرایط و فرصتهای اقتصادی و میزان حضور موثر در پست های اداری و سیاسی مورد بررسی قرار می گیرد.چنانچه تحقق عدالت به ویژه عدالت اجتماعی وظیفه نهاد دولت تلقی می شود،...

مشروعیت چیست و آیا می‌توان برداشتی جامع و فراگیر از آن ارائه کرد؟ نظریه‌های رایج در پاسخ به مسأله مشروعیت اغلب آن را امری ساده و تک‌علتی دانسته، عموماً معطوف به شخص حاکم در نظر می‌گیرند؛ در حالی که برای توجیه مشروعیت هر حکومت، توجه به محتوای سیاست‌ها، رویه‌ها و جنبه‌های هنجاری حکم و اطاعت نیز ضروری است. این مقاله، ضمن توضیح نظریه‌های مشروعیت، می‌کوشد تا با استناد به متون دینی، برداشتی عدالت‌بنیا...

روش شناسی تفسیری با تمایزگذاری میان پدیده های انسانی و طبیعی، بر این اصل استوار است که موضوع جامعه شناسی دین، بعد ذهنی و معنایی صورت های تجلی یافته دین در تاریخ، جامعه و رفتار انسان هاست. این الگو، بر خلاف الگوی اثباتی که به منشأ دین و کارکردهای آن در سطح کلان جامعه توجه دارد، به بررسی ماهیت نمادها و اعتقادات دینی و نقش آن ها در معنابخشی به زندگی فردی و اجتماعی می پردازد. پژوهش حاضر با رویکرد ت...