صرف‌نظر از ادعای عرفا، در میان دانشمندان مسلمان و غیرمسلمان از گذشته تاکنون بحث‌های متنوعی پیرامون خاستگاه تصوف و عرفان اسلامی مطرح بوده و کوشش‌هایی چند برای نمایاندن سرچشمۀ اصلی آن در اسلام در دو قلمرو نفی و اثبات انجام گرفته است. علامه طباطبایی، حسن‌زاده آملی، جوادی آملی، رمضانی، یزدانپناه شهید مطهری و حضرت امام خمینی (ره) و بسیاری دیگر از استوانه‌ها و دانش‌آموختگان حوزوی و نیز همایی، زرین‌کو...

در این پایان¬نامه سعی شده است که انتقادهای سه شاعر حوز? شیراز (سعدی، خواجو، حافظ) در باب عرفان و تصوف روزگارشان مورد بررسی قرار گیرد. در این میان حافظ در مقایسه با سعدی و خواجو نسبت به تصوف روزگارش انتقاد بیشتری کرده و این حاکی از توجه بیش از حد حافظ به مقوله¬ی عرفان و تصوف روزگارش در مقایسه با سعدی و خواجو است. در دوره¬ای که گروهی مطابق با دستورات اسلامی خواهان در پیش گرفتن تزکیه¬ی نفس می¬باش...

چکیده: عرفان اسلامی برخلاف دیگر شاخه­های علوم اسلامی، تنها درمیان قشر اندیشمند و عالم باقی نماند و با مخاطب قرار دادن عموم مردم، جریانی باعنوان تصوف را در جامعۀ اسلامی ایجاد کرد. بحث بر سر شرعی بودن یا نبودن عرفان اسلامی، عالمان متشرع را در دو گروه مخالفان و موافقان عرفان نظری قرار داد. در دورۀ صفوی اندیشه­های ضد تصوف در آثار عالمان متشرع و فقیهان، بیشتر نمایان می­شد که با انگیزه­های مذهبی و  ر...

تصوف که در آغاز شامل مفاهیمی خشک و ریاضتهایی سخت بود، در قرن سوم با پذیرفتن «محبت» به عنوان یکی از ارکان محوری، رنگ عاشقانه پذیرفت. با ورود عرفان و تصوف به عرصه‌ ادبیات، گروهی به تدوین اصول تصوف عابدانه در آثارشان می‌پردازند و عده‌ای آثاری سراسر عرفانی همراه با شور و شوق عاشقانه پدید می‌آورند. در این میان حافظ مبدع مکتبی است که از اصول عرفان عاشقانه به همراه نگاهی انتقادی به تصوف عابدانه شکل گر...

مقالۀ نقد و بررسی کتاب تاریخ تصوف (1) به بررسی محتوای این کتاب می پردازد. این کتاب برای دانشجویان رشتۀ ادیان و عرفان و رشته های مرتبط با تصوف و عرفان تالیف شده است و در بردارندۀ اطلاعات مفید و موسعی است. اما این که کتاب تا چه حد توانسته نیازهای مخاطبان را برآورده نماید! موضوع بررسی این مقاله است. این اثر از دو زاویه محتوایی و شکلی مورد بررسی واقع شده است. به لحاظ محتوایی، خروج موضوعی از مباحث و...

تصوف و عرفان موضوع مهم و قابل بررسی در پیرامون فرهنگ و تمدن اسلام است که از زمان پیدایش آن قرن­ها می­گذرد. توجه به موضوع تصوف و عرفان و بررسی تاریخ فعالیت­های این مسلک و سنجش و باز نمودن بخش­های مختلف آن به وسیله پژوهندگان شرقی و غربی از مدت­ها پیش در کشورهای اسلامی آغاز و پیگیری شده است. چنین اقدامی از آن جهت ضرورت داشته و دارد چون تصوف و عرفان در همه ادیان و مذاهب و حتی مکاتب فلسفی کم و بیش و...

در تعریفی از عرفان ( با توجه به اینکه جامع و مانع نیست ) می توان گفت ، عرفان جریانی است معرفت بخش که شامل تجربه هایی شهودی ، همراه با کشف و اشراق است . این امر ادراکات و دریافت هایی را برای عارف در پی دارد که می توان آن را معرفت عرفانی نامید . معرفتی که مسیری متفاوت از علم را -که بیشتر با برهان و استدلال سرو کار دارد - طی می کند . بیان اینگونه تجربیات و دریافت ها و معارف عرفانی نیز از طریق زبان...

تصوف و عرفان موضوع مهم و قابل بررسی در پیرامون فرهنگ و تمدن اسلام است که از زمان پیدایش آن قرن­ها می­گذرد. توجه به موضوع تصوف و عرفان و بررسی تاریخ فعالیت­های این مسلک و سنجش و باز نمودن بخش­های مختلف آن به وسیله پژوهندگان شرقی و غربی از مدت­ها پیش در کشورهای اسلامی آغاز و پیگیری شده است. چنین اقدامی از آن جهت ضرورت داشته و دارد چون تصوف و عرفان در همه ادیان و مذاهب و حتی مکاتب فلسفی کم و بیش و...

عرفان و تصوف اسلامی یکی از جریان‌های مهم فکری و فرهنگی است که از زمان پیدایش تاکنون تأثیرات فراوانی بر فرهنگ ایرانی ـ اسلامی و زبان و ادبیات فارسی بر جای گذاشته است. از این جهت ضروری است تا ابعاد مختلف این طریقه فکری و عملی شناخته شود. یکی از راه‌های شناخت هدف، موضوع و غایت این طریقه و پی‌بردن به ابعاد تاریخی، محتوایی و سیر تحولات آن بررسی و تحلیل تعاریفی است که مشایخ این طریقه از صوفی، عارف، ت...

مکاتیب نگاری از دیرباز راهی برای انتقال دیدگاه های افراد و برطرف نمودن مشکلات مختلف بوده است و عرفای اسلامی از جمله کسانی اند که با بهره گیری از این فن و با تأسی از پیشوایان دینی خود، اقدام به نگارش نامه هایی آموزنده و سرشار از مضامین ارشادی و عرفانی نموده اند. از جمله عرفایی که از این هنر به خوبی بهره گرفته است، عبدالله قطب بن محیی(متوفی اوایل قرن دهم هجری قمری) است که در اواخر قرن نهم، در اثر...