در تبیین نسبت میان اختیار انسان با ضرورت علّی فعل اختیاری، دو دیدگاه کلی وجود دارد: «سازگارگرایی» که به سازگاری این دو باور دارد و «ناسازگارگرایی» که اختیاری بودن فعل را با ضرورت علّی آن ناسازگار می داند. علامه طباطبایی در مقام بسط یکی از نظریات سازگارگرایانه، با توسل به «امکان بالقیاس» فعل اختیاری در مقایسه با فاعل آن، می کوشد از سازگارگرایی دفاع کند. در این نظریه، فعل انسان نسبت به هریک از جزء ...

در اندیشۀ صدرالمتألهین، ارادۀ الاهی، علم او به نظام اصلح و از صفات ذات است. خداوند، علت تامۀ مخلوقات است و صدور فعل از او، ضروری می باشد. در مقابل دیدگاه صدرا، به باور اهل تفکیک، ارادۀ الاهی نه به معنای علم، بلکه به معنای قدرت و سلطه بر فعل و ترک است؛ و در نتیجه، از صفات فعل به شمار می آید. با چنین توصیفی، خداوند، فاعل مختار است و نتیجۀ قول به علت تامه بودن او، فاعل موجب بودن او است. از جمله اش...

فعل غیرشخصی فعلی است که به صورت سوّم شخص مفرد صرف می شود و فاعل منطقی آن حالت غیر فاعلی دارد. این گونه افعال غالباً در بر دارندة معانی تجارب فیزیکی، ذهنی و ادراکی هستند که بر فاعل منطقی حادث می شوند و خارج از کنترل و ارادة  او هستند. این فاعل منطقی که همیشه جاندار است تجربه گر نامیده می شود. عنصر دیگری که در جملات غیرشخصی ظاهر می شود منشأ بروز واقعه یا تجربه است و حضور آن در جمله بستگی به معنای ف...

یکی از نظریه های برنامه کمینه گرا، پادتقارن پویا می باشد که بر اساس آن تمام حرکت های نحوی به عنوان شکست تقارن پنداشته می شود. به عبارات دیگر، ساخت سلسله مراتب باعث برانگیخته شدن (فرایند) حرکت می گردد. دراین رساله، با استفاده از این چارچوب می توان قبل از شکل گیری ساخت پرسشواژه، ترتیب واژگانی «فاعل- مفعول- فعل» را از ترتیب واژگانی بنیادی «فاعل- فعل- مفعول» مشتق کرد. در واقع، فاعل و مفعول یک جمله ...

فعل غیرشخصی فعلی است که به صورت سوّم شخص مفرد صرف می‌شود و فاعل منطقی آن حالت غیر فاعلی دارد. این گونه افعال غالباً در بر دارندة معانی تجارب فیزیکی، ذهنی و ادراکی هستند که بر فاعل منطقی حادث می‌شوند و خارج از کنترل و ارادة  او هستند. این فاعل منطقی که همیشه جاندار است تجربه‌گر نامیده می‌شود. عنصر دیگری که در جملات غیرشخصی ظاهر می‌شود منشأ بروز واقعه یا تجربه است و حضور آن در جمله بستگی به معنای ف...

ساختار معلوم، ساختاری است که در آن فاعل دستوری کنندة کار است؛ مسند، وجه معلوم دارد و عمل بر روی مفعول صریح انجام می‌گیرد. در زبان روسی، چنانچه به هر دلیلی، فاعل منطقی در جایگاه فاعل دستوری قرار نگیرد، یا به عبارتی دیگر، فاعل منطقی نه در حالت فاعلی، که در حالت معیت بیان شود و مفعول صریح نیز در حالت فاعلی، یعنی در جایگاه فاعل دستوری بنشیند، و وجه فعل جمله هم مجهول باشد، در آن صورت چنین ساختاری ...

ناسازگارباوری اختیارگرا‌‌‌‌‌‌، تعیّن علّی حاکم بر تمام رخدادهای عالم را مانعی جدّی‌‌ بر سر راه اختیار فاعل می‌‌داند. از این‌رو، ذیل سه رویکرد نامتعیّن‌انگاری صرف‌‌‌‌‌‌، علّیّت نامتعیّن رخدادها و علّیّت فاعل به دنبال راهی جهت تأمین اختیار انسان است. در پژوهش حاضر به دیدگاه نظریه‌‌پردازان اصلی این سه حوزه‌‌ اشاره کرده و به تبیین و نقد آن‌ها می‌‌پردازیم. سپس با اتکا به تعریف «اختیار» بر مبنای دو اصل «وجود ...

فعل مجهول یکی از ساختارهایی است که در زبان عربی و به تبع آن در قرآن کریم بنا به علل مختلفی کاربرد فراوانی دارد. در این ساختار فاعل از جمله حذف می شود و مفعول جانشین آن شده و نائب فاعل نامیده می شود. دانشمندان نحو فعل مجهول را با نام های"المبنی للمفعول، مالَم یُسَمَّ فاعله، و... و همچنین نائب فاعل را با نام های"الاسم الذی صار بمنزله الفاعل، مفعول أقیم مقام الفاعل و... می شناسند. این ساختار در قرآن ک...

در تبیین نسبت میان اختیار انسان با ضرورت علّی فعل اختیاری، دو دیدگاه کلی وجود دارد: «سازگارگرایی» که به سازگاری این دو باور دارد و «ناسازگارگرایی» که اختیاری بودن فعل را با ضرورت علّی آن ناسازگار می داند. علامه طباطبایی در مقام بسط یکی از نظریات سازگارگرایانه، با توسل به «امکان بالقیاس» فعل اختیاری در مقایسه با فاعل آن، می کوشد از سازگارگرایی دفاع کند. در این نظریه، فعل انسان نسبت به هریک از جزء ...

قوه و فعل نحوه وجود است که این نحوه وجود صلاحیت آن را داردکه در تحلیل عقلی دو معنی از آن انتزاع شود: به اعتبار اینکه شیء خودش خودش است فعلیت و و از آن نظر که می تواند شیء دیگر بشود بالقوه نامیده می-شود. قوه حالتی است که موجود به واسطه آن آماده پذیرفتن می شود. قبول به اشتراک لفظی به معنی انفعال و اتصاف نیز به کار می رود. قابلیت به معنای اتصاف و فاعلیت به معنای اقتضاء نه تنها در یک ماهیت بلکه در ...