خاقانی شروانی از سرآمدان قصیده سرایی در ادب فارسی است. با وجود پژوهش های سودمندی که در شیوه شاعری و وقایع دوران حیات خاقانی صورت گرفته است، زوایای تاریک و نقاط مبهم فراوانی در این حوزه همچنان باقی است . بخشی از این ابهامات نشأت گرفته از نخستین اظهارنظرهای نه چندان موثّق تذکره نویسان متقدّم، و نیز تکرار این اقوال در تذکره های متأخّر بر آنهاست. این نقدهای بیرونی، خود سبب رواج برخی اطّلاعات نادرست در ...

کتاب تذکره ی مذکر احباب ،تألیف سیّدحسن خواجه نقیب الاشراف بُخاری ،متخلص به نثاری ،از جمله آثار ادبی مهمی است که متأسفانه در طی اعصار و قرون مورد غفلت قرار گرفته است وبه دلایل مختلف کمتر مورد توجه پژوهشگران و ادیبان قرار گرفته است.در این پایان نامه تلاش کرده ایم که با تحلیل این کتاب زندگی و شخصیت نثاری ،اوضاع و احوال وی،شرایط اجتماعی ،سیاسی وادبی دوران اورامورد بررسی قراردهیم ، همچنین تذکره ی مذکر...

یکی از تذکره های مهم زبان و ادب فارسی تذکره خزانۀ عامره، تألیف ادیب و شاعر برجستۀ شبه قارۀ هند، میرغلامعلی آزاد بلگرامی است. او این کتاب در سال 1176ق. در اورنگ آباد تألیف کرد. به رغم اهمیتی که این تذکره دارد، تا کنون چاپی از آن در اختیار نبوده، ولی یک باره، سه تصحیح همزمان از این تذکره صورت گرفته است که دو تصحیح از آن ها چاپ شده و سومی نیز در دست انتشار است. یکی از این تصحیح ها را منصوره تدینی ...

بررسی کتب تذکره شاعران نکات مهمی را در حوزه زبانشناسی فارسی‘تاریخ ادبی‘ وضعیت سیاسی و اجتماعی ادوار گذشته معلوم می دارد. به همین جهت تذکره شعرای مرآت الخیال مورد بررسی قرار گرفته و ضمن شرح حال مؤلف به موضوعاتی در خصوص تذکره نویسی اشاره شده است. از آنجایی که بخش عمده یی از کتاب شامل دوره ظهور و رواج سبک هندی است همچنین به علت تقارن زمانی مؤلف با برخی از شعرایی که از آنان نام برده شده نیز رعایت ت...

تذکره نصرآبادى را محمّدطاهر نصرآبادى، ادیب و شاعر اصفهانى، در زمان شاه‏سلیمان صفوى تألیف کرده و در آن، گزارش احوال نزدیک به هزار شاعر عصر صفوى را درج و شعر آن‏ها را نقد کرده‏است. هرچند تذکره نصرآبادى، منبع مستقلّى است که اغلب بدون رونویسى از منابع و تذکره‏هاى دیگر فراهم آمده و حاوى اطّلاعات ارزنده‏اى هم هست، امّا شیوه تذکره‏نگارى مؤلّف در همه جا یک‏دست نیست و از آنجا که نویسنده خود تجربه پژوهشى و اد...

تذکره نویسی در تاریخ ادبیات فارسی از اهمیت بسزایی برخوردار بوده است. تذکره ها مهم ترین منبع برای مورخان ادبی هستند. نخستین بخش از هر تذکره ای «مقدمه» آن است که به دلیل اشتمال بر نکات ادبی، تاریخ ادبی و ... اهمیت بسیاری دارد. نگارنده در پژوهش حاضر به بررسی و تحلیل مقدمه تذکره های فارسی در بازه زمانی مشخصی می پردازد. مقدمه ها ساختاری کمابیش یکسان داشته اند. بررسی ها نشان داد که تذکره نویسان، عموم...

چکیده تذکره ها یکی از منابع مهم نقد شعر فارسی محسوب می شوند.این منابع را می توان اصلی ترین میدان ارزش گذاری و نقد شعر دانست، زیرا تذکره نویسان در ضمن شرح احوال شاعران و گزینش اشعاره ارزیابی شعر و محاسن و معایب کلام ایشان توجه جدی کرده اند. ارزش همه ی تذکره ها ی فارسی در زمینه ی آرای انتقادی یکسان نیست. برخی تذکره ها اساس کار خود را برارائه ی شرح احوال شاعران و گزینش اشعار ایشان گذاشته اند و ...

تذکره الاولیا کتابی است به نثر، نوشته شیخ فریدالدین محمد عطار نیشابوری (540-618 ق)، در شرح احوال و بیان اقوال تعدادی از عرفا، که از آن می توان اطلاعاتی گسترده درباره ابعاد مختلف شخصیت عرفا به دست آورد. در خلال سرگذشت عرفا، نقش و تاثیر زنان نیز مشهود است و با بررسی دقیق تذکره الاولیا، می توان سیمای زنان را در قالب مادر، همسر، معشوق، عارف، و نیز خواهران و دختران عرفا، پیرزنان، و کنیزکان مشاهده کر...

تا سال‌های اخیر، تحقیق و پژوهش در ادبیات خجند و نمایندگان برجستۀ آن غالباً به‌طور مستقل انجام می‌شد و از سوی دیگر، بیشتر این پژوهش‌ها محدود به زندگی و آثار تنی چند از آن‌ها مثل کمال خجندی، کارنامه‌های ادبی آل خجند و سلسله‌شعرای قرن نوزدهم میلادی بود و ازهمین‌رو نمی‌توانست نیازهای خوانندۀ تاجیک را درزمینۀ شعرای حوزۀ خجند برطرف کند. خوشبختانه، تألیف تذکرۀ شعرای خجند به همت پرفسور عبدالمنا...

تذکره انیس¬الاحباء به وسیله شخصی هندو به نام موهن لعل (لال) متخلص به انیس به نگارش درآمده است. موهن از شاعران سده 12.ق/18م در هند است.او در این تذکره بیشتر درباره خود و پدرش (تولارام) اشاره کرده است اما اطلاعات چندانی درباره زندگی وی به دست نمی¬دهد. دیباچه این اثر به عباراتی مصنوع اختصاص داده شده است که حاوی شکسته¬نفسی، اظهار فروتنی و تعارفات ادیبانه است در این پژوهش ابتدا مختصری درباره تذکره و...