ساختمان فلسفه برگسون به دو بخش مجزای حقیقت و مجاز یا روح و ماده منقسم می گردد که در واقع با توسل به قوه شهود هر دو یکی هستند اما با رجوع به هوش، شبح این دوگانگی بصورت سوبژکتیو بر ذهن ما متبادر می گردد. به عقیده برگسون ماهیت ذاتی تمام اشیاء عالم هستی همان دیرند است که تنها با توسل به معرفت شهودی بصورت ابژکتیو قابل ادراک است. اما هوش از درک آن عاجز بوده و لذا دوگانگی روح و ماده را بر ذهن تحمیل می...

مقاله ی حاضر نگاه و رویکردی بیرونی (معرفت درجه ی دوّم) بر پدیده ی تاریخی عاشورا دارد. ابتدا مقدمه ای کوتاه در بیان مفهوم تبیین تاریخی و انواع آن (قانونمند، عقلانی و روایی) ذکر می شود و در ادامه به پیشینه ی تبیین تاریخی پدیده عاشورا نظر دارد و با گزینش متونی تحلیلی در حوزه ی تاریخ نگاریِ پدیده ی عاشورا، آنها را از لحاظ تبیین های قانونمند، عقلانی و روایی مورد ارزیابی وبررسی قرار داده، به شواهد و مص...

مسایل فراوانی در خصوص تبیین در علوم طبیعی قابل بحث است که مهم ترین آنها عبارت است از: بیان تعریفی از تبیین و تقسیم و ترسیم رویکردها در ارائه مدل تبیین علمی. در این مقاله، ضمن ارائه تعریفی از تبیین، به بررسی رویکردهای مطرح درباره تبیین خواهیم پرداخت. فیلسوفان علم، هنگام بحث از تبیین چندان توجهی به تقسیم بندی کلی دیدگاه های مطرح شده در تبیین نمی کنند؛ اما همان طور که با بررسی این دیدگاه ها روشن م...

در این مقاله، پس از ریشه شناسی و اصطلاح شناسی مفهوم تبیین، فلسفة علوم اجتماعی را در تلاقی با حوزة گسترده و پیچیدة تبیین، به دو رهیافت هستی شناسانه و معرفت شناسانه، طبقه بندی نموده ایم. در رویکرد هستی شناسانه، پنج نوع روش شناسی: فردگرایی، کل گرایی، جدل گرایی، نظام گرایی و واقع گرایی را به اجمال معرفی نموده ایم. در رویکرد معرفت شناسانه نیز دو مدل تبیینی: قیاسی ـ قانونی و استقرائی ـ احتمالی و با ه...

در این مقاله با استفاده از مبانی سه­گانۀ هستی­شناسی، جهان­شناسی و انسان­شناسی به تبیین مرگ از نظر ابن­سینا و ملاصدرا پرداخته شده است. ابن­سینا بر مبنای نگرش ماهوی، از مبانی انسان­شناختی همانند دو ساحتی بودن انسان، روحانیة­الحدوث و روحانیةالبقا بودن نفس در تبیین مرگ بهره می­گیرد. در جهان­شناسی ابن سینا مسألۀ مرگ، بدون حضور عالم مثال منفصل و با تأکید بر عالم عقل و نظریۀ افلاک تبیین می­شود. او با ...