از جمله مسائل مهم در معرفت­شناسی و نیز در فلسفة علم تاریخ واقع­نمایی گزارش­های تاریخی است. این موضوع یکی از نتایج شاخة «معرفت­شناسی دلیل نقلی» است، که در میان معرفت­شناسان غربی با عنوان «مسئلة تحویل­گرایی و غیرتحویل­گرایی» مطرح است.  این مقاله درصدد تبیین چگونگی و میزان تحصیل این دغدغه است و آشکار می­کند که واقع­نمایی مراتب مختلفی دارد و اخبار ثقات می­توانند تا حد اطمینان و قطع نیز معرفت­بخش ب...

تحقیقات زیادی در مباحثات پیرامون رد یا تایید بهره، به ابزار مختلف نقلی، عقلی و تاریخ و اخلاقی تمسک جسته­اند. آن­چه در روش­شناسی این مباحثات از اهمیت برخوردار است، یکسانی شیوه بحث و استدلال­ها است. برای روشن شدن شیوه نقد و استدلال­ها در این زمینه، این مقاله عمده تلاش خود را بر بررسی روش نقد و بررسی مساله بهره در یک سیر تاریخی نهاده است. در این مقاله مساله مباحثات بهره در اندیشه غیرمسلمانان و روش...

ابن‌خلدون در مقدمه‌ی خود گونه‌ای از اندیشه‌ی تاریخی را مطرح کرده است که با تاریخ‌نگاری رایج عصر خود و حتی پس از آن، تفاوت‌های آشکاری دارد.در این شیوه به جای تأکید بر وقایع و فقط نقل اخبار، بر یافتن سرشت وقایع تاریخی، علت وقوع آن و تأثیرات آن بر حوادث دیگر تأکید می‌شود.این رویکرد به تاریخ که می‌توان تاریخ علمی، سنجیده و اندیشیده‌ و به بیان دیگر منطق تاریخ خواند، روشی دارد که مقدمه‌ی ابن خلدون در...

در تاریخ گذاری آیه ها و سوره های قرآن کریم روش های نقلی، تاریخی، موضوعی، سیاق و اسلوب، آماری، روان شناختی و ذوقی و سلیقه ای متداول است که هر یک با نقدهای جدّی مواجه است؛ برخی از روش ها، نظیر روان شناختی و ذوقی و سلیقه ای در تاریخ گذاری قرآن جایگاهی ندارند و برخی دیگر نظیر نقلی، تاریخی، موضوعی، سیاق و اسلوب و آماری به تنهایی کارآیی کافی را ندارند، در این امر بهتر است روشی فراگیر در پیش گرفت که آم...