شهاب الدین ذوفقاری[1] افتراق جدی ابن‌سینا از ارسطو در الاهیات بالمعنی الاخص از طرح احکام واجب‌الوجود و ارائه برهان وجوب و امکان، در برابر برهان محرک نخستین، آغاز می‌شود. بدین ترتیب فاعلیت الهی از دیدگاه ابن‌سینا فاعلیت وجودی ا...

«بی خودی» از واژگانی است که در کنار مفاهیم دیگری همچون «مستی، بی قراری و بی مرادی» در اشعار مولانا بسیار به کار رفته است، باخودی، قرار و هوشیاری، بامرادی و ... نیز در برابرشان آورده شده اند. نکتۀ قابل توجه این است که معنای مورد نظر مولانا در به کارگیری این کلمات متفاوت از کاربرد امروزی است. آنچه ما از آنها دریافت می کنیم مفهوم تجربه شدۀ حسی و عقلی است که مطابق علم جدید به روان، نظریه های روان ش...

پند و اندرز به هر شکل و غرضی، جریان اندیشه آدمی را برای بهبود وضع زندگی و رسیدن به نیک‌بختی نشان می‌دهد. سعدی بزرگ‌ترین شاعر اخلاقی و تربیتی ایران است که وعظش لطیف، دل‌انگیز، استوار و متقن و اندرزهایش چونان سرمشق زندگانی در دوران بعد از او نیز به کار‌ رفته‌است. مسأله مطرح در این مقاله این است که برخی غزل‌های سعدی به خلاف قیاسِ دیگر آثاری که او را به تعلیم و تجربه نام‌آور ساخته‌، محتوای پندگریزی ...

احمد مصطفی مراغی یکی از تفسیر نویسان برجسته اهل سنت به شمار می‌آید. او در جای جای تفسیر گران‌سنگ خویش از هدفمندی سوره‌ها می‌گوید و در این راستا آیات سوره را به یکدیگر پیوند می‌دهد. مراغی در ارتباط میان آیاتِ یک سوره، گاه میان صدر یک سوره و پایان آن ارتباط برقرار می‌کند و گاه میان آیات هم سیاق. در ارتباط میان آیات هم سیاق، انواع گوناگونی از ارتباط در تفسیر مراغی دیده می‌شود: ارتباط میان دو مجموع...

یکی از مباحث مهم در زمینه شناخت سوره‌های قرآن، شخصیت مستقل آنهاست؛ بدان معنا که از لحاظ درونی کاملاً منسجم و از لحاظ بیرونی متمایز از دیگر سوره‌هاست. شاید بتوان گفت سید قطب اولین مفسری است که در این زمینه تلاش درخور توجهی به انجام رسانده و توانسته است شخصیت منسجم و متمایز هر سوره را تا حدودی نمایان سازد، اما در متن‌کاوی عبارات وی مشخص شد که تلاش وی از ضعف‌هایی نیز برخوردار است؛ چه آنکه مشخص نکرد...