چکیده مثنوی پژوهی تا این اواخر، شامل کتاب ها و مقالاتی بود که از دریچۀ مباحث کلامی و شرح و حاشیه به بررسی مثنوی می پرداخت. دلیل آن نیز تعلیمی بودن این کتاب است؛ اما مدتی است که برخی از مثنوی پژوهان و محققان مرزهای مثنوی پژوهی را از مباحث کلامی پیش تر برده، به ساختار و روایت شناسی داستان های آن نیز توجه کرده اند؛ اشارت های دریا: بوطیقای روایت در مثنوی یکی از شناخته شده ترینِ این آثار است که می کو...

چکیده یکی از پژوهش های جدی سال های اخیر در حوزة مثنوی پژوهی و مولوی شناسی از اشارت های دریا: بوطیقای روایت در مثنوی اثر حمیدرضا توکلی است که انتشارات نیلوفر آن را چاپ و منتشر کرده است. این کتاب به دلایل گوناگون اقبال خواص و جامعة دانشگاهی را در پی داشته است و با توجه به کسب رتبة «کتاب سال»، «جایزة آل احمد» و «کتاب فصل» بیش از پیش شهرت یافته است. در این مقاله نویسنده ضمن بیان محاسن و ارزش های اث...

پس از نهضت ترجمه و انتقال نظریة شعری یونانی به حوزة اسلامی، رساله های شعری یونانیان موجی از نظریه پردازی را در میان فیلسوفان مسلمان ایجاد کرد؛ چنان که فارابی، ابن سینا، ابوالبرکات بغدادی، ابن رشد و خواجه نصیر طوسی هرکدام بخشی از آثارشان را به نظریة شعر اختصاص دادند. نظرگاه فیلسوفان از طریق کسانی چون حازم قرطاجنی وارد آثار مدرسة بلاغیون مسلمان هم شد. تا آنجا که به نظریة شعر مربوط می شود، فلاسفة ...

غزل نو، نوع جدیدی از غزل با نگاهی تازه و زبانی امروزی است که پس از فراگیر شدن شعر نو در جامعه پدید آمده است. سیمین بهبهانی با آثاری چون: «خطی ز سرعت و از آتش»، «دشت ارژن»، «یک دریچه آزادی» و «یکی مثلا اینکه» خود را به عنوان یکی از پیشگامان کوشای این فرم شعری معرفی کرده است. با توجه به تأثیر شعر نیمایی بر پیدایش غزل نو، پاسخ به این سوال ضروری به نظر می­رسد که احیاگری بهبهانی در غزل، در چه محورها...

در این رساله روایات داستانی موجود در آثار روایی سعدی (گلستان، بوستان، غزل ـ روایت ها و مجالس پنجگانه) که در قالب «حکایت» نگارش یافته اند؛ معرّفی شده و از دیدگاه برخی از نظریّه پردازان روایت شناسی ساختارگرا از جمله: تزوتان تودوروف و ژرار ژنت مورد تحلیل قرار گرفته است. مباحث رساله در پنج فصل به شرح زیر ارائه گردیده است: فصل نخست دربار? مبادی پژوهش نگارش یافته است. فصل دوم مقدّماتی است که زمین? آشنا...

تطبیق دو اثر از بیژن نجدی و غاده السمان براساس رهیافت آمریکایی ادبیات تطبیقی، سنگ بنای رساله حاضر را شکل می دهد. این رساله با توجه به رهیافت یاد شده که متکی بر نقد ادبی است، بوطیقای روایت را در دو مجموعه داستانی «دوباره از همان خیابان ها» از بیژن نجدی و «لیل الغرباء» از غاده السمان کاویده است. رهیافت آمریکایی که می توان آن را رهیافت نقدبنیاد نامید، معتقدست که اثر ادبی را باید براساس معیارها و س...

رمانتیک ها از نخستین کسانی بودند که در تقابل با قرارداد های محدود کننده ی خیال در بیان دراماتیک، درام شاعرانه را پیشنهاد کردند، چرا که به زعم اینان تئاتری که به خیال انگیز نباشد دروازه های فکر را بر تماشاگر خواهد بست و جایگاه وی را به نظاره گری صرف تنزل خواهد بخشید. آنتونن آرتو نیز متاثر از همین دیدگاه، بعدها در مانیفست «تئاتر شقاوت» امر خیالین را پیوستار ضروری بیان دراماتیک قرار می دهد تا بدین...

یکی از مهم ترین آثاری که همواره مورد توجه محققان عرصه های فلسفه هنر، نقد ادبی و فن شعر قرار گرفته، بوطیقای ارسطو است. در دنیای اسلام، ترجمه ها، شرح ها، و تلخیص های متعددی از بوطیقا نگاشته شده است، که فن شعر ابن سینا از معتبرترین آنها دانسته می شود. در این مقاله کوشیده شده تا ضمن مقایسه فصول فن شعر ابن سینا با بوطیقای ارسطو و برشمردن اضافات توضیحی ابن سینا بر بوطیقا، نشان داده شود که فن شعر، ترج...

با ظهورِ اشعارِ منثور و سپید ، سخت می توان تفاوتی محسوس میان جمله ای از یک «رمان» و قسمتی از یک «شعر منثور» احساس کرد؛ با آنکه امروزه بسیاری از نظریه پردازان، با بیان برخی خطِ تمایزها مانند عنصرِ «استعاری» و عنصرِ «مَجازی» خواسته اند تا بین شعر و دیگر متون ادبی، تمایز قائل شوند، به نظر می رسد باز در این مسئله، به بُن بست هایی برخورده اند. از مهم ترین خصایصِ شعر کلاسیک فارسی، عناصرِ موسیقایی، وزنی و عروض...

یکی از مهم ترین آثاری که همواره مورد توجه محققان عرصه های فلسفه هنر، نقد ادبی و فن شعر قرار گرفته، بوطیقای ارسطو است. در دنیای اسلام، ترجمه ها، شرح ها، و تلخیص های متعددی از بوطیقا نگاشته شده است، که فن شعر ابن سینا از معتبرترین آنها دانسته می شود. در این مقاله کوشیده شده تا ضمن مقایسه فصول فن شعر ابن سینا با بوطیقای ارسطو و برشمردن اضافات توضیحی ابن سینا بر بوطیقا، نشان داده شود که فن شعر، ترج...