انتخاب انواع روش­های تفسیری بستگی به نوع نگاه مفسّر به قرآن دارد، مفسّر در نگرش ساختاری و مجموعی به قرآن، مدلول و معنای آیه را با ابزارهای گوناگون و از همه مهم­تر با توجه به سیاق آیه واکاوی می­کند، اما در نگرش تجزیه­ای و تفکیکی، عنصر سیاق چندان اهمیتی ندارد، در این دیدگاه می­توان آیات را تقطیع نمود و معنای استقلالی آن را مد نظر داشت. این تحقیق با باور به معناداری مستقل فرازهایی از آیات بدون توجه ...

درباره آیات 19-16 سوره قیامت دو دیدگاه وجود دارد: الف: این آیات در بین آیات مربوط به قیامت معترضه و مخاطب آنها پیامبر اسلام(ص) و زمان خطاب این دنیا و هنگام نزول وحی قرآنی است. ب: این آیات در راستای دیگر آیات سوره و مخاطب آن انسان کافر و زمان خطاب روز قیامت و هنگام خواندن نامه اعمال است. در این مقاله با نگاه تدبرمحورانه ابتدا دیدگاه دوم بررسی شده و با توجه به آیات نامه اعمال و آگاهی انسان از ...

برخی از آیات قرآن کریم افزون بر معنایی که در ضمن فضای سیاقی و بافت زبانی افاده می کنند،  قابلیت دلالت بر معانی دیگر، با چشم پوشی از سیاق متنی را نیز دارا هستند که از این معانی، در این پژوهش به مدلول فراسیاقی یاد می شود. کشف چنین دلالت هایی در کنار پایبندی به اصول و ضوابط تفسیری، در سایه جداسازی و تقطیع گزاره های قرآنی و یا فرانگری از تنگناهای سیاق متنی آیات، امکان پذیر است. شیوه بیانی بی بدیل، ...

متکلمان امامیه، اشاعره و معتزله عقاید خویش را به همراه استناد به آیات قرآن درکتاب هایشان بیان کرده و حتی در محکوم کردن یکدیگر ازآیات بهره جسته اند. این پرسش وجود دارد که آیا صاحبان مذاهب کلامی در استفاده از آیات قرآن به انواع سیاق آیات توجه داشته اند و آیا سیاق آیات می تواند برداشت های مختلف را پوشش دهد؟ علامه شوشتری در احقاق الحق کلام شیعی را از علامه حلی و کلام اشعری را از روزبهان آورده و در ...

چکیده: دانش وجوه قرآن، مربوط به واژگانی است که در سیاق های مختلف قرآن، دارای معانی مختلف هستند. قرآن پژوهان اهل سنت، وجوه و نظایر را در دایره اشتراک لفظی قرار دادند؛ ولی فهم روابط واژگان و حضور یک دلالت عام در وجوه مختلف یک واژه، اشتراک معنائی میان وجوه و مصادیق یک واژه را روشن می سازد. ارتباط میان واژه ها، با واقعیت اشتراک معنوی مطابقت دارد. مفهوم کلی که در یک واژه وجود دارد، با مصادیق خویش ر...

ترجمه برخی از واژه‌ها و عبارت‌های قرآنی با دشواری‌هایی روبروست و معنای آن‌ها را نمی‌توان با مراجعه به کتب لغت و یا استعمالات قرآنی فهمید، از این روی باید از بافت و سیاق(اعم از سیاق کلمه، آیه، آیات، جملات و حتی سوره) و همچنین روایات نیز بهره برد؛ یکی از این واژه‌ها، کلمه «أنّی» است که در بیست و هشت آیه از قرآن به‌کار رفته است. این پژوهش، با استناد به نظر لغویین، نظم‌آهنگ آیات قرآن، به ویژه با تأک...

این مقاله بر آن است که به معنا شناسی سیاحت و گردشگری در قرآن کریم بپردازد تا با کشف معارف جدید از قرآن اندیشه نظام دار بودن آن معارف روشن شود. زیرا واژگان مترادف با گردشگری گاهی در بافت زبانی آیات ذکر شده است و گاهی براساس سیاق آیات و تفاسیر مربوط به آن، روشن می شود. این مقاله به شرح و تبیین واژه سیاحت و سپس واژگان دیگری که به این مهم در ارتباط است در حوزه های لغت، تفسیر و سیاق آیات  می پردازد....

سیاق به عنوان مبنای اصلی ساخت کلام نقش عمده ای در فهم مراد متکلم دارد. از همین رو سیاق، مطمئن ترین و مهم ترین ابزار مفسر برای ورود به نصوص، به ویژه آیات قرآنی است. در این میان بررسی جایگاه سیاق در تفاسیر معتبر باعث کاربردی شدن اصل سیاق می شود. از برجسته ترین تفاسیر سده چهاردهم تفسیر المنار اثر محمد عبده و محمد رشید رضا است که با توجه به رویکرد تحول گرایانه مولفان آن به روش های تفسیری دارای اهمی...

دانش وجوه قرآن از شاخه های علم لغت و تفسیر قرآن است که به بررسی دلالت های متعدد واژگان در بافت کلام وحیانی قرآن می پردازد، و از همان ابتدای ظهور اسلام، بخش مهمی از تلاش صحابه و تابعین برای کشف معانی واژگان قرآن و ترکیبهای آن بوده است؛ از این رو توجه به این پژوهش کهن، در شناخت معانی کلمات قرآن ضرورت دارد؛ البته این توجه به معنای پذیرفتن کامل یا اصالت بخشیدن به طور تام به این دانش نیست؛ زیرا صحت ...