فضل‌الرحمان (د 1988) را مى‌توان یکى از اصیل‌ترین و تأثیرگذارترین نواندیشان دینى مسلمان در قرن بیستم دانست. سنگ ‌بناى اندیشه اصلاح‌گرایانه فضل‌الرحمان رویکرد نوگرایانه او به قرآن است و تاریخ در قرآن‌شناسى او جایگاهى ویژه دارد. رویکرد تاریخى فضل‌الرحمان به قرآن هم در دریافت او از ماهیت وحى قرآنى، هم در نگرش او به فرایند فهم و تفسیر قرآن، و هم در نگاه او به روش‌شناسى مطالعه قرآن بازتاب یافته است. ...

جامعه شناسى تاریخى سبب شناخت بستر، زمینه و ساختار اجتماعى یک جامعه در گذشته مى شود که اعمال و کنش هاى تاریخى در قالب آنها صورت گرفته اند; شناختى ارائه مى کند که شکاف ها و کاستى هاى موجود در مدارک و شواهد مورخان را برطرف مى سازد و موجب پالایش و پیشرفت نحوه تفکر و روش هاى مورخان درباره جوامع گذشته مى گردد. ارزیابى هایى درباره روند تاریخ بر حسب عناصر اساسى و نیروهاى غیرشخصى ارائه مى کند که برضد دی...

 دلایل لزوم فهم متن با توجه به افق تاریخى عصر نزول و دیدگاه ابوزید در این زمینه مورد بررسى و نقد قرار گرفته است. نظرگاه‌هاى گوناگونى در بهره‌گیرى از هرمنوتیک وجود دارد. برخى استفاده از هرمنوتیک را نمى‌پذیرند. شمارى مانند ابوزید تنها راه صحیح فهم متن را بهره جستن از هرمنوتیک مى‌دانند و بعضى چون حسن حنفى تکیه بر منطقه عقل خالص و تحلیل تجربه‌هاى مشترک انسانى را پیشنهاد مى‌دهد و تقلید همه جانبه از ...

نیکولاس رشر، استاد فلسفه و مدیر مرکز فلسفه ى علم در دانشگاه پیتربورگ آمریکاست و در زمینه ى منطق، فلسفه ى علم و تاریخ فلسفه، کتب و مقاله هاى بسیارى نوشته است. وى در مقاله ى حاضر، الگوى تبیین در علم تاریخ را مى کاود و تمایزات و تشابهات الگوى تبیینِ علم تاریخ با علوم اجتماعى و علوم طبیعى را آشکار مى سازد. این مقاله با ارائه ى بحثى روشن و دقیق در مورد علوم مصرفى، نه تنها بر تاریخ پرتو مى افکند، بلکه...

بررسى تاریخى مفهوم اعجاز قرآن در تفاسیر بلاغى تا عصر حاضر است. نویسنده، نخست به اهمیّت اعجاز قرآن در عصر نزول پرداخته و سیر تاریخى بررسى اعجاز قرآن را از نگاه جاحظ، رمانى، خطابى، باقلانى، عبدالجبار معتزلى، جرجانى و زمخشرى مورد بررسى قرار داده است. در ادامه به اعجاز قرآن در پژوهش‌هاى معاصران روى آورده و آراء بزرگان عرب از جمله مصطفى صادق الرافعى، رشاد خلیفه، عبدالمتعال صعیدى، سیّد قطب، عبدالکریم خ...

در سده‌هاى میانه اسلامى جشن‌هاى بسیارى به مناسبت‌هاى مختلف برگزار مى‌شد. امپراتورى عثمانى در برگزارى جشن‌ها در میان حکومت‌هاى اسلامى جایگاه ویژه‌اى داشته و تعدد و تنوع این جشن‌ها مایه ظهور گونه‌اى نوشتارها با عنوان سورنامه شده است. سورنامه‌ها علاوه بر وصف جشن‌ها، حاوى مینیاتورهایى  است که گزارش‌هاى مصورى از چگونگى برپایى جشن‌ها، حضور سلطان و نمایش‌ها عرضه مى‌کنند.  افزون بر ارزش هنرى سورنامه‌ها...

در این مقاله سخن از ضرورت ها و بایدهاى مطالعاتى قیام امام حسین(ع) است; و این که بنا بر کدام بینش ها و روش هاى پژوهشى اى باید قیام امام(ع) را بررسى نمود؟ بر این اساس، نخست دو دیدگاه الهى (مابعدالطبیعى)، و انسانى ـ تاریخى از یکدیگر تفکیک و ملاحظات مربوط به هریک به اختصار بررسى شده است. در دیدگاه انسانى ـ تاریخى نیز هشت بینش و روش مطالعاتى به اهل تحقیق و نظر پیشنهاد شده است. در بررسى پیامدهاى قیام...

 مشرق زمین زادگاه تمدن است و سیستان یکى از کانون هاى فرهنگ و تمدن جنوب غرب آسیاست. سیستان همچنین سرزمین و زادگاه حماسه ‏هاى ملى، فرهنگى و اجتماعى تاریخ باستان کشور ایران است. دشت سیستان در محدوده شرق ایران به علت موقعیت خاص جغرافیایى در مصب و دلتاى رودخانه هیرمند و شعبات آن و بهره‏ گیرى از منابع آبى و آبرفت هاى حاصل خیز آن در سایه فعالیت هاى کشاورزى و کارکردهاى فرهنگى بنیان گذار یکى از تمدن هاى...

فردوسى در شاهنامه براى بیان افکار و اندیشه‏هایش نیروى تخیّل را به‏کار مى‏گیرد و گونه‏هاى مختلف خیال در تصویرپردازى‏هاى او بازتابى هنرمندانه مى‏یابد. او از کنایه که یکى از طبیعى‏ترین راه‏هاى بیان و قوى‏ترین راه القاى معانى است در مقایسه با دیگر صورخیال بیش‏ترین بهره را مى‏گیرد. این مقاله، پژوهشى است در مورد جمع‏آورى و تنظیم کنایه‏هاى موجود در بخش تاریخى شاهنامه که همراه شاهدمثال ارائه شده است. حا...