در این جستار کوشش مى‏شود با تجزیه و تحلیل خاطره‏نویسى در ادبیّات فارسى، ساختار خاطره و شیوه بازنویسى و تکنیک، نمودهاى زبان، لحن و زاویه دید بررسى شود. نتایج حاصل نشان مى‏دهد که خاطره‏نویسى گونه‏اى ادبى است که اگر چه در سنّت ریشه دارد، امّا بستر تکامل آن دنیاى جدید است و براى آن سه زیر شاخه قائل مى‏شوند: خاطرات مکتوب، خاطرات شفاهى و یادداشت‏هاى روزانه. خاطره‏نویسى بر توصیف استوار است و کاربرد صور خ...

یکى از رویکردهاى نقد ادبى معاصر، نقد روان‏شناختى است. امروزه مى‏توان شخصیت‏هاى آثار ادبى را مانند انسان‏هاى واقعى روان‏کاوى کرد، این امر به درک بهتر اثر و تعالى ادبیات کمک شایانى مى‏کند. در این مقاله، پس از مقدمه‏اى درباره ارتباط ادبیات و روان‏شناسى، به تحلیل روان‏کاوانه داستان «سرباز سربى» بزرگ علوى پرداخته مى‏شود. «سرباز سربى» یکى از داستان‏هاى کتاب «چمدان» است که با رویکرد فرویدى نوشته شده است.

در کاریکلماتور، هنرمند براى گریز از تکرار سخنان عادى و خسته‏کننده، هم‏چنین براى برانگیختگى و تأثیرگذارى بر مخاطب، باید جهان پیرامون خود را برخلاف عادت و انتظار خوانندگان، دیگرگونه جلوه دهد. در واقع یکى از ویژگى‏هاى اساسى و شگردهاى ادبى که نویسنده، مى‏تواند با استمداد از آن به مقصود نائل آید، استفاده از شگرد آشنایى‏زدایى است. این شگرد ادبى به طرق و صورت‏هاى مختلف نظیر آشنایى‏زدایى معنایى، ساختار...

 بازکاوى روش طبرسى در برخورد با دانش نحو و چگونگى کار بست آن در تفسیر »مجمع البیان« است. شیخ طبرسى به عنوان یک مفسّر، مانند هر پژوهنده‌اى که در تعامل با دانش مورد پژوهش خود از روش و متد ویژه‌اى پیروى مى‌کند، روش خاصى در زمینه نحو، در تفسیر مجمع البیان در پیش گرفته است. نویسنده، نخست، شیوه ترتیب مطالب تفسیر مجمع البیان و جایگاه اعراب، نحو و لغت در این تفسیر را مشخص مى‌کند و از فراوانى بحث‌هاى نحو...

انیس‏الطالبین اثر قاسم بن محمد شهر صفایى مشهور به کاتب است که در شرح اصول نقشبندیه و مقامات بهاءالدین نقشبند نوشته شده است. از مؤلف کتاب بجز نامى که در مقدمه انیس‏الطالبین آمده است نشانى در دست نیست. کتاب در ده باب نوشته شده که باب‏هاى کوتاه اول تا ششم در بیان عقاید و اندیشه‏هاى صوفیه است و باب‏هاى هفتم تا دهم که عمده و اساس کتاب است درباره سلسله خواجگان و احوال آنان و ذکر مقامات و کرامات بهاءا...

بحث از سرقات بخشى از نقد ادبى است که به انواع اقتباس‏ها و عاریت گرفتن‏هاى شاعران و نویسندگان مى‏پردازد. در نقد امروز، بحث در مورد سرقات بیش‏تر شامل تحقیق و بررسى درباره منبعِ الهامِ اثر، چگونگى تاثیرپذیرى هنرمند از دیگران و مساله اصالت یا تقلیدى بودن اثر مى‏شود. در کتاب‏هاى بدیع فارسى و عربى براى سرقات، بر حسب میزان تقلید، انواع و اقسامى قائل شده و اصطلاح‏هاى مختلفى براى هرکدام وضع کرده‏اند. نام‏...

تاریخ جهانگشا یک اثر ادبى - تاریخى است که عطاملک جوینى با استفاده از صنایع لفظى و معنوى و کمک گرفتن از تشبیه و استعاره و کنایه و استشهاد به آیات و احادیث و اشعار فارسى و عربى در تلاش بوده است اثرى ادبى بیافریند. در این مقاله یکى از اجزاى مهم این اثر ادبى یعنى استشهاد به ابیات عربى مورد بررسى قرار مى‌گیرد. جوینى در کتاب خود براى ادبى‌تر کردنِ نثر، ابیات عربى بسیارى را به کار برده است. گاهى مصرعى...

نقد کهن‏الگویى از شاخه‏هاى نوین نقد ادبى معاصر است که توجه منتقدان آثار ادبى را به خود معطوف کرده است. در این رویکرد، اثر ادبى به مثابه تجلى‏گاه و بستر ظهور و بروز کهن‏الگوها تلقى مى‏گردد و فهم اثر، منوط به کشف و درک این کهن‏الگوهاست. این پژوهش به روش توصیفى - تحلیلى است و با طرح مبانى نظرى نقد کهن‏الگویى، از همین منظر به رمان کیمیاگر اثر پائولو کوئیلو مى‏پردازد و سفر قهرمان را از رؤیاى آغازین،...

 گزارش برخى از نکته‌هاى ادبى و زیبایى‌شناسى »معانى القرآن« اثر فرّاء (144 - 207 ه. ق.( است. این کتاب که در زمینه نحو و لغت به رشته تحریر درآمده است و از مهم‌ترین کتابهاى معانى القرآن است. نویسنده، پس از نگاهى گذرا به تاریخ علم بلاغت، زندگى‌نامه فرّاء و آثار دانشمندان در موضوع معانى القرآن، به بررسى نکته‌هاى ادبى و زیبایى‌شناسى کتاب »معانى القرآن« پرداخته و موضوعاتى چون: تمثیل، تشبیه، مجاز، کنایه،...

مقاله‏اى که در پى مى‏آید بخشى از پژوهش همه‏جانبه‏اى است که در شناخت عناصر سبکى (صور خیال، زبان، موسیقى، عناصر اجتماعى و بیانى) شعر سده دوازدهم و سیزدهم به انجام رسیده است. شعر دوره‏اى که به دوره بازگشت ادبى مشهور گشته، بیش‏ترین ظهور خود را در غزل نشان داده است. غزل این دوره بهتر از دیگر قالب‏هاى شعرى از محیط اقلیمى و فرهنگى سده‏هاى دوازدهم و سیزدهم تأثیر پذیرفته و از اصالت بیش‏ترى برخوردار است،...