متأثر از انگاره‌ مقبولیت یافته نزد فلاسفه‌ علم تاریخ از معرفت آرمانی به‌مثابه‌ بازنمایی عینی جهان در آیینه‌ ذهن، هرگونه واکاوی درجه دوم در خصوص دانش تاریخی ناگزیر از بازشناسی سهم فاعل شناسا در فرآورده‌های معرفتی است.با عطف نظر به این شرایط، پرسش از آنکه مورخان روایت‌های تاریخی را کشف می‌کنند یا بر می‌سازند، گامی مهم در گره‌گشایی از مسائل فراروی دانش تاریخی است. راهبرد مقاله پیش رو جهت پاسخ بدین...

یکی از شیوه های کهن تفسیر قرآن کریم، تفسیر روایی است که همزمان با نزول وحی پا به عرصه نهاده و بر پای? روایات صادره از ناحی? معصومان ^ شکل گرفته است. اندیشمندان و مفسران این روایات را یکجا گرد آورده و تفاسیر روایی را سامان داده اند. هرچند روایات این منابع تفسیری نزد مشهور عالمان و مفسران مقبول و پذیرفته است، اما نکت? مهم مقبول بودن تفسیر بر پای? روایات است. در بین اندیشمندان و مفسران در بار? شیو...

از مفاهیم «سلطه کاریزماتیک» (مشتق از کاریزما) و «سلطه فرّه‌مندانه»(مشتق از فرّه) در جامعه‌شناسی به‌طور عام، و جامعه‌شناسی سیاسی به‌طور خاص، برداشت‌های گوناگون و بعضاً متناقضی صورت گرفته است. برخی از محققان و مترجمان در آثار تألیفی یا ترجمه‌ای خود بر حسب عادت‌، این دو مفهوم را مترادف با یکدیگر به کار برده‌اند. این در حالی است که تفاوت‌های بنیادینی بین این دو مفهوم وجود دارد. در این مقاله سعی شده اس...

بررسی در زمینه علم خداوند – علم به ذات و موجودات– و نیز غایت، فاعلیت و قدرت پروردگار، بحث دیگری را به میان می کشد که همان بحث از «حکمتِ خداوند» است. فیلسوفان مسلمان همواره در صدد شناخت هویت حکمت خداوند بوده اند. در این میان، نخستین فیلسوف مسلمانی که به ایضاح مفهومی حکمت خداوند و تبیین مؤلفه های آن پرداخت، ابن سینا بود. وی پس از تحلیل مفهوم حکمت خداوند، سه مؤلفه­ علم، سببیت و رضایت را به عنوان عن...

استوارترین تفسیر از قرآن کریم تفسیری است که در کلام و بیان داناترین مفسران و عالمان به قرآن یعنی پیامبر اکرم | و اهل بیت طاهرش ^ جاری شده و تجلی یافته است. آموزه های تفسیری این، آگاه ترین مفسران، در قالب روایات و احادیث تفسیری به دست ما رسیده، که مشتمل بر روایاتی که شأنی از شئون آیه (قرائت، شأن نزول، تبیین و تفسیر آیه، بیان مصداق و ...) را تبیین کرده و مربوط به کل آیه یا جمله و واژه ای از آن بو...

چکیده  این مقاله روایات تفسیری اهل ­بیت علیهم ­السلام ذیل سوره مبارکه لقمان را از منظر ثبت و گونه ­شناسی بررسی کرده است. ابتدا به تعریف بارزترین گونه­های تفسیری پرداخته و سپس روایات مرتبط با هر گونه را ذکر کرده است. شیوه­ پژوهش، کتابخانه­ای و به روش تحلیلی و نیز حوزه­ مطالعات آن، قرآن و تفاسیر روایی شیعه بوده است. طبق برآورد تحقیق، بیشترین فراوانی روایات ذیل سوره لقمان به ترتیب ایضاح مفهومی- ب...

مفهوم «امر قُدسی» اصلی‌ترین مفهومی است که مکتب موسوم به «سنت‌گرایی» بر آن تأکید دارد و درک آن متناظر با درک مضامین اصلی این مکتب است. در این مقاله، کوشش شده است تا با ایضاح این مفهوم و بررسی رابطه‌ی آن با مفاهیمی نظیر سنت، تجدد، وحدت متعالیِ ادیان، طبیعت و انسان و حکمتِ خالده، جهان‌بینی و نگاه آن‌ها به دین تبیین گردد. این تحقیق محدود به بررسی آرای سه تن از مشهورترین نویسندگانِ سنت‌گرا، رنه‌گنون، فر...

در این پژوهه کوشیده ایم تا در ابتدا با استفاده از کتب لغت به فهم معنای ظاهری الفاظ و آیات این سُوَر پی برده و با بهره گیری از دیدگاهها و آراء مفسران قرون مختلف اعم از مکتب شیعه و اهل سنت و در انتها با مبنا و منبع قرار دادن احادیث و روایات تفسیری ائمه معصومان ^ از کتب تفاسیر شیعه و اهل سنت به تفسیر روایی این دوسوره بپردازیم، و نظر نهایی و برگرفته از روایات معصومان ^ در تفسیر عمیق و دقیق این آیات ر...

انسان ها در دوره های متفاوت زندگانی در معرض ارتکاب فساد و شر و بدی قرار دارند و همواره خطر رفتارهای ناستوده ی اخلاقی آنها را تهدید می کند. در این میان، هدفِ تربیت این است که خیر و سعادت را در جامعه ی بشری بر شر و شقاوت غالب سازد. دین مبین اسلام، به منظور تنظیم و سازمان بخشیدنِ رفتار انسان و روابطِ انسانی و حتی طرز سلوک انسان با خویشتن ـ برنامه و ضوابطی رسا و بسنده و پسندیده دارد که از جمله ی آنها ...

چون دموکراسی ماهیت پویا و زایایی دارد، بحث و بررسی در باب مبانی، آموزه ها و تطور مفهومی آن همچنان ادامه دارد. پژوهش و تبیین علمی نظریه دموکراسی رایزنانه هابرماس، و ارزیابی ِانعکاس، و نسبت مبانی فلسفی و معرفت شناختی اش با آن، هدفی ست که پژوهشگر در این تحقیق دنبال می کند. پس سعی بر آن است که ضمنِ تجزیه و تحلیل الگوی دموکراسی هابرماس، از منظر رهیافت توصیفی-تحلیلی و مطالعه کتابخانه ای، با کاویدن افکا...