علی رغم برداشت ناصواب بسیاری از محققان و نویسندگان معاصر، که رویکرد اندیشه سیاسی فارابی را کشف و شهودی پنداشته، تصور کرده‏اند فارابی به راهی اوتوپیایی و ماوراءالارضی گام نهاده است؛ همچنان که پیش از او مدینه فاضله افلاطونی، در دام آن گرفتار شده بود. راقم این سطور را اعتقاد بر آن است که این تلقی، قرائتی است که از منظر افلاطون به فارابی نظر کرده است و مع الاسف مؤسس فلسفه اسلامی و سیاسی [1]و بزرگتر...

نوشتار حاضر درصدد بررسی مقام و جایگاه تخیل در فلسفۀ سیاسی اسلامی با تأکید بر مهم‌ترین فیلسوف سیاسی جهان اسلام ابونصر فارابی است. عمدۀ مورخان فلسفه، تاریخ فلسفۀ سیاسی را از منظر عقل و مباحث وابسته به آن طرح نموده‌اند و نسبت به جایگاه تخیل در فلسفۀ سیاسی غافل بوده‌اند. سرچشمۀ این بی‌توجهی به جایگاه تخیل را باید در اندیشه‌های بنیانگذاران فلسفه در یونان باستان جستجو کرد. در فلسفۀ یونانی، تخیل در مر...

پرسش این است که «فارابی بحران سامان سیاسی راچگونه دلیل یابی،وبرای برون رفتِ آن چه تجویزآرمانی ارائه می دهد؟»،فرضیه پژوهش براساس الگوی جٌستاری اسپریگنز چنین است: در اندیشه سیاسی فارابی بحران، انحطاط و استبداد است و دلیل بروز آن جدایی حکومت از حکمت، آرمان پیوند حکومت با حکمت و راه حل نیز بازسازی حکومت حکیمانه نبوی می باشد. برای بررسی فرضیه، زوایای پنهان اندیشه سیاسی فارابی، در قالب مشکل شناسی، دلیل...

کتاب «الملة» در مجموعه آثار سیاسی فارابی از جایگاه نظری ویژه‏ای برخوردار است. فارابی در این کتاب با تقسیم علم مدنی به دو بخش فلسفه مدنی و فقه مدنی و ایجاد تناظر تئوریک بین آن دو، در واقع مبنایی نظری برای دیگر مباحث سیاسی خود در آثاری چون آراء «اهل مدینه فاضله»، «سیاست مدنیه»، «فصول مدنی» و «احصاء العلوم» تدارک دیده است این کتاب توسط محسن مهدی، محقق عراقی، احیاء و مورد بررسی انتقادی قرار گرفته ا...

مهم ترین مشکل در مطالعۀ فلسفۀ سیاسی فارابی، درک ماهیت معماگونه اندیشۀ اوست که از ترکیب فلسفۀ سیاسی یونانی، اندیشۀ ایرانشهری و آموزه های اسلامی به وجود آمده و به راحتی در سه گانۀ مشهور مستشرقین یعنی فلسفۀ سیاسی یونانی، شریعت نامه های فقهی و اندرزنامه های ایرانشهری نمی گنجد. در پژوهش حاضر، چارچوب کلی روایت های ارائه شده دربارۀ فارابی به سه مقام توصیف (پرسش های منبع یابی)، تفسیر (پرسش های هویت یاب...

در این مقاله تلاش شده است تا با بررسی زبانی آثار فارابی، رابطۀ میان ریاست و دوستی یا به بیان دیگر، میان شیوۀ حکومت (یعنی نوع نظام) و سبک روابط بین اشخاص، مورد بررسی قرار گیرد. دوستی از جمله مقولاتی است که در تاریخ اندیشه سیاسی، همواره جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده است. این مقوله از دیرباز در یونان با مقولات دیگری چون عدالت، برابری و برادری، جزء فضائل انسانی محسوب می شده است و در ساخت جام...

افزون بر بررسی های تاریخی، سه خوانش از اندیشه سیاسی فارابی صورت پذیرفته است: یکی در نسبت اندیشه این فیلسوف با تفکر یونانی، دوم در نسبت میان فلسفه و دیانت و به‏ویژه دین اسلام و سوم، توضیح اندیشه فارابی در نسبت با بحران( هایی) که فارابی با آن روبه‏رو بوده است. بر این سه خوانش دو نقد وارد است: خوانش اول و دوم، خوانش هایی تفسیری هستند که عنصر هویت و تمایز «خود و دیگری» بر وجه علمی آنها سایه افکنده ...

سلطه بر اذهان که از طریق فرایند شکل¬دهی تربیتی ممکن می¬شود، دغدغه¬ای است که توجه متفکران بسیاری را به خود جلب ¬کرده است. رابطه تربیت و قدرت از قدیمی¬ترین و نگران کننده¬ترین روابط در طول تاریخ برای فیلسوفان بوده است. تهدید و اسارت خاموشی که این رابطه می¬تواند برای بشر داشته باشد، فیلسوفان را واداشته تا هر روز قید و بند جدیدی بر دست و پای دولت تدبیر کنند تا او را از جولان در این عرصه دور بدارند. ...