اگر به دیدۀ انصاف بنگریم، تاریخ، آینۀ تمام نمای سرگذشت اقوام گوناگونی است که از دیرباز دراین کرۀ خاکی زندگی کرده اند. بالطبع ، تاریخ ایران نیز، تجلی رویدادها و حوادثی است که در بستر زمان، اتفاق افتاده است. اگر ادعا کنیم که می توانیم به بررسی و تحلیل تمام نمای تاریخ ایران بپردازیم، سخنی به گزاف بر قلم و زبان رانده ایم و خردمندان بر ما خرده خواهند گرفت . زیرا تاریخ ایران نیز مانند کشورهای دیگر، ح...

تاریخ روابط ایران و عثمانی پیشینه ای طولانی دارد و آغاز آن به اوایل سده نهم هجری، یعنی یک سده قبل از تأسیس سلسله صفویه، بازمی گردد. در سال( ???ق/?????م) سلطان محمد فاتح، امپراتور عثمانی، قسطنطنیه را فتح کرد و به حیات هزارساله امپراتوری روم شرقی (بیزانس) خاتمه داده و وارث امپراتوری نیرومندی شد که داعیه کشورگشایی داشت. نیم قرن پس از انقراض امپراتوری بیزانس به دست عثمانی ها، صفویان در سال( ??? ق...

در جریان بخشی از فتوحات اعراب مسلمان که معطوف به نواحی شمال آذربایجان بود، آن‌ها با کوه‌های قفقاز که مانع طبیعی مهمی بود، برخورد کرده و با خزرها و سایر اقوامی که تحت سیطره امپراتوری خزر بودند، مواجه گشتند. خزرها، قومی ترک زبان و دارای پایگاه و خاستگاه قبیله‌ای و عشیره‌ای رو به شهرنشینی بودند که در این زمان مثل اعراب در مسیر تشکیل امپراتوری جدید و نوپا قرارگرفته بودند. روابط و مناسبات میان اعراب...

از آنجائیکه دو امپراتوری ایران (ساسانیان) و روم شرقی (بیزانس) در تمام عمر خود دو قطب اصلی قدرت در جهان آن روزگار بودند و هر کدام فرهنگ و تمدن و نیز ویژگی های سیاسی، اجتماعی، و مذهبی خاص خود را داشتند، برای پیشبرد اهداف و دسترسی به منافع بیشتر خود ناگزیر به ایجاد روابط و مناسبات با یکدیگر بودند. این مناسبات از جنگ گرفته تا صلح و از مناسبات تجاری و مذهبی گرفته تا روابط فرهنگی و علمی متقابل را در ...

در سال 531م خسرو انوشیروان به حکومت رسید. حکومت ساسانی در زمان او به اوج قدرت خود رسید. در زمان خسرو یکم اصلاحات گسترده ای اعم از نظامی و اقتصادی و ... انجام گرفت، اما آنچه انوشیروان در زمینه ی اصلاحات اجتماعی و اداری انجام داد در عین حال فایده اش تاحد زیادی عاید سلطنت خود او میشد. برخلاف پدر به جای انکه طبقات نجبا را مقهور و منکوب کند وی آنها را همچون وسیله و ابزار مفیدی جهت تحکیم سلطنت خود سا...

هنگامی که امپرلاتوری رم در صدد گسترش قلمرودر شرق بود. به منظور تسلط دائمی بر تنگه ی بسفر و داردانل و نفوذ در آسیای صغیر دست به تاًسیس شهرهایی چون بیزانتیه ،آندرونوپیل و بعداًکنستانتینوپل زد و پس از استقرار در شرق گامهای دوپاره شدن امپراتوری برداشته شد. مسیحیت که بیس از دو قرن زیر شدیدترین ضربات و فشارهای دوستمردان رومی قرار داشت سرانجام به برکت آشفتگی امپراتوری وتهدیدهای خارجی به دین رسمی آن امپر...

نهاد اداری به عنوان یکی از ملزومات تداوم ساختار سیاسی حکومت، در تثبیت اقتدار خلافت اموی و عباسی (عصر اول) نقش داشته است. با توجه به تکوین نظام اداری در دوره اموی و استمرار قدرت بنی امیه تا حدود یک قرن و نیز تکامل این نظام در دوره عباسی، پژوهش حاضر به واکاوی نقش، تأثیر و رابطه متقابل دیوان سالاری و اقتدار سیاسی در استمرار قدرت خلافت اموی و عباسی می پردازد. یافته های این پژوهش که به شیوه توصیفی ـ...

در جریان بخشی از فتوحات اعراب مسلمان که معطوف به نواحی شمال آذربایجان بود، آن ها با کوه های قفقاز که مانع طبیعی مهمی بود، برخورد کرده و با خزرها و سایر اقوامی که تحت سیطره امپراتوری خزر بودند، مواجه گشتند. خزرها، قومی ترک زبان و دارای پایگاه و خاستگاه قبیله ای و عشیره ای رو به شهرنشینی بودند که در این زمان مثل اعراب در مسیر تشکیل امپراتوری جدید و نوپا قرارگرفته بودند. روابط و مناسبات میان اعراب...

از اواخر سده پنجم و نیمه اول سده ششم میلادی ترکان از شرق مناطق شمالی آسیای مرکزی رخنه کردند و با ایران همسایه شدند. در عهد خسرو انوشیروان ترکان تا ماوراء سیحون آمدند ولی در آنجا متوقف شدند. در عهد پرویز جنگ­ هایی میان ایران و ترکان درگرفت که به شکست ترکان انجامید، ترکان در روزگار ساسانیان از حمایت امپراتوری روم شرقی (بیزانس) برخوردار بودند. در عهد عباسیان، ترکان آهسته آهسته به سبب حمایتی ...

ایران ساسانی در اوایل سدۀ هفتم م، در اثر جنگ های طولانی با امپراتوری بیزانس (603 تا 628 م) و شکست بعدی آن، توان نظامی و دفاعی خود را از دست داد و به بحرانی سیاسی و اقتصادی گرفتار شد. پیش از این، براساس مطالعات سکه شناختی، معلوم شده بود که پس از این شکست، تنها در تعدادی از ایالت های ایران به نام پادشاهان ساسانی سکه ضرب می شد. این گویای آن است که ایالت­های دیگر از کنترل آنان خارج شدند. همچنین، من...