انرژی از جمله کالاهای استراتژیک و اساسی در توسعه کشورها به ویژه کشورهای جهان اسلام به حساب می آید و به عامل ثروت و قدرت تبدیل شده است. با این وصف، از انرژی به عنوان مؤلفه ای تأثیرگذار در جایگاه کشورها در سلسله مراتب بین المللی یاد می شود. کشورهای جهان اسلام به دنبال دستیابی آسان، بی وقفه و بی خطر به انرژی برای تضمین توسعه خود در دنیای وابستگی متقابل هستند؛ بنابراین، امنیت انرژی در نظام بین المل...

در فضای ژئواکونومیک فعلی جهان که انرژی، محور سیاست و استراتژی کشورهای بزرگ و صنعتی است، اصلی ترین فشار برای تصاحب آسان منابع آن روی کشورهای اطراف حوزه خلیج فارس و سپس خزر می باشد. نکته حائز اهمیت و مثبت اینکه، ایران به دلیل قرارگرفتن میان این دو حوزه و داشتن رتبه دوم ذخایر نفت و گاز جهان به عنوان بازیگر تأثیرگذار نقش با اهمیتی دراستراتژی جهانی ژئوپلیتیک انرژی پیدا کرده است. اما در چهار دهه اخیر...

این مقاله برآن است تا روند گسترش حضور چین درخلیج فارس را از نظر نیاز به انرژی ارزیابی کند. در این عرصه وجود منابع عظیم انرژی در کشورهای خلیج فارس باعث شده تا جمهوری خلق چین جهت رفع نیازخود به انرژی که همراه با رشد فزاینده اقتصادی که دردهه های اخیر بویژه در بعد صنعتی بوجود آمده، اقدام کند. از این نظر کشور چین هم مانند اغلب قدرت های صنعتی به خلیج فارس به دلیل داشتن منابع عظیم انرژی توجهی ویژه نشا...

بر خلاف برخی بحث ها در زمینه اهمیت فزاینده رویکرد تامین امنیت انرژی در سیاست های کشورهای بزرگ واردکننده انرژی، به نظر می رسد گسترش حضور چین و ژاپن در عرصه های مختلف بین المللی، تنها به واسطه افزایش نیاز آن ها به واردات نفت و تلاش آن ها برای ایمن سازی عرضه انرژی در سطح جهان نیست. این دو کشور در پی تداوم بخشیدن به رشد اقتصادی و پیشبرد اهداف سیاسی و استراتژیک خود هستند. گسترش پیوندهای آن ها با کشو...

در مدل‌های عرضۀ انرژی، شاخص‌های امنیت انرژی برای توصیف وضعیت حال و آیندۀ یک سیستم عرضۀ انرژی به کار می‌روند. مداخلۀ امنیت انرژی در این مدل‌ها عموماً به صورت محدودیت‌های بیرونی و به صورت اقتضائی است. در این مقاله، با رویکرد کمّی‌سازی امنیت انرژی، شاخص وابستگی به واردات را ــ که یکی از مهم‌ترین شاخص‌های امنیت انرژی است ــ به‌عنوان ابزار اندازه‌گیری امنیت انرژی در مدل بهینه‌سازی عرضۀ انرژی وارد می‌ک...

خلیج فارس از چند دهه گذشته منطقه‌ای حیاتی، استراتژیکی و کانون مسئله امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی بوده است و موقعیت ژئواستراتژیک، منابع عظیم انرژی، رقابت‌های قدرت‌های فرامنطقه‌ای، وابستگی‌های خارجی در این حوزه و مناقشات و بحران‌های منطقه‌ای، تاکنون از مؤلفه‌های اصلی واگرایی و نبود همگرایی منطقه‌ای آن بوده است. اکنون ظهور مؤلفه نوین خرید‌های کلان تسلیحاتی و افزایش وابستگی‌های نظامی - امنیتی می‌توا...

مفهوم امنیت انرژی سالیان اخیر در سطح وسیعی مورد توجه اندیشمندان حوزه روابط بین‌الملل قرار گرفته است و وارد دستورکار مطالعاتی این اندیشمندان شده است. موضوع انرژی در ابتدا بیشتر دارای ابعاد اقتصادی بود،  لیکن در سالیان اخیر و به‌ویژه پس از بحران گازی سال 2006 بین روسیه و اوکراین، ابعاد امنیتی و سیاسی آن نیز پررنگ شده است. پس از وقوع مجدد این بحران در سال 2009،  تنش‌های مکرر در منطقه راهبردی خاورم...

نزدیکی جغرافیایی روسیه و اتحادیه اروپا؛ نفوذ و تأثیر سیاسی، امنیتی و اقتصادی مسکو؛ حجم بالای تجارت بین طرفین و نیز حوزه حساس انرژی (نفت و گاز)، همکاری و مشارکت بین روسیه و اتحادیه اروپا را اجتناب ناپذیر ساخته است. هرچند روسیه یکی از شرکای پیچیده برای اتحادیه اروپا به‏شمار می‏آید، اما بهبود تعامل بین مسکو و بروکسل امکان‏پذیر و تابعی از ادغام اهداف مربوط به خط‌مشی طرفین در مسایل راهبردی از جم...