در حالی کسب دانشِ الهیاتی ادیان در کنار دیگر علوم دین پژوهی به جامعه‌شناس دین توصیه می‌شود که ملزم است دریافت و اِظهارات خود را از آسیب‌های کلامی صیانت نماید. راه حل پوزیتیویستی تاکنون، اجتناب از الهیات برای مصون ماندنِ از سوگیری کلامی بوده است. اما راه حل این مقال، تمیز و تفکیک الهیات است از کلام در گام نخست و سپس تشریح و تحدید مسیرهای محتمل رسوخ ملاحظات کلامی است در مطالعه دین. با تجویز استمداد ...

در سنّت ادیان ابراهیمی، آثار عارفان را با رویکردهای الهیاتی گوناگون می‌توان بررسی کرد. یکی از مهم‌ترین و پررونق‌ترین رویکردهای الهیاتی در الهیات جدید، رویکرد سلبی است. در مقاله‌ حاضر، به یکی از درون‌مایه‌های اصلی الهیات سلبی، یعنی رابطه‌ خدا و نفس، و دو رابطه ‌دیالکتیکی ذیل بحث خدا و نفس، یعنی دیالکتیک حلول و تعالی و دیالکتیک عروج و درون‌بود، در آثار دو عارف بزرگ مسلمان و مسیحی، مولانا و مایستر ...

در الهیات، ما بیشتر با رویکردهای کلامی و فلسفی و راه یابی به عالم ربوبیت از طریق عقل و نقل مواجه هستیم. اما برخی از الهی دانان این رویکرد را ناکارامد دانسته، الهیات را با رویکرد عرفانی و اشراقی به پیش می برند. این رویکرد در همه ادیان طرفدارانی دارد و بر این باور است که الهیات صرفاً تبیین و توصیف آموزه های الهیاتی و در مرحله بعد اثبات آن از طریق عقل و نقل نیست؛ بلکه مقصد و مقصود، شناخت و نیل به ج...

جهانی شدن به عنوان یک فرایند یا طرح آثار اجتناب‌ناپذیری در نظام بین‌الملل به ارمغان می‌آورد. یکی از این آثار جهانی شدن دین است. دین جهانی شده چه خواهد بود ؟ در مورد آن اختلاف دیدگاه بین متخصصین این حوزه وجود دارد. آنچه می‌تواند نقطه مشترک این دیدگاه‌ها برای دینِ جهانی شده باشد، اصول و مبانی و ارزش‌های مشترک جهان شمول ادیان است. در این زمینه دینی که کاملتر و جامع‌تر است سهم بیشتر خواهد داشت و آن ...

در الهیات مسیحی و همچنین در عرفان اسلامی «کلمه الهی» به‌عنوان واسطه خلقت موجودات معرفی شده است. کلمه الهی در مسیحیت همان لوگوس است که عبارت‌های اوَل انجیل یوحنا درباره آن است و در عرفان اسلامی «کلمه محمدیه» یا «حقیقت محمدیه» است. اینکه حقیقت وجودی دو انسان، یعنی حضرت عیسی (ع) و حضرت محمد(ص) مبدأ پیدایش دیگر موجودات است، مصادیقی از آموزه‌‌ای در مطالعات ادیان است که به نام «نگرش انسان - جهانی» مشه...

رساله حاضر با عنوان «تحلیل و بررسی قصه آدم در قرآن و مقایسه آن با عهدین و تأثیر آن بر الهیات ادیان ابراهیمی» به رشته تحریر آمده است. باز خوانی دوباره قصه آدم (ع) به لحاظ پیدایش نظریه های جدید و تأثیر آن در فهم متون مقدس ضرورت دارد. موارد اشتراک و افتراق قصه آدم (ع) در قرآن کریم و عهدین و واقعی یا نمادین بودن آن و بررسی تأثیر قصه بر الهیات ادیان ابراهیمی سوال های مهم این رساله بوده است. این تحقی...

یکی از مسائل مهم در دین پژوهی تطبیقی و نیز در فلسفه دین و الهیات جدید، مسئله نسبت میان ادیان است. از سویی تعدد و تنوع ادیان و از سوی دیگر جهانی شدنِ ناشی از دنیای متجدد، با افزایش توجه و نگاه پیروان ادیان به یکدیگر، دیدگاه هایی همچون حصرگرایی، کثرت گرایی و شمول گرایی را در باب نسبت ادیان به بار آورده است. در این میان، فریتیوف شوان و دیگر سنت گرایان به نظریه »وحدت متعالی ادیان» قائل اند. بنابر ای...

رابطه شرور و کاستی‌های عالم با عدالت خداوند از دیرباز مورد توجه متفکران ادیان ابراهیمی بوده است. در دو دین یهودیت و اسلام نیز فیلسوفان به فراخور بهره عقلانی و فلسفی خویش به هستی‌شناسی و توجیه شرور پرداخته‌اند. نگارنده در این مقاله با مراجعه مستقیم به آثار ابن‌میمون اندلسی و شهید مرتضی مطهری به مقایسه این دو سنت عقلانی در مسئله شرور پرداخته است. نتایج این تحقیق در بحث هستی‌شناسی شرور آنست که هم ...

در الهیات، ما بیشتر با رویکردهای کلامی و فلسفی و راه‌یابی به عالم ربوبیت از طریق عقل و نقل مواجه هستیم. اما برخی از الهی‌دانان این رویکرد را ناکارامد دانسته، الهیات را با رویکرد عرفانی و اشراقی به پیش می‌برند. این رویکرد در همة ادیان طرفدارانی دارد و بر این باور است که الهیات صرفاً تبیین و توصیف آموزه‌های الهیاتی و در مرحلة بعد اثبات آن از طریق عقل و نقل نیست؛ بلکه مقصد و مقصود، شناخت و نیل به ج...