دانشمندان مسلمان، در معناشناسی صفات خبری روش‌هایی از قبیل؛ تاویل، تشبیه، توقف و اثبات بلا کیف را مطرح کرده‌اند. ابن‌خزیمه فقیه و محدث بزرگ اهل سنت در کتاب التوحید، با استنادبه آیات و روایات به معنا‌‌شناسی صفات خبری پرداخته است. سؤال این است که روش معناشناسی، استدلال‌ و تحلیل‌های او چیست و با چه نقدهایی مواجه است؟ فرضیه ما این است که روش وی، بر پایه اصالت معنای ظاهری الفاظ بنا شده و استدلال‌های ...

تلاش جستار حاضر آن است که رویکرد فارابی را نسبت به موضوع زبان در حیطه فلسفه زبان دریابد. در این راستا، نخستین چالش پیش رو، پرسش از چیستی ماهیت زبان است. فارابی با طرح سه معنای نطق، در پی بیان سطوح مختلف زبانی است. درجات سه گانه نطق یا زبان، ارتباطِ بیان الفاظ و کلمات را با قوای ادراکی موجود در نفس انسان و نیز قوة تعقل آشکار می نماید. فارابی تعریف معینی از زبان ارائه نمی دهد، بلکه زبان نزد وی تعب...

استعمال مجاز، کنایه، استعاره و دیگر محسنات بدیعی در قرآن، از بارزترین جنبه‌های اعجاز بیانی قرآن شناخته شده است. اغلب اهل بلاغت و ادب، بر آن اتفاق نظر دارند؛ اما در میان مفسران اختلاف دیدگاه در به‌کارگیری آن در قرآن است. علامه طباطبایی، مفسر شیعی از موافقان و شنقیطی، مفسر سلفی معاصر منکر استفاده از آن در قرآن است؛ هرچند هردو بر اصل بودن استعمال حقیقی الفاظ قرآن توافق دارند و حتی‌الامکان مجاز و ا...

یکى از موضوعاتى که به لحاظ قرآن‌شناختى از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و مى‏توان گفت در زمان ما به‌صورت مسأله‌ای کلامى یا شبه‌کلامى مطرح شده است، موضوع «وحیانى بودن الفاظ و عبارات قرآن» است. این ادعا که تمامى الفاظ قرآن کریم اعم از حروف و کلمات عیناً وحى الهى است، مى‏بایست در قالبى علمى و استدلالى مطرح گردد. مقاله‌ی حاضر ضمن یادآورى گفته‏هاى تعدادى از متکلمین و حکماى اسلامى و دیگ...

نفخ صور یکی از «اشراط الساعة» است که مفسران در زمینه چیستی و تعداد آن اختلاف‌نظر دارند. از این رو، نوشتار حاضر در صدد است با ادله نقلی به روش توصیفی ـ تحلیلی دیدگاه برگزیده را مشخص نماید. نتیجه آنکه استشهاد به ادله قرآنی و «اصالة الحقیقة»، ما را به این امر رهنمون می‌کند که الفاظ برای ارواح و اهداف معانی وضع شده‌اند و نفخ صور فعل وجودی احیا و اماته است. تعداد نفخات صور طبق نصِ آیات، روایات و دلیل...

سبک و نحوۀ سخن گفتن قرآن مجید با انسان، همواره یکی از خدشه‌های ذهنی انسان به‌خصوص دین‌پژوهان معاصر است که ذهن آنها را می‌گزد. به باور نویسنده قالب تجلی این سبک را باید در حقیقتی به نام «نطق قرآن» جست‌وجو کرد. بر اساس قراین لغوی و روایی، معنای «انتقال و ارائۀ پیام و مراد» در واژۀ «نطق» نهفته است و این پیام و مراد شاید از طریق سازوکارهای حسی مانند الفاظ و اصوات (نطق محسوس) یا سازوکارهای عقلی (نطق...

پایان نامه مورد نظر به بررسی جایگاه عقل در فقه امامیه در طی چهار فصل همت گمارده است. فصل اول به بررسی معنای لغوی و اصطلاحی واژگان مرتبط با رساله پرداخته است و علاوه بر بررسی سیر تطور تاریخی استناد به دلیل عقل ، اقسام ادله عقلی را مورد کاوش قرار داده است.درفصل دوم اقسام ادله عقلی در دو بخش مستقلات عقلیه و غیرمستقلات عقلیه بیان شده است و سعی شده است حجیت و مشروعیت آن اثبات شود.فصل سوم به بررسی قا...

بخشی از روایاتی که در منابع حدیثی نقل گردیده است، در رابطه با تفسیر آیات قرآن می باشد. محققان تا کنون دسته بندی های متفاوتی از این روایات ارائه نموده اند. اما بخشی که مورد توجه همه بوده است احادیثی است که در رابطه با الفاظ آیات نقل گردیده است. این پژوهش در قدم اول اینگونه روایات را از منابع روایی جمع آوری نموده و به بررسی آنها پرداخته است. برای این مهم، نگارنده پس از بیان آیه ای که در رابطه ب...

بررسی مسأله وحیانی یا غیروحیانی بودن الفاظ قرآن و پیامدهای هر نظریه است. وحیانی بودن الفاظ قرآن به چند گونه قابل تفسیر است. نویسنده پس از طرح تاریخچه بحث وحیانی بودن الفاظ قرآن و مقایسه آن با بحث مشابه آن در مسیحیت و تفاوتهای آن دو، در آغاز به پیامدهای بشری بودن الفاظ قرآن اشاره می کند و از عناوینی چون: قداست زدایی از الفاظ، نفی اعجاز بیانی، متن گریزی یا نفی مرجعیت قرآن در فهم دین و کثرت گرایی ...

معناشناسی یکی از گسترده ترین شاخه های زبان شناسی جدید معاصر است که به تحقیق و مطالعه تحلیلی درباره کلمات کلیدی زبان می پردازد و به عنوان یکی از روش های نوین تحقیق و پژوهش در حوزه حدیث (دانش جرح و تعدیل) قابل توجه است. پژوهش حاضر با نگاهی معناشناسانه و رویکردی حدیث پژوهانه، با بهره گیری از شیوه توصیفی- تحلیلی و روش کتابخانه ای و اسنادی به بررسی مبانی و راهکارهای علم معناشناسی در حوزه حدیث پردا...