از قرن هفدهم در فلسفة غرب تحولی بنیادی در پژوهش فلسفی روی داد و بحث دربارة نحوة شکل گیری شناخت و میزان اعتبار آن محور مسائل فلسفی شد. این تحول در قلمرو فلسفة اسلامی به علت نبود ارتباط میان دو عالم فلسفة اسلامی و غرب با سه قرن تأخیر بازتاب یافت. استاد مطهری به عنوان استاد مبرز فلسفة اسلامی کوشید تا ابتدا با آرای فیلسوفان جدید و معاصر آشنا شود، سپس به نقد و بررسی آن ها بپردازد. یکی از مسائل مورد ...

معمولاً دکارت را یکی از بنیان گذاران علم جدید می دانند. او با ابداع هندسة تحلیلی ماده را ممتد گرفت و با طرد تبیین غایت گرایانة ارسطویی تبیین مکانیکی را جایگزین آن کرد. دکارت با الهام از ریاضیات روشی را بنا کرد که بر طبق آن هر مسئلة علمی بر حسب اعداد و اشکال هندسی صورت بندی گردد. او معتقد بود که کلیة واقعیات جهان مادی در چهارچوبی هندسی قابل بیان است و اختلاف اشیا در چنین جهانی تنها به سبب حرکت آن...

ادراک عقلی یکی از سه ادراک اصلی انسان یعنی ادراک خیالی و حسی است. ملاصدرا بر این باور است که این نوع ادراکات در اثر تحول ذاتی نفس و ارتقاء به مراتب بالاتر هستی و اتحاد با عقل فعال یا مثل افلاطونی حاصل می شود که ممکن است به دو نحو: مشاهده صورت ها در عقل فعال یا انعکاس صورت ها در نفس محقق گردد. نظر ملاصدرا، نظریه دوم است. در این مقاله، مفهوم ادراکات عقلی، ماهیت و ویژگی های آن، حصولی یا حضوری بودن...

ادراک، یکی از مقوله¬های مهم جهت شناخت پیداکردن انسان نسبت به خود و عالم هستی است. ترسیم نظام ادراکات بشر از منظر قرآن کریم، موجب به دست آمدن ویژگی¬های انسان معیار می¬شود.سمع و بصر، مهم¬ترین نمایندگان ادراکات حسی هستند. فواد نیز مرکز دریافت ادراکات شهودی است. تصاویر تمام ادراکات، در فواد نقش می بندد. قلب به عنوان مرکز ادراکات انسان، متشکل از دو بخش فواد و عقل است. تفکر به معنای پردازش اولیه ادرا...

  قوه خیال و ادراکات آن از مهم‎ترین مسائل حکمت متعالیه می‎باشد که ملاصدرا بحث‎های زیادی را به آنها اختصاص داده است. برخی از نظریات او در این زمینه مانند فاعل‎بودن نفس در ادراکات حسی و خیالی و تجرد قوه خیال، بی‌سابقه بوده و اولین‏بار توسط صدرالمتألهین ارائه گشته است. شیخ احمد احسائی اشکالات و انتقادهای بسیاری را به دلایل و مبانی ملاصدرا در این زمینه وارد می‌داند و آنها را به چالش می‌کشد. این ان...

کیفیت حصول ادراکات عقلی و نحوه واقع نمایی آنها از موضوعات مهم در فلسفه و کلام است . در این باره نظریات متفاوتی از سوی فلاسفه و متکلمان ارائه شده است . ابن سینا، فیلسوف بزرگ مشائی در جهان اسلام، پیدایش ادراکات حسی و خیالی مبتنی می کند و مطالعه صور ادراکی جزئی را به منظور حصول استعداد نفس در اتصال با عقل فعال امری ضروری می داند. او قائل به مراتب چهارگانه هیولانی، بالملکه، بالفعل و مستفاد برای نفس...

غزالی لذت را به ادراک ملایم تعریف کرده و برای آن اقسام مختلفی بیان می‌کند که عبارتند از: لذت حسی و قلبی، لذت حسی و غیر حسی، لذت ظاهری و باطنی، لذت حسی و عقلی، لذت عقلی و بدنی. او چگونگی تکوین و تکامل لذات در انسان را ضمن پنج مرحله تبیین می‌کند و پنج عاملِ تفاوت از ناحیه قوه مدرکه، تفاوت از ناحیه ادراکات، تفاوت در معانی مدرَکه، تخالف نوعی و تخالف از حیث قوت و ضعف را به‌عنوان ملاک‌های تمایز لذات بی...

دراین پژوهش سعی شده است از منظر دو متفکر بزرگ شیخ اشراق ابن سینا به مقوله مهم ادراک حسی پرداخته شود، به نظر شیخ اشراق اطلاعات حاصله از ادراک حسی اثبات پذیر نسبت زیرا انسان هرگز نمی تواند بداند که آیا عین این اطلاعات برای دیگران هم حاصل می شود یا نه وماهیت بدست آمده از طریق ادراک حسی را شخصی ومنحصر به فرد می داند، سهروردی حواس ظاهری را پنج حس می داند و به لامسه وسامعه وشامه وذائقه وبا صره تقسیم ...

شناخت فضای ساخته‌شده توسط هر مردمی همان شناخت معماری آن‌ها است. از این رو پرسش از ویژگی‌های فضا و کیفیت‌ها و معانی ضمنی نهفته در آن همواره می‌تواند در مرکز پژوهش‌های معماری باشد. در این میان، «رویکرد به شناخت» پدیده فضای ساخته‌شده و نیز «ابزار شناخت» وجه تمایز میان پژوهش‌هایی از این دست و محل پرسش است. پدیده‌شناسی یکی از روش‌های معرفت‌شناسی در زمینه شناخت محسوسات است که در سده بیستم مطرح شد پدی...

با مخدوش شناخته شدن براهین اثبات وجود خداوند در عصر روشنگری، برخی از الهی­دانان مسیحی بر آن شدند تا برهانی از طریق تجربه ی دینی بر وجود خداوند اقامه کنند. ویلیام. پی. آلستون طرحی درباب اعتبار معرفت شناختی تجربه ی دینی پیشنهاد کرد که می توان دو رکن اساسی آن را چنین بیان کرد: اصل توجیه در بادی نظر و مشابهت ادراکات حسی و ادراکات عرفانی در کاستی­ها و قوت ها. هدف این نوشتار بررسی و نقد این رویکرد، ا...