در گذشته در بسیاری از گونه‌های زبان فارسی از جمله در دو لهجة معیار و اصفهانی واکة افتاده /a/ در انتهای واژه‌های زبان فارسی وجود داشته که طی یک تحول درزمانی یک درجه افراشته شده و به واکة /e/ بدل گشته است. این فرایند به طور همزمانی، اما در بافت‌های دیگر، در لهجة اصفهانی نیز به گونه‌ای زایا رخ می‌دهد که یکی از ویژگی‌هایی این لهجه به شمار می‌رود. با این وجود، طی یک فرایند اختیاریِ معکوس که «معکوس‌شد...

میراث­های ادبی، فرهنگی، علمی و .. انسان در زبان تبلور می­یابد از این­ رو مطالعه در زبان و گویش­ها همواره مد نظر پژوهشگران بسیاری بوده ­است؛ به ­ویژه امروز که در سایۀ مطالعات زبان­شناسی، دست­یابی به نتایج دیگری آسان می­شود. پاپون یکی از روستاهای کوهمره نودان از توابع شهرستان کازرون در استان فارس است که مردم آن به گویش «پاپونی» سخن می ­گویند، نگارندگان در این مقاله مقولۀ ساختمان صرفی فعل را مورد ...

گوناگونی زبان‌‌شناختی محیط‌های طبیعی ـ اجتماعی منعکس‌کنندة شباهت‌ها و تفاوت‌های نگرش جامعه‌های زبانی مختلف به پدیده‌های طبیعی است و برآمده از شناخت، نیازها، فرهنگ و عوامل زیست‌محیطی و انسانی است. واژگان، مقوله‌بندی، و طبقه‌بندی‌  در هر زبانی در تعامل با محیط طبیعی آن زبان به شیوه‌ای متفاوت عمل می‌کنند. در این راستا، زبان‌‌شناسی زیست‌‌محیطی از دهة ١٩٩٠ به‌ عنوان یکی از گرایش‌‌های کاربردی در مطال...

تحلیل صوت‌شناختیِ آواهای گفتار با اهداف مختلفی انجام می‌شود، که مقاصد آموزشی یکی از آنها است. در آموزش زبان دوم معمولاً گفته می‌شود که فراگیران، واکه‌های ناآشنای زبان دوم را مشابهِ نزدیک‌ترین واکه به زبان خودشان تلفظ می‌کنند. از آنجا که تلفظ در یادگیری زبان و ایجاد ارتباط مؤثر است، در این مقاله ویژگی‌های صوت‌شناختیِ تلفظ واکۀ ناآشنای [] انگلیسی آمریکایی توسط فراگیران فارسی‌زبان، بررسی شده‌ است. به...

نظریه نقش‌گرای نظام‌مند هلیدی یکی از معروف‌ترین نظریات زبانی است که از آن در تحلیل انواع متن به ویژه با هدف بررسی نقش‌های مختلف زبانی استفاده می‌شود. هلیدی معتقد است، که اصلی‌ترین هدف زبان، انتقال معناست؛ به همین منظور گویشوران برای تبادل معنا، متن را می‌سازند. یعنی چیزی که در تعامل مهم است، انتقال معناست نه صورت‌های زبانی. بر اساس این رویکرد، ساختار زبان متأثر از نقش­هایی است که زبان در بافت ا...

با توجه به تنوعات زبانی موجود در گویش­های خراسان در این مقاله به بررسی کارکرد ضمایر واژه­بستی در شماری از گویش­های فارسی خراسان­های رضوی و جنوبی پرداخته می­شود. ضمایر واژه­بستی از گذشته­های دور، یعنی از دوره باستان تاکنون در زبان فارسی به­کار می­رفته­اند، اما گذر زمان کارکردها و بسامد این ضمایر را هم در زبان فارسی و هم در گویش­های ایرانی دستخوش تغییراتی کرده است. از آنجا که تغییرات زبانی گویش­ه...

گویش موسیرزی از گویش‌های جنوب خراسان رضوی است که در روستایی به همین نام از توابع شهرستان گناباد تکلّم می‌شود. این پژوهش به دنبال آن است تا دریابد زبان فارسی معیار در مقایسه با برخی افعال مرکّب و پیشوندی موجود در گویش موسیرزی تا چه میزان خلأ واژگانی(lexical Gap) یا تصادفی(accidental Gap) دارد. کاهش جمعیت بومی این منطقه به دلیل مهاجرت نسل جدید به شهرها و تغییر سبک زندگی باعث شده بسیاری از واژگان ای...

عصر حاضر، بدون شک، عصر تغییرات وسیع، تحولات سریع و پویایی مفرط است. آثار چنین تحولات ناگهانی در تغییرات پیوستة فن‌آورانه، فرهنگ مادی، اکوسیستم­ها و حتی ارزش‌های اخلاقی حاکم بر جامعة ما قابل مشاهده است. یکی از پیامدهای بارز این وضعیت، زبان­هایی هستندکه دیگر کسی با آنها تکلم نمی­کند. این پدیده ـ مرگ زبان ـ و عوامل و شرایطی که به آن دامن می­زند، به اختصار در بخش ابتدایی این مقاله مورد بحث قرار گرف...

مقالة حاضر به بررسی هم­شکلی مسیرنماها در سه زبان فارسی، کردی کرمانشاهی و لری (گویش مینجایی) می­پردازد. این بررسی براساس رویکرد نوین ریزنحو صورت پذیرفته است. از این رو در بخش مقدمه به تفصیل به معرفی این رویکرد و نیز آثار پیشین پرداخته­ شده­است. در بخش دوم، علاوه بر تحلیل مسیرنمایی،  پدیدة هم­شکلی در سه زبان مذکور مورد بررسی قرار گرفته است. داده­های مربوط به این زبان­ها از گویشوران بومی جمع­آوری ...

   هدف از پژوهش حاضر بررسی و مقایسۀ فضاهای واکه‌ای در دو لهجۀ کرمانی و معیار است. به این منظور از ده گویشور کرمانی و ده گویشور لهجۀ معیار خواسته‌‌شد تا شش واکۀ زبان فارسی را سه مرتبه تکرارکنند. صدای گویشوران توسط میکروفون Shure ضبط‌شده و پس از آن توسط نرم‌افزارPRAAT مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت. سپس با ایجاد یک شبکۀ متنی، مقادیر بسامد سازه‌های اوّل و دوم آن اندازه‌گیری‌شد و با بررسی آمار توصیفی و...