هدف: این مقاله به بررسی شبهۀ اقتباس در دایره المعارف اسلام پرداخته است. دایره المعارف اسلام در بسیاری از مداخلش تلاش دارد اثبات کند منشأ بسیاری از احکام اسلام، ادیان قبلی مانند یهودیت و مسیحیت است و با اثبات چنین مدّعایی، اصالت احکام و دستورات اسلام را زیر سؤال می برد. روش: در این مقاله بر مبنای روش تحلیل گفتمان، به مداخل مختلف دایره المعارف که به چنین مدّعایی پرداخته اند، رجوع و ادّعای آنها شرح د...

معمولاً نخستین چیزی که فرایند نوگرایی در جامعه­های سنتی نابود می­کند، لباس سنتی است. امروزه غرب با تکیه بر رسانه­های فراگیر و صنعتِ فرهنگ، دنیا را به سوی همسان سازی پیش می­برد که یکی از تجلی­های آن، پوشش مردم است. در جامعه امروزی از یک سو جهانی شدن و گسترش فرهنگ مصرفی و فرهنگ عامه پسند به دلیل ورود فرهنگ بیگانه، از سوی دیگر ورود زنان به عرصه­های عمومی ،  مسئله پوشش را مسئله­ای  غامض و مجادله بران...

بیداری اسلامی فرایندی زمان مند به شمار می آید که وقوع انقلاب اسلامی نقطه عطف آن است، چرا که با اشاعه گفتمان اسلام سیاسی، هویت خواهی اسلامی را وارد مرحله نوینی کرده است. موضوع رساله حاضر را نسبت یابی انقلاب اسلامی با تحولات موسوم به بیداری اسلامی بر اساس رهیافت هویت گرا و نظریه های انقلاب، هم چنین نظریه پخش تشکیل می دهد. جوامع مسلمان به دلیل حاکمیت ساختارهای ضعیف و فاسد اقتصادی و سیاسی و هم چنین...

این مقاله تلاش می کند تا ضمن اشاره به گفتمان اسلام سیاسی به عنوان یکی از گفتمانهای مهم تاریخ معاصر ایران به بررسی تطبیقی خرده گفتمانهای سیاسی مهم این گفتمان در قبل از انقلاب بپردازد و به این سوال پاسخ دهد که اشتراکات و افتراقات فکری این خرده گفتمانها چه بود؛ و اصولاً نظام سیاسی بعد از انقلاب تا چه اندازه تحت تاثیر مشترکات این خرده گفتمان ها بوده است؟فرضیه این پژوهش آن است که نظام سیاسی بعد از ان...

انقلاب­ها را می­توان در سطوح ریشه­ها و دلایل؛ روندها ؛ پیامدها و نتایج تحلیل کرداین مقاله بر موضوع ریشه­های گفتمانی شکل گیری انقلاب و  نیز روند گذار به نظام پساپهلوی  متمرکز شده­است. انقلاب اسلامی حاصل رقابت گفتمان­های چپ، پهلویسم، اسلام سیاسی فقاهتی و ملی گرایی است که برای رسیدن به مقام هژمونی چندین دهه با هم منازعه داشتند.  رقابت و منازعات گفتمانی دهه­های1340تا 1360 بازه زمانی این مقا...

مقابله مسلمین با عقب‎ماندگی حاصل از دو پدیده استعمار و استبداد در قالب توسل به سه گفتمان غرب‎گرایی، ملی‎گرایی، و اسلام‎گرایی چاره‎جویی شد. اما تجربه تاریخی نشان داد با توجه به عمق اعتقادی مسلمین و جغرافیای فرهنگی جهان اسلام، تنها دست یازیدن به گفتمان اسلام‎گرایی می‎تواند مسلمین را در این مبارزه به اهداف نهایی برساند. البته گفتمان اسلام‎گرایی نیز گفتمانی همگن و یک‎دست نبوده و بر اساس مقتضیات زما...

چکیده این پایان نامه سعی دارد نسبت دین و دولت در اندیشه دو روشنفکر دینی برجسته، یعنی شریعتی و سروش را با استفاده از نظریه گفتمان لاکلاو و موفه و با روش تحلیل گفتمان بررسی کند. تحقیق حاضر در پی یافتن پاسخ این سوال است که دین و دولت درگفتمان شریعتی و سروش چه جایگاهی دارندو ابطه ی بین آن دو دراین دو گفتمان به چه شکلی برقرار می شود؟ نوشته هاوآراءعلی شریعتی وعبدالکریم سروش رارویدادمهمی مانندانقلا...

قرآن کریم مهم ترین میراث تاریخی مسلمانان است. این متن در طول تاریخ حیات دینی مسلمین، مقتدرترین کتاب و منشاء عالی ترین محصولات فکری، فرهنگی، هنری و حتی زیبایی شناختی بوده است. نقش محوری قرآن کریم را در هیچ یک از حوزه های حیات جمعی مسلمین نمی توان نادیده انگاشت. به دلیل نقش قابل توجه قرآن کریم در تاریخ حیات مسلمین است که آن را از مولفه های بنیادی ذهنیت اجتماعی و فرهنگی مسلمان و ایرانیان انگاشته ا...

بنیادگرایی اسلامی که از دهه 80 میلادی به جریان اجتماعی عمده در بسیاری از کشورهای عربی تبدیل شد، تحلیل های نظری بسیار برانگیخته است. در این مقاله سعی می شود از طریق تحلیل گفتمانی فرایند مزبور ارزیابی شود. با وجود نقاط افتراق فراوان که بنیادگرایی اسلامی را در زمینه روش مبارزه سیاسی، سازماندهی و ساختار تشکیلاتی از دیگر جنبش های سیاسی حتی جریانات اصلاح طلب دینی جدا می کند، به زعم این مقاله مهم...

ضعف سیاست چند فرهنگ گرایی و تاثیرات منفی قانون منع نمادهای مذهبی در سال 2004، تبعیض اقتصادی و اجتماعی نسبت به مهاجرین، گسترش اسلام هراسی در جوامع غربی و ارتباط دیاسپورای مسلمان با تحولات جهان اسلام در عصر جهانی شدن از یک طرف، و فعال شدن گروه های هویت گرا از اواخر دهه 1980 تا به امروز، منجر به ظهور گرایشات اسلام گرایی افراطی، به چالش طلبیدن سیاست های همگون سازی جوامع میزبان و تلاش برای بازیابی ه...