بررسی برجسته ترین متون تاریخی دور? ایلخانی از جمله تاریخ جهانگشا، جامع التواریخ و تاریخ وصاف ـ متونی که شناخت مرز بین ادبی و تاریخی بودن آنها کاملاً مشخص نیست ـ از منظر ادبیات و آن هم سبک شناسی ادبی و تبیین جایگاه آنها در زنجیر? تحوّل نثر فارسی و همچنین نثر تاریخی از اصلی ترین انگیزه های این پژوهش است. همچنین در این تحقیق به نثر تاریخی به عنوان یک نوع ادبی خاص با ویژگیهای متفاوت با متون ادبی توجه...

یکی از کهن‌ترین متون عربی در زمینۀ تعبیر خواب التّعبیر القادری اثر نصر بن یعقوب دینوری نگاشتۀ سال 397ق است. ترجمۀ فارسی کهنی از این کتاب با نام کتابُ الناصری فی ترجمة کتاب القادری فی التّعبیر توسّط سراج‌الدّین عبدالعزیز الیزدی در سال ۶۹۲ق به انجام رسیده که از دیدگاه زبان فارسی اهمیّت دارد. نسخۀ منحصربه‌فرد این ترجمه در سال‌های اخیر شناسایی شده و به همین دلیل در منابع تاریخ نگارش‌های...

در رابطة زبان و تفکر، هنوز هم سخن از فرضیة نسبیت زبانی می‌تواند بحث‌برانگیز باشد. این فرضیه که بیشتر به نام ادوارد ساپیر و لی وورف شناخته می‌شود، بر کیفیت تأثیر زبان بر تفکر استوار است. در نوع افراطی آن، این «زبان» است که تعیین‌کننده و جهت‌دهندة اندیشه است و در نوع خفیف آن، زبان در بخش‌هایی از تفکر اثر می‌گذارد. مبنای فرضیه این است که گویشوران هر زبان از دریچة زبان خود با جهان مواجه می‌شوند و آ...

پژوهش حاضر، کوششی است در راستای شناخت ماهیت تاریخی حُبّ عُذری و بازتاب آن در منظومۀ غنایی لیلی و مجنون. عشق عفیفانه به عنوان حدّ اعلای عشق انسانی، چه در ادبیات عرفانی و چه در ادبیات غنایی از جایگاه ارجمندی برخوردار است. این نوع از عشق، با وجود مصادیق اندک تاریخی- ادبی، همچنان در عرصۀ عرفان جلوه گری می­کند و گاه بهانه ای می­شود برای وصول به دریای معرفت حقیقی. این عشق، سرآغازی است برای شیوۀ جدیدی از ...

اگرچه در متون کهن به گونه های مختلف از صنایع دستی سخن به میان آمده است، اما در پژوهشهای امروزی چندان مورد توجه نیست. بر این اساس گشودنِ درهای جستجو برای اشراف بیشتر به گذشته صنایع دستی، ضرورت کنکاش در متون را دوچندان می کند. لذا برای آگاهی از تجلی صنایع دستی در متون، واکاوی گسترده ای برای پاسخ به پرسشهای زیر صورت گرفت:  1- با توجه به تنوع بسیارِ متون دوره اسلامی از نظر موضوعی، اطلاعات مربوط به صن...

پژوهش ها و بررسی های علمی درباره سیستان و تاریخ آن، پیشینه ای طولانی دارد.در این پژوهش ها، شماری ازمنابع مربوط به جنبه های گوناگون تاریخ، فرهنگ و تمدن ایرانی در سیستان شناسایی و تعدادی از آنها منتشر شده اند.با این همه، هنوز شماری از منابع مربوط به این منطقه وجوددارند که شناسایی و بررسی نشده و یا اینکه نشر نیافته اند.از خلال پژوهش های تاریخی، آشکار می گردد که تاپیش از تجزیه سیستان در اواخر قرن 1...

در دانش تصحیح متون، هرچه اقدم نسخ به زمان زندگی مؤلف نزدیک تر باشد، به شرط رعایت قواعد تصحیح علمی، استواری متن تصحیحی بیش تر است. متأسفانه از بسیاری از متون ارزش مند زبان فارسی نسخه ای کهن باقی نمانده است. در چنین حالی، متون واسطه ای (تذکره ها، جنگ ها، مجموعه ها، و سایر متون نظم و نثر)، که بخشی از متن مورد نظر را تضمین کرده باشند، نقش مهمی در یافتن صورت درست ضبط کلمات ایفا می کنند. در پژوهش حاض...

اگرچه اسناد به زبان ایلامی قدیم نادر هستند، از شوش در دورة سوکل­مخ ها بیش از ۵۰۰ سند حقوقی به زبان اکدی و در موضوعات مختلف به دست آمده است که فرصتی بی نظیر برای مطالعة نهاد­های حقوقی و اجتماعی ایلام فراهم می کند. مقالة حاضر ضمن ویرایش و ترجمة سه اجارة­نامه ایلامی از دوره سوکل­مخ ها به بررسی ماهیت قراردادهای معروف به esip-tabal) ) می پردازد. مطالعة تطبیقی با قانون حمورابی نشان می دهد که احتمالاً ...

فرهنگ اوستایی- پهلوی «اویم ایوک» یکی از کهن¬ترین فرهنگ¬هایی است که در ایران دربارۀ شرح و توضیح لغات اوستایی به پهلوی تاًلیف شده امّا از زمان تاًلیف و گرد آورندۀ آن اطلاعی در دست نیست، با این همه به احتمال زیاد همانند دیگر متون پهلوی، تدوین آن در سدهً سوم و چهارم هجری صورت گرفته¬است. در این فرهنگ،کلمات و در مواردی جملات اوستایی با ترجمۀ آنها به پهلوی ذکر شده‎¬است. در حال حاضر از این فرهنگ چهار دستنو...