مفاخره از جمله صنایع بدیعی و مضامین شعری ا­ست، که اغلب شاعران بدان طبع­آزمایی نموده و شعر و هنر خود را به رخ مخاطب کشیده­اند. در متن و بطن آثار نگارین شهریار، مضامین مختلفی وجود دارد، که از جمله ی آن ها انواع مفاخره­ است. تنوع، زیبایی و صلابت این مفاخرات به حدّی است که نظر خواننده را به خود جلب می­کند. در نوشته ی حاضر کوشیده­ایم با بازخوانی دقیق اشعار فارسی و ترکی شهریار و بهره­گیری از شیوه ی کت...

شعر خاقانی را از منظرها و رویکردهای مختلفی مورد نقد و تحلیل قرار داده‌اند؛ اما نکته‌ی مهمی که در باب شعر خاقانی تا حدود زیادی مغفول مانده؛ ساحت تغزلی و عاشقانه‌ی شعر اوست. دو عامل عمده را می‌توان در این کم توجهی دخیل دانست؛ نخست؛ توانایی کم نظیر خاقانی در عرصه‌ی قصیده‌سرایی که عمده‌ی نگاهها و نقدها را به سمت خویش کشانده و دیگر جنبه‌های شعر او ـ و از جمله غزلیات وی ـ را تحت تأثیر قرار داده است. ...

هدف پژوهش حاضر معرفی کاربرد نظریۀ استعارۀ مفهومی در هنر و به دست دادن روشی کارآمد برای هنرمندان تصویرگر است تا هنگام رویارویی با نمونه غزل عرفانی فارسی (نمونۀ موردی غزلی از کلیات شمس) توانایی لازم برای دستیابی به زیرساخت‌های غزل را به دست آورند. برای رسیدن به این غایت از روش مطالعۀ استعارۀ مفهومی در شعر و تصویر استفاده شده و ویژگی‌های کاربردی این نظریه به منظور دست‌یابی به تصویرگری غزلیات که قا...

بی‌راه نخواهد بود اگر ادعا شود غیر از مولوی و حافظ شاعر دیگری نداریم که در میان خانواده‌های ایرانی، اصناف و طبقات مختلف جامعه، فرهیخته و بی‌سواد، فقیه و عامی، درویش و سلطان و... محبوبیت و نفوذ داشته باشد، تا آنجا که در خیر و شر و در تصمیمات مهم زندگی به کلام‌اش تأسی جسته و الگوی رفتاری می‌گیرند. کلمه، کلید ورود به دنیای شعر شاعر است، که به اَشکال مختلفی چون ترکیب، اصطلاح، اعلام...

یکی از مشخصات بارز سبک حافظ ایهام است و در این میان ایهام‌سازی با کلمات موسیقایی نمودی آشکار دارد. از میان شاعرانی که حافظ تحت تأثیر آن‌هاست، خواجوی کرمانی و امیرخسرو دهلوی نیز به‌طور چشمگیری از ایهام موسیقایی بهره می‌برند، به‌گونه‌ای که پاره‌ای از کلمات ایهام‌ساز در شعر هر سه با ساختار مشترکی به کار رفته است. پرسش بنیادین ما این است که حافظ به چه میزان در کاربرد ایهام موسیقایی از خواجو و امیرخ...

پدیدة مرگ از جمله رازناک­ترین مسائل بشر است که معمای آن را به حکمت کس نگشوده و نگشاید. اندیشمندان از هر دستی و به هر نوع و بیانی در تعریف و تبیین آن کوشیده­اند و البته چنانکه باید بدین پرده راه نبرده­اند. از این میان، مولانا جلال­الدین محمد بلخی در مثنوی با نگاهی موشکافانه و راهگشا دربارة این مسأله بارها سخن رانده و در خصوص اینکه ماهیت مرگ چیست، چه گونه­هایی دارد؛ حکمت­های مرگ کدامند و نیز عبرت...

در این پژوهش، فرایند اشتقاق در زبان ترکی آذربایجانی بر بنیاد نظریة «صرف و واج شناسی واژگانی» مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. انگارة صرف و واج شناسی واژگانی  به عنوان یک نظریة صرفی مطرح در زبان شناسی برای مطالعه ساختمان واژه های زبان انگلیسی تدوین شده و مستلزم محک خوردن در زبان های دیگر است.علی رغم این که نظریه یاد شده قابلیت توصیف سایر فرایندهای واژه سازی (نظیر ترکیب و تبدیل) را نیز دارد، با...

در این مقاله با در نظر گرفتن نظریه های یاکوبسن، زبان شناس و یکی از صورتگرایان معروف، به بررسی شعر«مست و هشیار» پروین اعتصامی به عنوان نمونه ای ازشعر کلاسیک فارسی پرداخته شده است. با توجه به اینکه به عقیدة این منتقد و سایر صورتگرایان، متن ادبی قبل از هر چیز مجموعه ای از پدیده های ویژة زبانی است، شعر مورد نظر از لحاظ ویژگی های ساختاری و چه گونگی توازن موجود در شعر، ویژگی دستوری به ویژه در بررسی ا...

در تفسیر اشعار فارسی به‌ویژه متونی مانند غزلیّات بیدل که برپایة ابهام هنری پدید آمده‌اند، گاهی شیوه‌های سنتی کارساز نیست و موجب خستگی خواننده می‌شود. کاربست روش جدید در تحلیل این‌گونه متون، سبب می‌شود خواننده بتواند با شعر ارتباط برقرار سازد و از خواندن آن لذت ببرد. ازجمله نظریّات مؤثّر در این زمینه، نظریّۀ «خوانش ادبی» در تفسیر متن است که «مایکل ریفاتر» در کتاب نشانه‌شناسی شعر مط...