فلسفه وجود آدمی، ذکر و پرستش حق است. هنرمندان چیره دست مسلمان نیز اصولِ معرفتِ اسلام را به چشم نوازترین شیوه ممکن به زبان زیبایی شناسانه ترجمه کرده اند و در قالب صورت ها و مضامین گوناگون در خلقِ فضای معنوی در جامعه اسلامی به کار گرفته اند. ازاره دیوار مرقد امام زاده علی بن جعفر در قم، متعلق به اوایل قرن هشتم هجری، مزین به ستارگان هشت پری است که کتیبه هایی به خط نَسخ ریز در حاشیه سفید خود دارد. تعدا...

چکیده: برای درک آثار هنری یک عصر و بنیادهای موثر بر آن، کشف رابطه بین تصویر و رخدادهای اجتماعی برای کشف دلایل تولید آنها ضروری می نماید. از اینرو، پژوهش حاضر سعی در تبیین رابطه ی میان تصاویر یک دوره و عناصر مختلف اجتماعی، فرهنگی و سیاسی مؤثر بر آن را دارد. در تاریخ ایران در غالب موارد هنر وابسته به دربار و به عنوان بیانیه ای بازتاب دهنده قدرت و اندیشه های حاکم در جامعه است و تولید و بازتولید آن...

نیشابور، علیرغم دارابودن اهمیت استراتژیک و ژئوپلتیک در دورة ساسانی، کمتر مورد توجه باستان شناسان دوران تاریخی قرار گرفته است. تحلیل نویافته های باستان شناختی از کهندژ شهر ساسانی نیشابور و شناسایی استقرارهای ساسانی در پهنة دشت نیشابور، می تواند تا حدود زیادی بازسازی سازمان اقتصادی-سیاسی جوامع مستقر در این منطقه از ایران را میسر سازد. در این مقاله سعی شده با تحلیل داده های سفالی در قالب مدل های ک...

در دوره حکومت فتحعلیشاه قاجار در چند شهر ایران مساجدی ساخته شد که به «مسجد سلطانی» معروف شدند. یکی از این مساجد در شهر بروجرد قرار دارد که در عصر قاجار، جایگزین مسجد جامع گشته و تبدیل به مهمترین بنای شهر شد. این مسجد ارتباط تنگاتنگی با بازار دارد بطوریکه سه ورودی آن به بازار متصل می شوند. از مهمترین ویژگی های این مسجد تعداد زیاد کتیبه های ایجاد شده  بر سنگ، گچ، کاشی و چوب است که در بررسی انجام ...

مدرسة خان از معدود بناهای موجود از دوران صفویه در شیراز است. این مدرسه، که به‌همت الله‌وردی‌خان و برای فراهم‌ساختن زمینۀ تدریس ملاصدرا بنا شده بود، از زمان ساخت تاکنون بارها و به علل مختلف آسیب دیده و در نوبت‌های متوالی نوسازی و مرمت شده است. اقدامات حاج میرزا علی‌اکبرخان قوام‌الملک در فاصلۀ تاریخی 1276-1279ق ازجمله مهم‌ترین تعمیرات این مدرسه در دورة قاجار بوده است و کتیبة سردر غربی به‌نوعی گزا...

نوشتن کلمات مقدس و مورد احترام در یک متن، در سفیدی صدر یا حاشی? سمت راست اسناد، سنّتی کهن در سندنویسی دور? اسلامی ایران است. زمان پیدایش، سیر تحول، نوع کلمات و نام این سنّت، موضوع اصلی مقال? حاضر است. ریشه های غیر ایرانی و تأثیر فرهنگ ایرانی ـ اسلامی بر آن و سبکهای مختلف این سنّت از دیگر نکاتی است که در این مقاله بدان پرداخته می شود. - واژه های کلیدی: ممتازنویسی، سندشناسی، فرهنگ مغولی، سنّت های ...

محراب مسجد کوشک فردوس دارای دو کتیبه ی گچبری شده به خط کوفی و ثلث تزئینی است که متعلق به اواخر دوره ی سلجوقی می باشند. در کتیبه ی ثلث تاریخ 554 هجری قمری ثبت گردیده است.. تکنیک برجسته، استفاده از چندین رنگ و استفاده از نقوش اسلیمی و گیاهی، نشان گر وجود سبک رازی در کتیبه های کوفی و ثلث است. بر اساس مطالعات تاریخی- تطبیقی، سنگ روضه ی علیه ی رضویه(ع)، یک قطعه در چوبی متعلق به اواخر قرن 6 هـ ق و یک...

یکی از آثار نابودشدۀ دورۀ ساسانی در شهر ری، نق ش برجستۀ ناتمامی است که جهانگردان زیادی از آن نام برده اند، آن را توصیف کرده اند و یا معدودی از آنان طرحی از آن انداخته اند. در سا ل های پایانی حکومت فتحعل ی شاه قاجار، این نقشِ ناتمام پاک و تصویر خود فتحعل ی شاه به جای آن حک شد. از آنجا که آثار ساسانی یاف تشده در ری اندک است، بررسی این نقش و یافتن فردی که تصویرش در این نق ش برجسته حکاکی شده، دارای ...

کتیبه ها از اسناد و مدارک مهم و ارزشمند تاریخی به شمار می روند که، مورخ را خصوصاً از رجوع به آن جهت تفسیر و تبین تاریخ، گریزی نیست .کتیبه نادری که در مدخل غربی قلعه کلات در سینه کوهی مرتفع جای گرفته و با آغوشی فراخ پذیرای قدوم میهمانان این دژ می باشد نیز، از چنین فایدتی خالی نیست. این کتیبه که دارای 24 بیت شعر به زبان ترکی – فارسی می باشد، دربرگیرنده ی مضامین و داده های فراوانی، پیرامون ابعاد م...