خواطر و افکاری که انسان با آن مواجه می شود بر دو گونه است: گاهی خواطر از جانب فرشته است که انسان را به اعمال پسندیده رهنمود می کند و گاهی خواطر از سوی شیطان است که انسان را به گمراهی می کشاند. قرآن کریم و روایات معصومین علیهم السلام فرشته را مبدأ فاعلی خیر و شیطان را مبدأ فاعلی شر معرفی می کنند. تاثیر فرشته بر قوای ادراکی انسان به صورت الهام به خیر و نیکی و راه حق است، و تاثیر شیطان بر قوای ا...

در این گفتگو علامه فضل الله به پرسش های چندی راجع به چگونگی فهم قرآن پاسخ می دهد. معیارهای فهم متن، ثابت و متغیر در فهم قرآن و متون دینی، ماهیت تفسیر، نص و ظاهر، نسبیت ثبات و تغییر در فهم، نقش فرهنگ ها در فهم قرآن، نقش روایات در تفسیر آیات، کارکرد باورهای مفسر در تفسیر قرآن، نقش ابزارهای زبانی در فهم آیات و سرانجام جایگاه قرآن در فقه و اجتهاد فقهی، موضوعاتی است که در این گفت و گو مورد بحث و برر...

هر حکم و دستوری که در قرآن آمده است، فلسفه ویژه ای دارد که از دیرباز اندیشه مفسّران و فقهای اسلامی را به خود جلب کرده است. در مقاله حاضر، نخست واژه ها و اصطلاحات »فلسفه«، »غرض«،»غایت«، »فلسفه حکم»، »علّت حکم« بازشناسی شده و با اشاره ای به پیشینه شناخت فلسفه احکام؛ آراء مخالفان تحقیق در فلسفه احکام مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. توجه به فلسفه احکام در تفاسیر، پیشینه طرح فلسفه احکام در فقه، کاربر...

نخستین گام های مفسران در تدوین تفاسیر، جمع آوری روایاتی بود که به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم به تفسیر آیات می پرداخت، روایاتی از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و یا ائمه (علیهم السلام) که در تفسیر آیات به آن استناد می شد، این روش در عصر حضور و پس از آن نیز روش معمول برای تفسیر قرآن کریم بود تا اوایل قرن چهارم هجری که جهان اسلام با تحول دانش تفسیر مواجه شد و با رشد عقل گرایی به ویژه در مدرسه...

چکیده یکی از دانشهای پر اهمیت در ارتباط با قرآن تأویل است، که بخشی از روایات تفسیری معصومین (ع) مربوط به همین حوزه است. پژوهش حاضر با هدف شناخت مستند و دقیق تر روایات تفسیری به ویژه روایات تأویلی شکل گرفته است، لذا روایات تأویلی را با تکیه بر کتاب البرهان سید بحرانی جمع آوری و سند آنها را به عنوان یکی از قرائن صدوری حدیث مورد بررسی قرار داده است تا به این سوال پاسخ دهد که روایات تأویلی به لحاظ...

مطالعۀ روایات تأویلی نشان می‌دهد، بخشی از این روایات با عبور از «سیاق» و «بافت» به ارائۀ مفاهیم و مصادیقی می‌پردازند که تحلیل دلالی‌ این روایات را با دشواری خاصی مواجه می‌سازد؛ چراکه نادیده‌گرفتن سیاق، امری نامتعارف است. با وجود این سیرۀ تفسیری معصومان در تبیین آیات، نشان می‌دهد، قرینه‌ای عام از سوی ماتن در تعامل با نص قرآن وجود دارد که مجوز الغای سیاق به شکل جزئی...

ملا محسن فیض کاشانی(ره) از علماء قرن11هجری قمری است که اثر جاودان «تفسیر الصافی» را از خود به جای گذاشته است. از دیگر مفسران معاصر عالم تشیع علامه طباطبایی است که صاحب تفسیر «المیزان فی تفسیر القرآن » است. تفسیرفیض یک تفسیر مشهور روایی یا مأثور است که برنقل روایات مبتنی است ؛ گر چه درکنار این روش ازاصول عقلانی ,عرفانی و تا حدی اجتهادی بهره جسته است.بر خلاف این خاستگاه , تفسیر المیزان برشیوه قرآ...

روش تفسیر روایی قرآن، یکی از رایج ترین واستوارترین روش های تفسیری است که در بین روش های تفسیری جایگاه ویژه ای داشته وهمواره مورد توجه مفسران بوده است. در این مجال با استناد به روایات تفسیری، آیات (183ـ158) سور? بقره را مورد بررسی قرار داده ایم. پاره ای از تفاسیر روایی شیعه مانند(قمی، عیاشی، صافی و برهان) وروایات نبوی موجود در(الدرالمنثور) از منابع مورد استفاده در این مجال است.آیات (183ـ158)به م...

روش تفسیر روایی، یکی از رایج ترین و استوارترین روش های تفسیری قرآن است که جایگاه ویژه ای در بین روش های تفسیری داشته و همواره مورد توجه مفسران بوده است. پژوهش حاضر با استناد به روایات تفسیری و منبع قرار دادن آن ها، به تبیین آیات 66 تا 111 سوره إسرا می پردازد. تفسیر قمی، عیاشی، صافی و البرهان، از تفاسیر روایی شیعه و روایات نبوی درالمنثور از منابع اهل سنت، مستند پژوهش پیش رو می باشد. در این آیات ...

یکی از مفاهیم‌ قرآنی‌ در باب معاد، مسأله ی اعراف و اصحاب اعراف است که در آیات 46 تا 49 سوره الاعراف به آن اشاره شده‌ است، درباره ی این که منظور از اعراف چیست و کجاست، و اعرافیان چه کسانی هستند؟ دیدگاههای مختلفی در بین مفسران وجود دارد. در این میان، روایات رسیده در این باب، نکات گوناگونی را بیان داشته که عمدتاً به دو نظر اشاره کرده اند که اعرافیان، شفیعان (صاحبان مقام و منزلت) و یا گنه کارانی هس...