شهید سید محمد باقر صدر از معدود اندیشمندانی شمرده می شود که در زمینه تفسیر موضوعی قرآن کریم اقدام به نظریه پردازی نموده است. مفهومِ محوری در نظریه ایشان «استنطاق» است که به معنای ارائه پرسش های جدید به قرآن جهت اخذ پاسخ های مناسب از آن می باشد. عدم توضیح مبسوط این نظریه توسط ایشان از سویی و کارآمدی فراوان آن از سوی دیگر بسط این نظریه را ضروری می سازد. وجود «الگوی گفتگو» در نظریه هرمنوتیک فلسفی گ...

بحث و بررسی پیرامون دانش اسباب نزول به عنوان یکی از موضوعات مهمّ علوم قرآنی است. »سبب نزول«، عبارت است از: حادثه، یا سؤال و... که در عصر پیامبر (ص) اتفاق افتاده و باعث نزول آیه، آیه ها و یا سوره ای از قرآن شده است که به شکلی اشاره به آن حادثه یا سؤال و... دارد. بنابراین شرط تقارن زمانی بین سبب و مسبب لازم است. فواید اسباب نزول خاص عبارتند از: شناخت فلسفه احکام، شناخت دایره شمول حکم، تخصیص حکم عا...

بحث و بررسی پیرامون دانش اسباب نزول به عنوان یکی از موضوعات مهمّ علوم قرآنی است. »سبب نزول«، عبارت است از: حادثه، یا سؤال و... که در عصر پیامبر (ص) اتفاق افتاده و باعث نزول آیه، آیه ها و یا سوره ای از قرآن شده است که به شکلی اشاره به آن حادثه یا سؤال و... دارد. بنابراین شرط تقارن زمانی بین سبب و مسبب لازم است. فواید اسباب نزول خاص عبارتند از: شناخت فلسفه احکام، شناخت دایره شمول حکم، تخصیص حکم عا...

این نوشتار، تاملی زبان- جامعه­شناختی در آیات قرآنی، با موضوعیت زبان (لسان) است. بدین منظور در رویکردی واژه­شناختی، آیات حاوی واژه "­لسان­" (زبان)، استخراج و ٢٤ آیه با متد مقوله­بندی پسین، طبقه­بندی موضوعی گردید. درمیانه مجموعه سیزده­گانه مقولات حاصل از مقوله­بندی پسین (سطح اول)، برای­طبقات موضوعی "زبان (زبان­عربی)­، تنزیل قرآن و رسالت رسولان­"، فراوانی درخور توجهی مشاهده شد. این یافته در کنار ب...

نوشتار حاضر به منظور شناسایی میزان اعتبار و روایی معیارهای تعیین ترتیب نزول قرآن، به واکاوی و نقد دیدگاه‌ها در این زمینه پرداخته است. این مقاله با طرح روایات مکی و مدنی، روایات اسباب نزول، شواهد تاریخی و سیره، بررسی مضمونی آیات قرآن کریم، مصحف امام علی (ع)، روایات ترتیب نزول و همچنین اصالت و اعتبار تفسیر موضوعی- نزولی قرآن و اشاره به روایات «اول مانزل» و «آخر مانزل» و برخی مفاهیم وابسته به آنها...

جرایم و مجازاتها در قرآن و کتاب مقدس مشترکاتی دارد و تفاوتهایی. مشترکات، حاکی از وحدت خاستگاه این دو کتاب آسمانی و تفاوتها که موارد آن، اندک نیست حکایت گر استقلال نظام کیفری قرآن و برتری آن نسبت به نظام کیفری کتاب مقدس است.

در این رساله پرسش اصلی این است که وحدت مسلمین در اندیشه متفکران مسلمان معاصر چیست؟ د رفصل نخست، از کلیات و مقدمات تحقیق سخن به میان آمده، موضوع بیان سوال اصلی هدف تحقیق سابقه و ضرورت تحقیق فرضیه تحقیق شرح و توضیح داده شده است. در این فصل سوال اصلی به چهار سوال فرعی تقسیم شده که محتوای فصول بعدی را تشکیل داده است. در فصل دوم مبانی و ارکان وحدت مورد بحث قرار گرفته، مهم ترین آنها عبارت است از : 1-...

مبانى، انواع، روشها و اصول گفت‌وگوى فرهنگى از منظر قرآن مورد بررسى قرار گرفته است. نویسنده پس از تأکید بر نگاه مثبت قرآن به گفت‌وگو میان انسانها و پیروان ادیان، نخست به مبانى گفت‌وگو میان پیروان ادیان پرداخته و از عناوین: وحدت ادیان، مشترکات انسانى، مدارا و آسان‌گیرى نام برده و معتقد است که قرآن با تأیید این مبانى راه گفت‌وگو را هموار ساخته است. سپس انواع گفت‌وگو در قرآن را توضیح داده آن را به ...

واژه «فتنه» عموماً تداعی‌گر سلسله تدابیر و اقداماتی است که به منظور ایجاد تفرقه و نفاق میان دو فرد و یا اجتماع انجام می­شود. بر این اساس می­توان، اقدامات داخلی و خارجی در جهت به هم زدن وحدت دینی و ملی افراد جامعه را که نهایتاً به آشوب­ و تخریب می انجامد، «فتنه» نامید. قرآن کریم به عنوان جامعترین کتاب آسمانی، بی­شک از این واژه بی­بهره نیست و از این رو «فتنه» و مشتقات آن در قرآن، قابل جستجو و بررسی...

قصص قرآنی حجم گسترده ای از معارف قرآنی را به خود اختصاص داده است، خاورشناسان در راستای مطالعات قرآنی واسلا می خود، به این موضوع بیش از مباحث دیگر توجه کرده اند. آنان همانطور که نسبت به قرآن رویکردهای مختلفی در پیش گرفتند، رویکردشان در مقیاس کوچکتر درباره قصص نیز متفاوت و گاه متناقض است، از اینرو در این پژوهش بر آن شدیم تا برخی دیدگاهها را درباره قصص قرآنی در چند مقاله از مقالات دایرهالمعارف قرآ...