مطالعه ی غزل و غزل سرایی شاعران ایران زمین همواره از نیازهای مهم ادب پژوهی بوده است، تا از این راه شعر و اندیشه ی شاعران هرچه بیشتر شناخته شود. دلیل نگارنده در گزینش این دو شاعر و پژوهش در غزل ایشان مکتب عرفانی همسان(عرفان عاشقانه)، سبک غزل سرایی همانند(سبک عراقی) و نیز برخی دیدگاه های مشابه آنان درباب تصوّف و اصول آن بوده است. نگارنده در پژوهش حاضر به دنبال مقایسه ی تازه و جدیدی از غزل سرایی عطّ...

آندره ژید، نویسندۀ مشهور فرانسه در قرن بیستم، برای خلق مائده های زمینی، بزرگترین اثر خود، از غزلیات حافظ الهام گرفته است. مائده ها برای شرقیان و به خصوص ایرانیان اثری برجسته محسوب می شود؛ زیرا مهمّ ترین کتابی است که قدرت تأثیرِ ادبیات فارسی بر ادبیات غرب را نشان می دهد. در مقاله توصیفی – تحلیلیِ حاضر تلاش می کنیم این ﺗﺃﺛﻴﺮرا نشان دهیم. این پژوهش ابتدا از علاقۀ  ژید به شرق و ادبیات فارسی و شیوه و م...

تاریخ ادبیات فارسی، سرشار از تاثیر و تاثرات حقایق عرفانی از لطایف و ظرایف شعر و ادب فارسی و نیز ادبیات فارسی از اندیشه های متعالی و بلند عرفانی است.اما به راستی این کنش ها و واکنش ها از کجا آغاز می شود، چه هنگام به اوج و شکوفایی خود می رسدو تاکجا دامن می کشد؟ این مقاله می کوشد با بررسی اجمالی آثار چهار شاعر بزرگ وعارف نامدار، حکیم سنایی غزنوی، شیخ فرید الدین عطار نیشابوری ، مولانا جلال الدین ر...

این مقاله حاوی یادداشتهایی ارزنده است از شادوران استاد جلال­الدین همایی که باریک­بینی­هایی را در برخی اشعار لسان­الغیب خواجه حافظ شیرازی بیان می­دارد. این یادداشتها که تاکنون در نشریه­ای درج نشده است، به لطف و عنایت استاد دکتر شاه حسینی در اختیار پژوهش­نامه فرهنگ و ادب قرار گرفته است. نکات مورد اشاره مرحوم همایی شامل دوازده مورد است که برخی را به اختصار و در حد اشاره و برخی را مشروح­تر بیان داش...

حافظ، هنرمندی است بزرگ که هنر و اندیشة او از مرزهای زمان و مکان فراتر رفته و خصلتی همه زمانی و لامکانی پذیرفته است. در اندیشه و ذهنیت هنریِ او، نشانه های زمانی، حکمِ تکه های گوناگون از خطی واحد را می یابند که ازهم گسیخته نیستند و به جریانی کلی و بی نهایت تعلق دارند. نشانه های زمانی و اقلیمی در شعر حافظ طوری به کار رفته که در برهة خاصی از زمان و تکة مشخصی از جغرافیای هستی محصور نمی مانند.این نوشتا...

«صبر و توکّل» از مفاهیم ارزشمند دینی و اخلاقی است، که خداوند متعال در کتاب شریف خود آیات متعددی را به این دو مفهوم اختصاص داده و از مومنان می¬خواهد که با استمداد از آن ها باب نجات دنیا و آخرت را به روی خویش بگشایند. صبر و توکّل به عنوان دو مفهوم ارزشمند قرآنی نقش فراوانی در زندگی پیامبران الهی، خصوصاً پیامبر اسلام(ص)و امامان(ع) داشته است. علاوه بر آن مسلمانان و مومنان نیز با تأسی از آیات قرآنی و س...

در دیوان حافظ، ادبیات تعلیمی و ادبیات غنایی به‌خوبی با هم پیوند خورده‏اند و نتیجة هم‏نشینی این دو نوع ادبی، به شکل‏گیری لحنی خاص در کلام حافظ منجر شده است. حافظ با زدن رنگ عاطفی به پند و اندرزهای کوتاه و فشرده‏اش، نوعی خاص از ادبیات تعلیمی را که دارای لحنی نرم و تأثیرگذار است، تقویت و برجسته کرد و با گنجاندن بایسته‏ها و نبایسته‏های اخلاقی در فرم غزل، راه‏های درست زندگی را در بیانی هنری و دلنشین...

در دیوان حافظ، ادبیات تعلیمی و ادبیات غنایی به‌خوبی با هم پیوند خورده‏اند و نتیجة هم‏نشینی این دو نوع ادبی، به شکل‏گیری لحنی خاص در کلام حافظ منجر شده است. حافظ با زدن رنگ عاطفی به پند و اندرزهای کوتاه و فشرده‏اش، نوعی خاص از ادبیات تعلیمی را که دارای لحنی نرم و تأثیرگذار است، تقویت و برجسته کرد و با گنجاندن بایسته‏ها و نبایسته‏های اخلاقی در فرم غزل، راه‏های درست زندگی را در بیانی هنری و دلنشین...

فروغی بسطامی از شاعران قرن سیزدهم هجری است و در هنر غزل سرایی در صف بزرگ‌ترین غزل سرایان عصر قاجار محسوب می‌شود. وی مدتی از عمر خود را به مدح شاهزادگان قاجاری گذرانید و سپس شاعر دربار ناصرالدین شاه شد. استغراق در آثار و احوال عارفانی چون بایزید بسطامی و منصور حلّاج، سبب تغییر احوال او و اختیار زندگی درویشی شد. فروغی شاعر دورۀ بازگشت ادبی است و نقش مهمی در احیای سنت شاعری استادان پیشین دارد. اصل ...

یکی از موضوعاتی که همواره ذهن حافظ پژوهان را به خود مشغول کرده است، دیدگاه خواجه در موضوع جبر و اختیار است. جماعت قابل اعتنایی مدعی‏اند که خواجه در اعتقادات بسان قاطبه‏ی اهالی فارس در آن روزگار، و از مذهب جبر پیروی می‏کند. برخی او را اشعری میانه، عده ای او را اختیاراندیش و جماعت کم‏شماری نیز صاحب نگاه امر بین الأمرینی می‏شناسند. در این پژوهش، همت آن است که با روش توصیفی و تحلیلی و استخراج مبانی...