فصل اول کتاب به تعریف قصیده و وجه تسمیه آن و تعریف اصطلاح شکل و به این که اصل شعر چه بوده است می پردازد. در فصل دوم کتاب رابطه نقد و بلاغت و پیوند نقد و بلاغت با دین با اشاره اجمالی به تاریخچه پیدایش آنها مورد تفحص قرار می گیرد. در فصل سوم کتاب مولف به موضوع لفظ و معنی و ارتباط آنها با یکدیگر و تقسیم شدن منتقدین به طرفداران لفظ و طرفداران معنی می پردازد. در فصل چهارم کتاب نظریه عبدالقاهر جرجانی...

با نگاهی به تاریخچه علوم بلاغی، فصلی در انتهای این تاریخچه به چشم می‌خورد که از رکود و جمود علم بلاغت از حدود قرن ششم تا کنون حکایت می‌کند؛ مقطعی درازدامن از تاریخ این علم که در آن جز شرح و تلخیص‌هایی که بر آثار گذشتگان نوشته شده است، تقریباً چیز دیگری مشاهده نمی‌شود. چنین می‌نماید که این پدیده یک علت اصلی داشت و آن اینکه در این دوره، بلاغت که پیش از آن به عنوان یک «فن» شناخته می‌شد و بر پایه ذو...

صور خیال، ابزاری است که ادیب برای انتقال مفاهیم و تصورات خود به دیگران از آن بهره می گیرد. کاربرد این صور در کلام، زیبایی شایان توجهی داشته و کلام ساده و معمول را به درجه ی ظرافت و ماندگاری می رساند. استعاره یکی از مهم ترین صور خیال است که پیوندی نا گسستنی با دیگر فنون بیانی دارد؛ این فن از یک سو با تشبیه و از سوی دیگر با مجاز و کنایه مرتبط است. دید گاه های متفاوت ارباب فن در این زمینه، نشان م...

در سده هفتم هجری تحوّلی بنیادی و عمیق در عرفان اسلامی پدید آمد. در اثر این تحوّل مبانی عرفانی دستخوش تغییر و دگرگونی شد، چندانکه سنّت تازه ای در عرفان اسلامی شکل گرفت و مرزبندی جدیدی در میان طریقه ها و مشرب های عرفانی به وجود آمد. عده ای از معاصران برای تبیین این تحوّل و شناخت ویژ گی های دو سنّت عرفانی پیش و بعد از سده هفتم هجری، عرفان اسلامی را به دو بخش عرفان عملی و عرفان نظری تقسیم کرده اند. در ا...

منطقی آن است که کلام پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم، در عرصة استشهاد های نحوی بر کلام سایر عرب چه نثر و چه شعر آن، مقدم شود. چرا که زبان عربی پس از قرآن کریم، هیچ سخنی شیوا تر از کلمات نبوی در بلاغت عبارات، صحت الفاظ، قوام معانی و تأثیر گذاری بر مخاطبان، به خود ندیده است. امّا نحویان متقدم از این منبع فیاض بلاغت و فصاحت در زمینة استشهاد در نحو، به هیچ وجه آن گونه که شایسته است استقبال نکر...

اثر پیش روی کوششی است برای ارائة نمایی کلی از اندیشه‏ها، رویکردها، سیاست گذاری‏ها، اصول، شیوه‏ها، و راهکارهای اجرایی نمایه سازی در مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی است.این نوشته با انگیزة گسترش فرهنگ گفتگو و نقد و بررسی آراء، تجربیات و نوآوری‏های مراکز اطلاع رسانی– به ویژه در عرصة علوم اسلامی-  به منظور نیل به استانداردهای بومی و فراگیر در پهنة نمایه سازی به نگارش درآمده است. نوشتار حاضر در دو بخش ب...

نقد و بررسی سنت‏های شعری از بهترین راه‏ها و زمینه‏هایی است که در جهت شناخت و معرفی سبک عمومی یا شخصی شاعران، مفید و راهگشا تواند بود. سنت‏هایی که عموما از دوره‏ای به دوره دیگر منتقل می‏شود و همواره یکی از ارکان عمده در شاعری و هنرورزی بزرگان ادب بوده است. این سنت‏ها به‏ویژه در حوزه بلاغت، سبک‏شناسی و نقد ادبی بسیار چشم‏گیرتر هستند. تخلص یکی از همین سنت‏های شعری است که بسیار مورد توجه شاعران در ...

نقد در این مقاله به معنای داوری بوده و شامل انواع گوناگونی است همچون : نقد فنون بلاغی، نقد شعر شعرا از منظور بلاغی ، مقایسه فنون بلاغی با هم، مقایسه دو زبان عربی و فارسی با هم بر پایه فنون بلاغی، مقایسه دو زبان عربی و فارسی بر پایه شعراء. این مقاله ابتدا به تاریخچه ای از ارتباطات فرهنگی و تاریخی بین عرب و فارس ها پرداخته و زمینه ارتباطات بلاغی بین آنان را بیان نموده و سپس با تکیه بر کتاب های بل...

در خصوص سبک شناسی جدید، تالیفات زیادی از سوی منتقدان به رویکردهای سنتی بلاغت به رشته تحریر در آمده که در این مقال سعی بر آن است تا یکی از این آثار یعنی «أسلوبیة البیان العربی من أفق القواعد المعیاریة إلى آفاق النص الإبداعی» را مورد نقد و بررسی قرار داد. این اثر با روش تحلیل محتوا مورد نقد و بررسی قرار گرفته است که  مهم‌ترین نتایج آن عبارت است از: مرزبندی دقیق بین بیان عربی در بلاغت قدیم و جدید...