مهم‌ترین فرضیه‌ای که نگارنده را وادار به نگارش مقالهٔ حاضر کرد، این بود که میرزا محمدهادی، نقاش و مذهب سده دوازدهم هجری، برخلاف تصور برخی از هنرپژوهان که او را دو تن فرض کرده‌اند یک‌تن بیشتر نبوده و تنها در مقایسه با همسالانش اندکی بیشتر عمر یافته و بیش از نود سال زیسته است. نگارنده با این فرضیه و اثبات آن، از سه اشاره منابع مکتوب و تصویری بهره گرفته است تا سه دوره از زندگی او یعنی دوران جوانی، ...

داستان یوسف و زلیخا یکی  داستان‏هایی است که از قرآن مجید به ادبیات فارسی راه یافته و تاکنون دست‏مایةکار تعداد زیادی از شاعران قرار گرفته است. "میرزا معصوم کوزه کنانی"، متخلص به خاوری تبریزی، از شاعرانی است که در منظومه‏ای جداگانه به این داستان پرداخته است. نگارندگان پس از تصحیح نسخه‏‏ای از این منظومه جهت شناساندن هرچه بیشتر هنر این شاعر پارسی‏گوی، به بررسی سبک‏شناسانه این اثر در سه سطح: زبانی، ...

مرثیه در ادب فارسی سابقه ای دیرینه دارد. سرودن مراثی و مناقب برای ائمهٔ اطهار، به ویژه امام حسین (ع)، در دورهٔ صفویه و قاجار رونق بسیار داشت. حمایت دربار از سوگ سروده های مذهبی سبب شد بسیاری از شاعران و نویسندگان در این زمینه طبع آزمایی کنند. یکی از مرثیه سرایان پرکار و کم شناختهٔ دوره قاجار حاج میرزا هادی نایینی است که در قرن سیزدهم هجری قمری می زیست. از زندگی وی اطلاعات دقیقی در دست نیست، ولی آث...

سفارت ژنرال یرملوف در ایران (1817) در پاسخ به مأموریت ابوالحسن ‌خان ایلچی و حل اختلاف‌های دو کشور پس از عهدنامه گلستان(1813) صورت گرفت. در این نوشتار ضمن توصیف و شرح رخدادهای این ماموریت به بررسی زمینه‌ها، هدف‌ها و دستاوردهای حاصل از آن پرداخته می‌شود.مجموعه عوامل زیادی مانند انتظارها و برداشت‌های متفاوت نمایندگان دو کشور از این سفارت، موافقت نکردن دربار ایران با پیشنهادهای یرملوف، برخورد نامنا...

     میرزا سیدعلی خان مستوفی ملقب به اعتماد حضور فرزند میرزا‌ سیدعلی‌اکبر مستوفی، یکی از عکاسان پرکار، اما گمنامِ دورۀ قاجار است. علی‌رغم به‌جای‌ماندن عکس‌های نسبتاً زیادی از وی در آلبوم‌خانۀ کاخ گلستان، مجموعه‌ اسناد تصویری کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران و بر روی طاقچه‌های بسیاری از منازل قدیمی ایرانی، کمتر نام و نشانی از وی در منابع مختلف تاریخ عکاسی ایران یافت می‌شود. موضوع اغلب عکس‌های میرزا سی...

هدف از این پژوهش، مطالعه تحولات آموزشی و تاریخ تأسیس اولین مدارس به سبک جدید در شهر ساری در عصر قاجار می باشد. برای دستیابی به این هدف، از روش تاریخی-تحلیلی و با تکیه بر منابع تاریخی بهره گرفته شده است. ﺑﺮرﺳﯽ ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ ﻧﻈﺎم آﻣﻮزﺷﯽ اﻣﺮوز اﯾﺮان ﻣﺆﯾﺪ آن اﺳت که ﻧﻈﺎم آﻣﻮزﺷﯽ مدرن اﯾﺮان نشأت گرفته از یک ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﺎرﯾﺨﯽ اﺳﺖ که شروع آن همزمان با تحولات دوره قاجار در عرصه های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی می باشد. ...

معاهده وستفالیا در سال ١٦٤٨ و متعاقب ان کنگره وین در سال ١٨١٥ مبنای روابط بین الملل گردید. وزارت امورخارجه یکی ازاولین چهاروزارتخانه درایران است که پس ازبازگشت فتحعلیشاه قاجارازاولین سفرخارجیش به اروپا تصمیم به ایجاد آن گرفت. وزارت امورخارجه درسال ١٢٠٠هجری شمسی برابر١٢٢٧هجری قمری و١٨٢١میلادی تاسیس گردید. اولین نظام نامه آن حدودا هفتاد سال بعد توسط میرزا سعید خان مؤ تمن الملک که یکی از انتخابهای...

میرزا اسدالله خان غالب، یکی از برجسته‌ترین چهره‌های ادبیات اردو، فروزان‌ترین ستاره‌ی سپهر شعر اردو، و متفکّر و نویسنده‌ای شهیر است. وی در سرودن غزل و بعضأ قصیده استاد می‌باشد. غالب را امروزه با اشعار اردویش می‌شناسند، و این در حالی است که دوست نمی‌داشت او را با دیوان اردویش مورد قضاوت قرار دهند (وی این اشعار را بی‌رنگ می‌خواند). وی به اشعار پارسی‌اش علاقه ی خاصی داشت و معتقد بود که این اشعار به ...

دهه های نهائی قرن سیزدهم هجری ، شاهد جریانهای فکری و اجتماعی تشکلهای متعددی در جهت تجدید فکر دینی و اصلاحات اجتماعی بود. یکی از این نهضت های فرهنگی – اجتماعی ، تجمع « اصحاب سراچه » در خراسان به همراهی حاج میرزا حبیب خراسانی ، خدیو گیلانی ، فاضل خراسانی ، صید علی خان درگزی ، رئیس الطلاب سبزواری و یاران ایشان بود. اصحاب سراچه ، عموماً از طبقه عالمان و نخبگان فرهنگی مقیم خراسان بودند و در چهار چوبه...

اصلاخ خطّ دنیای اسلام یا تغییر آن از مسائل موضوع توجه‌ اندیشمندان ایران دوره‌ی ناصری بود. آن‌ها دشواری‌های خط جهان اسلام را یکی از عوامل عقب‌ماندگی مسلمانان می‌دانستند و اصلاح یا تغییر آن را برای نیل به ترقی ضروری می‌شمردند. میرزا ملکم خان ناظم‌الدوله از برجسته‌ترین نمایندگان جنبش اصلاح خط در دوره‌ی ناصری بود که در چند اثر به مسئله‌ی خط جهان اسلام پرداخته و تأثیر دشواری‌های خط دنیای اسلام را برا...