سنت مقامه­نویسی در جهان اسلام با بدیع الزمان همدانی در قرن چهارم هجری به صورت رسمی مطرح شد. مقامات متأثر از اوضاع فرهنگی و اجتماعی حاکم بر جهان اسلام در میان عرب‌ها شیوع فراوان یافت و به مرزهای غربی جهان اسلام؛ یعنی اندلس رسید. از سوی دیگر، نوع ادبی خاصی در قرن شانزدهم میلادی در اسپانیا پا به عرصۀ وجود گذاشت که بی‌شباهت به مقامه­نویسی نیست. این نوع خاص که در نگارش داستان‌ها و رمان‌ها به کار گرف...

سنت مقامه­نویسی در جهان اسلام با بدیع الزمان همدانی در قرن چهارم هجری به صورت رسمی مطرح شد. مقامات متأثر از اوضاع فرهنگی و اجتماعی حاکم بر جهان اسلام در میان عرب‌ها شیوع فراوان یافت و به مرزهای غربی جهان اسلام؛ یعنی اندلس رسید. از سوی دیگر، نوع ادبی خاصی در قرن شانزدهم میلادی در اسپانیا پا به عرصۀ وجود گذاشت که بی‌شباهت به مقامه­نویسی نیست. این نوع خاص که در نگارش داستان‌ها و رمان‌ها به کار گرف...

غالباً اندیشمندان دیدگا ههایی دربارة انسان، خدا و جهان داشته اند. ممکن است نقاط و نکاتِ مشترکى در این تفکرات بیابیم که برخى از متفکران تحت تأثیر یکدیگر و برخى برحسب توارد، داراى این اشتراکات بوده اند. بحث ما در مقایسه و مطابقة تشبیه و تنزیه صفات الهى از موضوعات کلامى میان دو اندیشمند است: که یکى شاعرِ عارف که در غزنه قلمرو ایران می زیسته و دیگرى عارفی شاعر که در اندلس پرورش یافته است. سخن از سنایى...

در این جستار وصف طبیعت در دیوان دو شاعر برجسته و بزرگ و قدیمی ایران زمین و عرب به نام‌های منوچهری دامغانی(433ق) و ابن خفاجه(533ق) مقایسه و بررسی شده است. وصف طبیعت مهم‌ترین موضوع ادبی در دیوان دو شاعر است که ابن خفاجه آن را در ادبیات عربی اندلس به یک نوع ادبی مستقل و جدا تبدیل ساخته است. در ادبیات فارسی هم منوچهری در جایگاه ویژه‌ای قرار دارد. این دو شاعر از ب...

مهاجرت فلاسفه و متکمان از شهرهای در حال سقوط اندلس به افریقیه دوره حفصی با ورود اندیشه‌های کلامی امام المتکلمین فخر رازی از مصر به افریقیه همزمان شد. در این برخورد اندیشه‌ها حاکمیت با متکلمان مالکی بود که سنت سلف را تایید و برقرار می‌ساختند. تقوی کلام بر فلسفه در سراسر دوره حفصی در غالب مدارس متعدد کلامی برقرار ماند. تلفیق فلسفه و کلام، فلسفه و تصوف و پیدایش تصوف فلسفی از پدیده‌های خاص دوره حفص...

غافقی (سدۀ 6ق) گیاه‌شناس اندلسی است و مهم‌ترین اثر او الجامع فی الأدویة المفردة، یکی از اصلی‌ترین پایه‌های دانش گیاه‌شناسی در اندلس و از منابع مهم برای حفظ و احیای میراث گذشتۀ این دانش است. این کتاب از آثار گیاه‌شناسی پیش از خود، به‌ویژه النبات دینوری و قانون ابن سینا، تأثیر بسیاری گرفته است. در این مقاله ابتدا مشهورترین نسخه‌های این کتاب معرفی شده است، سپس بر اساس نسخۀ کتابخانۀ ملک با بررسی ار...

غالباً اندیشمندان دیدگا ههایی درباره انسان، خدا و جهان داشته اند. ممکن است نقاط و نکاتِ مشترکی در این تفکرات بیابیم که برخی از متفکران تحت تأثیر یکدیگر و برخی برحسب توارد، دارای این اشتراکات بوده اند. بحث ما در مقایسه و مطابقه تشبیه و تنزیه صفات الهی از موضوعات کلامی میان دو اندیشمند است: که یکی شاعرِ عارف که در غزنه قلمرو ایران می زیسته و دیگری عارفی شاعر که در اندلس پرورش یافته است. سخن از سنایی...

غالباً اندیشمندان دیدگا ههایی دربارة انسان، خدا و جهان داشته اند. ممکن است نقاط و نکاتِ مشترکی در این تفکرات بیابیم که برخی از متفکران تحت تأثیر یکدیگر و برخیبرحسب توارد، دارای این اشتراکات بوده اند. بحث ما در مقایسه و مطابقة تشبیه و تنزیه صفات الهی از موضوعات کلامی میان دو اندیشمند است: که یکی شاعرِ عارف که درغزنه قلمرو ایران می زیسته و دیگری عارفی شاعر که در اندلس پرورش یافته است. سخن از سنایی ش...

تمدن اسلامی آمیزه ای از همه تمدن ها و آمیخته ای از همه ملیت ها بود که با بن مایه اسلام و زیرساخت آموزه های وحیانی و سیره رسول خدا قوام گرفت. در بالندگی این تمدن هر یک از این ملیت ها سهم و نقش ویژه ای داشته اند. در میان این ملیت ها دانشمندان شیرازی و توابع آن با قرار گرفتن در شمار کاتبان، دیوان سالاران، پزشکان، متکلمان، محدثان، راویان، جغرافی نویسان و منجمان سهم ویژه ای به خود اختصاص داده اند. آ...

در طول تاریخ بشری زبان عشق را می توان یگانه زبان انسانی دانست که در حوزه ی وحدت تمدن، فرهنگ و ادبیات اقوام مختلف به کار برده می شود. بدون شک در بررسی زوایای عرفان اسلامی، (به ویژه در ادبیات ایران و اندلس) مبحث عشق از اهمیت فوق العاده ای برخوردار بوده و می باشد. مقوله عشق از مهم ترین موضوعات در عرفان اسلامی است، چندان که بدون در نظر گرفتن آن، عرفان و حکمت متعالیه قابل فهم نیست. از مهم ترین کتاب ...