قرآن کریم متنی چندلایه و سرشار از پیچیدگی های زبانی معنایی است . یکی از سطوح این کتاب نیز لایه الفاظ است. بررسی تاریخ علوم قرآنی، بیانگر تلاش های گسترده بشر به منظور کشف معانی الفاظ و ارتباط آن ها با یکدیگر است. یکی از علوم نوبنیاد که دانشمندان علوم قرآن نیز از آن بهره برده اند، علم معناشناسی است. معناشناسی دانشی است که به کشف ساز و کار اجزاء تشکیل دهنده یک متن، به منظور دستیابی به لایه ها...

در دور? معاصر، دانش معناشناسی از مباحث جدید و مفید در حوز? علوم قرآن است. معناشناسیِ واژگانِ قرآن که در حقیقت، نوعی فرهنگ واژگان قرآنی محسوب می شود، در پیِ کشفِ معنایِ واژگانِ قرآن کریم است که در دو قالب معناشناسی تاریخی و معناشناسی توصیفی، ارائه می شود. در معناشناسی تاریخی، بررسی می شود که معنای اولیّ? واژه چه بوده و در گذر زمان چه تطوّرات معنایی یافته است و معناشناسی توصیفی به مطالع? رابط? معنایی واژ...

معناشناسی واژه شهید در قرآن وو روایات،تحقیقی است تحلیلی و توصیفی که به بیان حقیقت معنایی واژه شهید و جایگاه آن در قرآن پرداخته است. واژه شهید در آیات متعددی از قرآن کریم استفاده شده که تمامی آن ها به یک معنا نمی باشد. حضور و گواه دو شاخه ی اصلی در حوزه معنایی این واژه هم در معنای لغوی و هم در وجوه قرآنی آن می باشد. امّا آنچه که در عرف فرهنگ اسلامی از این لغت به ذهن می رسد،کسی است که در راه خدا...

هنجار گریزی از روش‌‌های آشنایی‌زدایی است که نخستین بار توسط نظریه‌پردازان فرمالیست روسی در سال 1917م مطرح شد. نگرش ساختارگرایانه به متون ادبی و توجه به جنبه­های زیبایی­شناسانة آثار، موجب شد تا فرمالیست­ها، زبان ادبی را عامل اصلی آفرینش­های هنری به شمار ­آورند. در میان انواع هنجار گریزی‌ها، هنجار گریزی معنایی بیش از همه، درون­مایة کلام را تحت تأثیر خود قرار داده، با آرایه­های علم بیان پیوند ناگس...

معناشناسی شاخه ای از زبان شناسی میباشد که به مطالعه شبکه روابط بین صورت زبان و پدیده های جهان خارج و مفاهیم ذهنی ما میپردازد. معناشناسی فرآیندیست که میتواند قرآن پژوهان را هر چه بیشتر با واژه های قرآنی آشنا کند و معناشناسی واژه های قرآن از مهم ترین روش های فهم صحیح آن به شمار می آید .واژگان یوم و ایام در متن قرآن کریم به صورت مکرر و برای بیان مفاهیم اساسی از جمله مراحل خلقت و معاد استفاده شده ا...

باهم­آیی وقوع دو یا چند کلمه با فاصله کوتاهی درون یک پیکره زبانی است که انتخاب هر واژه بر روی انتخاب سایر واژگان و وقوع آن­ها اثر می­گذارد. در این مقاله ابتدا تعاریف مختلف باهم­آیی بیان شده است و سپس پیشینه نسبتاً مبسوطی از این موضوع ارائه شده است. بعد از معرفی 15 رابطه معنایی مهم که به طور بالقوه می­توانند بین واژگان برقرار باشند، به بررسی واژگان باهم­آیند سوره مبارکه بقره پرداخته شده است. برای...

هدف نوشتار ذیل بررسی این مسأله است که واژگان بسیط قرآن در چه نوع معنایی استعمال شده است و با چه روشی می توان معنای مقصود آنها را باز یافت؟ در این مقاله با اشاره به سه نوع حقیقت لغوی، عرفی و شرعی و تحلیل مفاد وضع به ویژه از منظر اصولیان شیعه و بیان نقش بافت سخن و فرهنگ قرآن در ترسیم معنای واژه های آن، مفردات قرآن در سه گروه مفهوم لغوی، معنای عرفی و معنای خاص قرآنی دسته بندی می شود و آنگاه پی جوی...

یکی از مهم ترین وجوه اعجاز قرآن کریم، فصاحت و بلاغت این کتاب آسمانی است که از زمان نزول آیات الهی تا کنون به شیوه های مختلف مورد بحث قرار گرفته است.    یکی از ابعاد بلاغت قرآنی، وسعت و تنوع کاربرد کلمات و اصطلاحات، متناسب با مقتضای حال است. حرف «لَو» یکی از حروف پر کاربرد قرآن کریم است که در ساختارها و قالب های گوناگون، معانی عمیق و متعددی را در بر دارد. حرف «لَو»در قرآن کریم در بیش از ده ساختار...

التفات یکی از فنون و آرایه­های ادبی است که در بیشتر کتابهای بلاغی عربی و فارسی به معنای تغییر زاویه سخن آمده و انواع محدودی از تغییرات اسلوبی و معنایی برای آن بر­شمرده شده است. اگرچه توجه به التفات و نشانه­ها­یی مبنی بر وجود آن در تمامی ادوار بلاغت عربی و فارسی به چشم می­خورد، بی­تردید، رشد و تکامل این صنعت ادبی، مدیون و مرهون پژوهشهای بلاغی ادیبان مسلمان در اثبات وجوه اعجاز قرآن است. این مقاله...

به تصریح بسیاری از آیات قرآن و یافته‌های جامعه‌شناسی، دینداری در برابر انحرافات اجتماعی مصونیت ایجاد می‌کند و زمینه کاهش آنها را فراهم می‌آورد؛ اما پرسش این است که با این ویژگی دینداری، چرا بخشی از دینداران، اهل کج‌رفتاری نیز هستند؟ چرا بعضی مواقع دینداری نه‌تنها مصونیت ایجاد نمی‌کند که به گسترش انحرافات و مسائل اجتماعی با اشکالی جدید می‌انجامد؟ بنابراین، هدف، تبیین این مسئله با مراجعه ...