معنا همچون فرم در شکل­گیری متن شعر و ادبیّت آن نقش بسزا دارد؛ با این تفاوت که در شعر مدرن نقش معنا و ابداع در آن، از اهمیت بیشتری برخوردار است و ابداع معنایی شاعر نیز زمینة گسترده تری دارد. نگارنده در مقالة پیش­ رو به دنبال تحلیل نقش معنا در تمایز متن شعر از متون غیر ادبی است و در این زمینه سعی داشته است به صورت مقایسه­ای معنای وصفی (اغراض شعری) و تولید معنا (معناسازی شاعر) را تحلیل کند. مقالة ح...

قطران تبریزی را به‎عنوان نخستین شاعری می شناسند که در سدۀ پنجم هجری در آذربایجان و ارّان سرودن شعر به زبان دری را آغاز کرد؛ چنان‎که او خود نیز در بیتی به این‏که سرسلسلۀ شاعران آذربایجان به شمار می آید، فخر نموده است. شعر او از همان قرن پنجم تاکنون، از زوایای گوناگون بررسی و در تذکره ها نیز همه جا از وی به عنوان شاعری توانا تمجید شده که شاعران پس از خود را متأثّر کرده است. شعر قطران، از یک زاویۀ د...

اسم های عام ناظر بر انواع طبیعی آن دسته از عبارت های زبانی هستند که بر انواعی معین دلالت می کنند. غالباً چنین انگاشته می شود که پیوند میان این اسامی و مدلولشان از طریق معنای آن ها امکان پذیر می گردد. این همان دیدگاهی است که از آن به «نظریۀ سنتی دلالت» تعبیر می شود. بر اساس نظریۀ سنتی دلالت، هر اسم عام دارای معنایی ذهنی است که با فهم آن به مدلول آن اسم منتقل می شویم. نظریۀ سنتی دلالت از دو وجه مو...

چکیده ندارد.

چکیده تصویر شعری، یکی از عناصر زیبایی­شناختی شعر است که از دیرباز مورد توجّه ناقدان بوده است. محمّد رضا شفیعی کدکنی و جابر عصفور از جمله ناقدان معاصر ایران و مصر هستند که با نگاهی نو به این مسئله پرداخته­اند. این جستار می­کوشد تا با شیوه توصیفی - تحلیلی و در چارچوب دو کتاب صور خیال در شعر فارسی از محمّد رضا شفیعی کدکنی و الصوره الفنّیّه فی التّراث الّنقدی والبلاغی عند العرب از جابر عصفور، به بررسی و ت...

هایکو از جمله قالب­های شعری است که در دوره معاصر، به ویژه در حوزۀ شعرِ ادبیات پایداری مورد توجّه قرار گرفته است. علی­رغم  این­که یکی از اصول سرودن هایکو ساده­گویی و اجتناب از کاربرد صور خیال و آرایه­های شعری است، اما شاعران دفاع مقدّس در تلاش برای به تصویر کشیدن دلاوری­های رزمندگان اسلام در طی هشت سال دفاع مقدّس به کاربرد صورِ خیال و آرایه­های شعری در آن مبادرت ورزیده­اند. در این پژوهش که با هدف برر...

     هنجارگریزی یکی از شگردهای مطرح در نظریه‌های نقد فرمالیستهای روس است که در تعریفی ساده می‌توان آن را خروج از زبان معمول و معیار دانست. بهره‌گیری از این ترفند بیانی به آفرینش زیبایی و پویایی سخن می‌انجامد و در نهایت سبب توجه دوچندان مخاطب به متن می‌گردد. شاعرانی که چیره دست‌ترند افزون بر اینکه می‌کوشند به مفاهیم و معانی تازه روی آورند، توجهی ویژه نیز به ساختار و زبان شعری خود دارند تا بتوانن...

طالب آملی یکی از برجسته­ترین شاعران طرز تازه است که در میانة دو جریان اصلی سبک هندی قرار دارد. هنجارگریزی­های ابهام­آفرین شعر طالب را باید سرآغاز شکل‌گیری طرز خیال دانست. از آنجا که غالب ابهامات شعری سبک هندی حاصل دست­کاری‌های زبانی و هنجارگریزی­های معنایی است که از رهگذر تلاش در کشف روابط تازه و «نازک­ادایی» حاصل می‌شود، با ابهامات شعری شاعرانی چون حافظ و مولانا رابطة عکس دارد؛ چرا که ابهامات ...

درنگ شعری (Caesura)، وقفه یا مکث در سطری از شعر است که میتوان آن را در اشعار زبانهای مختلف یافت؛ در شعر فارسی، تا کنون چندان به مبحث درنگ توجه نشده و رابطهی آن با وزن شعر، تبیین نگردیده است. در شعر عروضی فارسی، مهمترین محل ظهور درنگ‌های شعری، در حدفاصل دو مصراع بیت و در میانهی مصراعهایی است که وزن دوری دارند. این مقاله، به بررسی سایر درنگهای درونمصراعی پرداخته است. درنگها را میتوان بر اساس رابط...

طالب آملی یکی از برجسته­ترین شاعران طرز تازه است که در میانة دو جریان اصلی سبک هندی قرار دارد. هنجارگریزی­های ابهام­آفرین شعر طالب را باید سرآغاز شکل‌گیری طرز خیال دانست. از آنجا که غالب ابهامات شعری سبک هندی حاصل دست­کاری‌های زبانی و هنجارگریزی­های معنایی است که از رهگذر تلاش در کشف روابط تازه و «نازک­ادایی» حاصل می‌شود، با ابهامات شعری شاعرانی چون حافظ و مولانا رابطة عکس دارد؛ چرا که ابهامات ...