نسبت بین دین و آزادی، مقوله ای است که در عصر جدید بین اندیشمندان و متفکران و بزرگان دینی جهان اسلام، بدنبال آشنایی مسلمین با تمدن غرب مطرح شده است. علما و اندیشمندان در جهان اسلام سعی کرده اند نسبت بین ایندو عنصر مهم از حیات بشری را مشخص سازند. مکاتب و جریانهای فکری بزرگی در جهان اسلام در مورد نسبت این دو عنصر مهم زندگی جوامع انسانی موضعگیری کرده اند و نظر داده اند. در نوشته حاضر، نوگرایی دینی ...

رساله¬ی حاضر کند و کاوی است در ماهیت نظریات هرمنوتیکی برخاسته از اندیشمندان غربی، که پس از تأسیس این شاخه از دانش¬ همزمان با نهضت اصلاح دینی در غرب، از دیدگاه نظریات مطرح شده در گرایشات مختلف این دیدگاه، به متن و به ویژه متون دینی و کتاب مقدس و شیوه¬های فهم و تفسیر آن نگریسته¬اند؛ شیوه¬هایی که ضمن تضاد بسیار با روش معهود فهم و تفسیر، بین نظریات مولف¬محوری، متن¬محوری و مفسرمحوری در نوسان است، و ...

یکی از اصول مهم دادرسی منع دادگاه از استنکاف از رسیدگی و صدور حکم است؛ در این خصوص اصل 167 قانون اساسی دایره محیط دادرسی را تنگ و قاضی را وا می دارد تا در صورتی که قانون حاکم بر دعوا را نیابد، حقوق اسلامی را به عنوان مبنا و متمم قانون رعایت کند و از آنجا که دست کشیدن از ظن معقول با واقعیت های زندگی اجتماعی سازگار نیست و انسان اجتماعی و متحرک را در حصاری تنگ محبوس می کند لذا در فقه غنی شیعه، اجت...

با گذشت زمان و با توجّه به این که، بشریت روز به روز قدم در راه پیشرفت و ترقّی برداشته و همواره با مسائل و نیازهای جدید روبرو بوده، موضوعات را می توان، 3 گونه یافت : 1.موضوعاتی که با وجود تغییرات زمانی و مکانی ثابت بوده و تغییر ننموده اند و در نتیجه حکم آنان نیز ثابت و تغییر نمی کند، در واقع حکم اینگونه موضوعات توسط شارع و با توجّه به عنوان های اولیّه شان، یعنی مصالح و مفاسد نفس الامری که در این ا...

این پژوهش بر آن است که، مناسبات و علل چالش میان دستگاه سیاسی کشور و بخش هائی از روحانیت شیعه را در طی دوره قاجار بالاخص از دوره محمدشاه (1250ق) تا سلطنت محمدعلی شاه (1327 ق) را مورد بررسی قرار دهد. در این دوره عللی منجر به رویارویی علمای دینی با حکومت گردید؛ که متأثر از مقتضیات زمان و گذر جامعه از سنت به مدرنیته، توسعه نهادهای اداری و تحولات فرهنگی، اجتماعی بوده است. این تحولات نه تنها باعث، ...

تعارض به معنای تقابل دو دلیل بر سبیل ممانعت و یکی از مباحث مطرح شده در اصول فقه است. تعارضی که میان ادله ی احکام ایجاد می شود تعارض حقیقی نیست، بلکه صرفاً تعارضی است که به نسبت ذهن مجتهد و جهل او به دلیل متأخر و متقدم ایجاد می-شود. برای رفع تعارض میان ادله ی احکام سه راه حل ترجیح، جمع (تخصیص) و رد هر دو دلیل و عمل به دلیلی غیر از دو دلیل متعارض که دارای حجیت کمتری است وجود دارد که ترتیب به کارگی...

الهیات اجتماعی، دانشی بین رشته ای است که به بررسی حیات اجتماعی انسان و عوارض و لوازم و تبعات آن به صورت مجموعه ای به هم پیوسته در قالب یک نظام معرفتی می پردازد. این دانش تلاش می کند آن دسته از متون دینی که به نحوی سنت خداوند را نسبت به انسان در تاریخ نشان می دهد از طریق استدلالات عقلی و فلسفی و شواهد تاریخی و تجربی تبیین کند. در میان اندیشمندان دینی، به یقین، امام موسی صدر یکی از شخصیت های برجس...

«وما کان المومنون لینفروا کافهً فلولا نفر من کل فرقه منهم طائفهٌ لیتفقهوا فی الدین و لینذروا قومهم اذا رجعوا الیهم لعلهم یحذرون»توبه:122. اجتهاد از ریشه جُهد یا جَهد, سه مفهوم, تلاش, توان, و رنج و مشقت در آن یافت می شود. و این معنی در روایات نیز وجود دارد. معنی و مفهوم اصطلاحی اجتهاد از معنی لغوی آن دور نیست و هر دو بمعنای تلاش و کوشش بی نهایت دلالت دارند مثلاً اجتهاد در لغت به معنای کوشش برای برد...

برخی فقهای شیعه در اعصار اسلامی، درصدد تبیین آموزه های سیاسی شیعه بر آمده اند. بعضا هدف آنان صدور مجوز برای دخالت دین در سیاست و حکومت بود. این رویکرد بنا بر شرایط زمانی و مکانی دستخوش فراز و نشیب هایی شده است. در دوره معاصر رویدادهایی همچون جنگ های ایران و روس، انقلاب مشروطیت و نهضت ملی شدن صنعت نفت زمینه ساز ورود فقها به عرصه سیاست محسوب می شود. زمینه های این رویکرد در جنبش اخیر را می توان د...