بنابه رأی مشهور ومورد اجماع نحویان دو اسم ازاسم های معرفه یعنی اسم اشاره واسم موصول، مبهم هستند وبرخی دیگرازنحوپژوهان ضمیرغایب را نیز به این دو افزوده اند. این پژوهش سعی نموده تا ضمن بررسی انواع معرفه وتعریف واحکام آنها، این سه اسم مبهم(اسم اشاره، اسم موصول وضمیرغایب) را درآیات قرآن مورد بررسی قراردهد. مراد ازاسم های اشاره مبهم دراین تحقیق، اسم های اشاره بدون مشارالیه درآیات قرآن هستند ومنظ...

 فخر رازی و شیخ طوسی گرچه به لحاظ کلامی دارای دو خاستگاه فکری‌اند اما با توجه به رویکرد عقل گرایانه خود در تفسیر در قلمرو نسخ دارای دیدگاه‌های خاصی‌اند این رویکرد عقل گرایانه برخاسته ازمبانی تفسیری این دو مفسر بزرگ مسلمان است. مبانی تفسیری که در حکم پیش فرض ها و اصول بنیادین مفسرآن قرآن است، در نحوه کیفیت تفسیری مفسر بازتاب می یابد. صرف نظر از جنبه‌های گونه گون مبحث نسخ - که از دیرباز محل بحث م...

معتزله و نومعتزله دو جریان فکری عقل گرا هستند که تفسیر ادبی قرآن را مورد عنایت ویژه قرار دادند. رویکرد ادبی معتزله در تفسیر قرآن از تفکر کلامی آنها برخاسته بود و آموزه هایی همانند اعتقاد به خلق قرآن و وجود مجاز و راه داشتن تأویل در آن و باور بر اعجاز قرآن، نقشی مبنایی در شکل گیری نگرش ادبی معتزله به تفسیر قرآن داشت؛ درحالی که این مؤلفه ها در رویکرد ادبی نومعتزله، مسائلی روبنایی بودند و رهیافت ا...

پس از فروپاشی دولت امویان، وروی کارآمدن عباسیان در اوائل قرن دوم هجری، جامعة اسلامی شاهد تحولاتی عمیق در تمامی زمینه­ها گردید که عمده ترین این تحولات متوجه مبانی اعتقادی مردم شده بود. ظهور مکاتب مختلف مذهبی و تنوع گرایشهای کلامی و فلسفی از شاخصه­های برجسته این دوران به شمار می­رود. بسیاری از علوم و معارف انسانی از جمله ادبیات و شعر عربی تحت تأثیر این امواج پرخروش فلسفی و کلامی قرار گرفت که حاصل...

نگارنده در این نوشتار بعد از پذیرش تحول و تجدد در زمینه ی مسایل، روش ها، مبانی ومبادی علم کلام و...ولی به جهت تغییر نکردن موضوع و غرض وهدف علم کلام، این نوع تحولات را تحول در ماهیت علم به حساب نیاورده است. از طرفی دیگر قایلان به تغییر ماهیت، ادله متقنی هم برای ادعای خودشان ندارند.   سپس مسایل جدید کلامی را به عنوان هر نوع تحول مرتبط علمی-  اعم از مسایل مرتبط ، روش های مرتبط، مبانی مرتبط و .... ...

اعتقاد به وجود امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف)به گونه حی و حاضر یکی از مبانی کلامی شیعیان می باشد، تا حدی که می توان آن را به عنوان یکی از نقاط تمایز بین تشیع و سایر فرق اسلامی دانست. در عصر حاضر شخصی به نام احمد الکاتب درصدد خدشه دار نمودن این اعتقاد بوده و با وارد نمودن شبهاتی به دالیل وارده در اثبات وجود امام زمان، سعی در انکار وجود ایشان دارد. مدعای وی این است که، دلایل شیعیان برای اث...

فیلسوفان اسلامی در جست‌وجوی کمال خاص انسانی، به سراغ بعد عقلانی وی رفته، آن را به عقل عملی و نظری تقسیم نموده‌اند. به‌ اعتقاد ایشان، رهاورد تکامل عقل عملی و تسلط عقل بر قوای حیوانی، تنها آن است که راه را برای استکمال حقیقی انسان باز می‌کند؛ اما تکامل حقیقی انسان در بعد عقل نظری وی رخ می‌دهد که پس از طی مراتب عقل هیولانی، بالملکه و بالفعل، در نهایت، به درجه‌ی عقل مستفاد رسیده، صورت تمامی عالم در...

در این تحقیق سعی گردیده تا با تحلیل توحید و توحید افعالی در مکتب اشاعره به تفسیرهایی که اشاعره از موضوع توحید بر اساس آیات و روایات به¬دست داده¬اند، پرداخته شود. بدین منظور، با بیان استدلال های آن¬ها به مبانی¬ای که دیگر فرقه¬های متکلمان هم چون معتزله و امامیه برخلاف دیدگاه آن¬ها آورده¬اند، توجه گردیده و سپس این موضوع بر اساس نظریات شهید مطهری مورد نقد و ارزیابی قرار گرفته شده است. بر همین اساس،...

نسخۀ خطی تحقیقات از جمله مهم‌ترین آثار خواجه شمس‌الدین جلال‌الدین ابوالفتح محمدبن محمدبن محمود حافظی بخاری (۷۴۹-۸۲۲) ملقب به خواجه محمد پارسا – دومین خلیفۀ خواجه بهاءالدین محمد نقشبند، بنیان‌گذار سلسلۀ نقشبندیه – است. این کتاب از حیث سادگی، روانی و توانایی انتقال موضوعات و مفاهیم عرفانی و کلامی، جایگاهی ویژه دارد. این کتاب که هنوز به‌صورت نسخۀ خطی در دسترس است، حاوی مطالب عرفانی و کلامی است که ...