هدف این مقاله بررسی حوزۀ تجربیات شاعرانۀ اخوان ثالث و نقد و بررسی زیباشناختی آن است که با روش توصیفی-تحلیلی در دو حوزۀ تجربه و کارکردهای هنری آن، به این موضوع پرداخته است. حوزۀ تجربیات او به دو دستۀ تجربه های حسی و درونی تقسیم می شود. تجربیات حسی وی برخورد شاعر با پدیده ها و عناصر طبیعت است که محرک عاطفۀ او شده است. تجربیات درونی اخوان نیز بیان گر تشویش ها و دگرگونی های درونی اوست که بیشتر آنها...

مسمّط یکی از قالب های شعر فارسی است که از آغاز تا کنون از نظر مضمون و محتوا و وزن های عروضی فراز و نشیب های متعددی را از سر گذرانده است. مسمّط را بر حسب شماره مصرع های هر بند به نام های مثلث، مربع، مخمس، مسدس و مثمن نیز خوانده اند و این نوع آخر از همه بیشتر در دیوان منوچهری است. پس از منوچهری این قالب شعری بسیار مورد توجه قرار گرفته است. در عصر مشروطه که هنر شاعری در خدمت مبارزه و آزادی خواهی قرا...

شعر کلامی است که تأثیر آن از نثر به مراتب بیشتر است و در قالبهای مختلف شعارهای جنگی، حماسی، مدح و ذم سروده میشد. قبل از ظهور اسلام، اقوام عرب برای شعر اهم?ی?ت خاصی قائل بودند و اشعار عاشقانه، ادبی و حماسی زیادی میسرودند، اما محتوی و مفهوم آنها مربوط به ظواهر دنیا یا درباره دلاوریهای جنگی و امثال آن بود. ام?ا با ظهور اسلام، اشعار عرب جان تازهای گرفت و به سوی معنویت و پند یا مدح اولیای خدا مت...

شعر دفاع مقدس به آن دسته از شعرهای جنگ اطلاق می شود که در آن ها به دیده تقدس به دفاع مردمیِ ایرانیان در مقابل جنگ تحمیلیِ هشت ساله عراق علیه ایران نگریسته شده است. این شعر در طول حیات سی ساله خود حجم زیادی از اشعار فارسی را به خود اختصاص داده است. رساله حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که شعر دفاع مقدس از نظر فنی و بلاغی در چه سطحی قرار دارد و نقاط ضعف و قوّت آن کدام است. نخستین سروده های دفاع مق...

ادبیّات تطبیقی به عنوان یک علم، در دو قرن اخیر در کشورهای اروپایی و عربی و اسلامی ظهور کرد؛ ولی مفهوم تطبیق از قرن­ها پیش در ادبیّات ملل مختلف وجود داشته است و ادبا و ناقدانی بوده­اند که نوعی مقایسه، موازنه و تطبیق را میان ادبا و ادبیّات ملل مختلف انجام می­دادند. بررسی ریشه­های ادبیّات تطبیقی؛ به ویژه در کشورهای اسلامی و عربی، از این رو اهمّیّت دارد که بدون واکاوی میراث اسلامی در زمینه ادبیّات تطبیقی،...

بررسی عنوان های شعری می تواند راهی باشد برای تحلیل بهتر شعر و اندیشۀ شاعران. در این جستار به بررسی آماری و تحلیلی عنوان های شعری احمد شاملو پرداختیم. پرسش اصلی مقاله این است که روش شاملو در انتخاب عنوان ها چیست و از این عنوان ها چه بهره ای برده است؟ به همین منظور، تمام عنوان ها از جهات مختلف واژگانی، زبانی و معنایی مورد تحلیل قرار گرفت و روابط میان این عنوان ها با محتوای شعر بررسی شد. در این مق...

رنگ در شعر معاصر عربی، به منزله یکی از مهم ترین ابزارهای تصویر سازی، کاربرد ویژه ای یافته است، به گونه ای که شاید بتوان گفت بهترین تصاویر همان هایی هستند که با به کارگیری رنگ ها به وجود آمده اند. عمر ابوریشه، شاعر معاصر سوریه که به شاعر عشق و وطن شهره است، با به کارگیری رنگ های مختلف در تصاویر شعری توانسته است تصاویری بدیع در شعرش خلق کند. در مقاله حاضر، ابتدا خلاصه ای از زندگی شاعر آورده می شو...

مقالات شمس، از جمله متونی است که محمل بسیاری از تمهیداتی گردیده که منجر به تخطی سیاق طبیعی نثر به سوی شعرگونگی کلام می شود. شعر سپید، برای رشد خود، عناصر شاعرانة زیادی از متون کلاسیک، بویژه، کتب صوفیانه اخذ کرده است. این مقاله در پی کشف روابط و عناصر مشترک، بین مقالات شمس و شعر سپید است. متن مقالات، به طور کلّی، در بردارندة عناصر شعر سپید و حتی پذیرندة افاعیل عروضی و شبه عروضی است. این جستار در ...

درویش حسین واله هروی شاعری است که از زندگی و آثار او به سبب منتشر نشدن دیوان اشعارش، جز اطلاعات کلی و مختصر، و ابیات پراکنده در تذکره ها و لغت نامه ها مطلب بیشتری در دسترس نیست. باوجود این، یگانه شاعری است که لفظ و معنای اشعار او را شاعر و متفکر شهیر هندی، عبدالقادر بیدل، ستوده است. در این جُستار، پس از معرفی درویش حسین واله و نگاهی به احوال و آثار او، با استفاده از ابیات در دسترس وی در تذکره ها...

هنجارگریزی، بحثی در نقد صورتگرا و یکی از نظریّه های ادبی معاصر است که مبنای آن بر پایة علم بلاغت استوار می باشد. در رویکردهای جدید زبان شناختی، نظریّه پردازان معاصر هنجارگریزی را ابزار شعرآفرینی معرّفی کرده اند و برای آن انواع گوناگونی برشمرده اند. در این میان، هنجارگریزی معنایی بیش از همه در عرصة شعر بازخورد دارد. شاعر با به کارگیری این صنعت و طولانی کردن فرایند ادراک مخاطب، پیام هنری خویش را به ...