یکی از مهم ترین آرزوهای دیرینه انسان آگاهی یافتن از اسرار زیر و زبر جهان آفرینش است. از این رو سفر به آن عوالم جزءِ دغدغه های مهم اندیشگی او قرار گرفته و به روش های گوناگون به چنین سیرهایی مبادرت کرده است. مسافران این گونه سیرها حاصل مشاهدات خود را به صورت گزاره ها یا متون نظم و نثر ادبی بیان کرده اند. در این پژوهش کهن ترین و نوترین این سفرنامه ها از جهات گوناگون در هفت فصل بررسی شده است. در ا...

ازنظر یونگ بین رؤیا، اساطیر، ادبیات، و به‌طور کلی هنر رابطۀ بسیار نزدیکی برقرار است. او از بازتافتن نمادهای اساطیری و صورت‌‌های ازلی در رؤیا و آفرینش‌‌های ادبی و هنری سخن گفت؛ زیرا صور مثالی در هنر و ادبیات هم خود را مانند رؤیا نشان می‌‌دهند. مرزبان‌‌نامه از متون نثر ادبیات کلاسیک ایران است که «صور مثالی» در آن، در قالب حکایت‌های‌‌ اخلاقی و اساطیری بروز کرده ‌‌است. در پژوهش حاضر، کهن‌الگوی‌‌های...

مادرمثالی یکی از کهن‏الگوهای مهم نظریۀ روان‏شناختی یونگ است که به شکل شخصیت مادر واقعی، یا در قالب نمادهایی که بر جنبۀ مادرانه‏ دلالت دارند، در آثار ادبی تجلی می‏یابد. حماسه اثری است برآمده از جامعۀ مردسالار که قدرت‏نمایی‏های مردانه در آن بیش از نقش‏ورزی زنان به چشم می‏آید. اما آثار حماسی زیرساختی اسطوره‏ای دارند و بازتابندۀ بسیاری از اساطیر و نمادهایی هستند که به‌طور ناخودآگاه ظهور یافته‏اند. ...

نماد نام یا نمایهای است که افزون بر معنای قراردادیاش دارای معانی متناقضی باشد و چیزی ناشناخته و گنگ را بنمایاند. برخی از نمادها از تجربیات شخصی فرد ناشی میشوند اما برخی دیگر در بین تمام انسانها در تمام دوران مشترکاند. از نظر کارل گوستاو یونگ این مفاهیم مشترک بین انسانها زادهی ناخودآگاه جمعی بشراست وکهنالگو نامیده میشود. در بسیاری موارد یک انگاره یا نمایه از ناخودآگاه به خودآگاه راه مییابد و هنر...

در این نوشتار سعی بر آن است که نمودهای تغییریافتۀ کهن‌الگوی مام مِهین(1) در شعر حافظ ردیابی شود. نمودهایی که بعد از متلاشی شدن شخصیت یگانۀ این عنصر مادینه قدرتمند، ابتدا در قالب خدابانوها به زندگی خود ادامه داد و سپس به ضمیر ناخودآگاه انسان منتقل شد و دوباره از طریق هنر بر ذهن و زبان نوع بشر جاری گشت. این جست‌وجو می­تواند پاسخی برای این پرسش­ها بیابد که آیا می­توان گفت حافظ جزو آن دسته از شاعران...

تجربه دینی یعنی مواجهه با موجود مقدس یا ماورایی و به بیان دیگر درک حضور و وجود او. این بعد از دین به صورت فردی و گاه جمعی و غالباً در درون افراد تجلی می‌کند، و با عقاید و مناسک خاص هر دین مرتبط است. این تجربه، در روان‌شناسی نوعی گرایش درونی به شمار می‌رود برای گریز از شرایط دشوار زندگی و همین درون‌گرایی است که به انسان دیندار توان ایستادگی می‌بخشد، زیرا دستگاه شناختی در سنگری نفوذناپذیر قرار می‌...

روان ناخودآگاه جمعی انسان‌ها متشکل از کهن‌الگوهایی است که از طریق انتخاب‌ها، آئین‌ها و رفتار آنها در قالبی نمادین بازتاب می‌شود. یکی از رسانه‌هایی که می‌تواند با بازتاب این نمادها عرصۀ تبلور کهن‌الگوهای روان ناخودآگاه باشد، معماری و از مهم‌ترین کهن‌الگوها، کهن‌الگوی مادر است. بیانمسئله: مادر برای جنس مذکر بار نمادین بیشتری دارد. براساس آرای یونگ، مادر برا...

آمریکا بعد از دهه هفتاد، یعنی بعد از پایان جنگ ویتنام به دو دلیل تمایل به حضور مستقیـمدر مناطق مختلف دنیا نداشت : اول هزینه های سنگین تحمیلی به آمریکا که در صورت حضورمستقیم آمریکا باید ا شخصا ً آن ها را می پرداخت . دوم جلوگیری از ایجاد چـهـره زشـت ازآمریکا در مناطق مختلف، برای دست یافتن به این دو هدف، آمریکا سعی کـرد از طـریـقدوستان خود منافع خود را بدست آورد و رشته » مطالعات منطقه ای « نیز در د...

تجلّی و تأثیر اسطوره از جهات گوناگون در زندگی انسان پس از عصر اساطیری، امری است اجتناب ناپذیر. در این مقاله تلاش شده است تا علاوه بر شناخت مختصر عرفان و اسطوره و آیین های اساطیری، به یافتن تجلّی و تأثیر و ردّ پاهای محسوس و نامحسوس یکی از این آیین ها یعنی رقص، در سماع عرفانی مندرج در برگزیدهء نثر عرفانی فارسی تا قرن هفتم هجری قمری پرداخته شود. در این پژوهش، یکی از تجلّی های آیینی بررسی شده است که آگ...