موعودگرایی در اندیشه و عمل سیاسی ایرانیان جایگاه ویژه ای دارد. به اعتباری، می توان یکی از ویژگی های فرهنگ سیاسی ایرانیان را باور به ظهور منجی برای نجات از دشواری های سیاسی و اجتماعی دانست. گویی به رغم گسست ها و چندپارگی ها، نوعی تداوم یا استمرار نیز در تاریخ اندیشۀ سیاسی ایرانیان در کار بوده است. فرشتۀ زمین ایرانیان در هر عصر درگیر وضعیتی مخاطره آمیز بوده، و در خاک خود امیدهای گوناگون پرورده اس...

چکیده منشأ بسیاری از تحولات مهم در جامعه اسلامی از صدر اسلام، دین و ارکان آن بوده است. یکی از این ارکان در اسلام فریضه حج است که هدف آن، توحید، اتحاد و وحدت مسلمانان بوده و توانسته بر جامعه و مسائل آن تأثیر بگذارد و همچنین از آن تأثیر بپذیرد. حج گزاری ایرانیان شیعی مذهب در دوره صفوی و دشواری ها و موانع حجاج ایرانی در پرتو مناسبات بین دو دولت صفوی- عثمانی، با تکیه بر مطالعات کتابخانه ای و با رو...

گسترش مناسبات ایران و اروپا در دوره صفویه باعث شد تا ایرانیان با چهره جدید اروپای بعد از رنسانس روبرو شوند. چهره ای که نقاط برجسته آن از یک سو گسترش علوم و فنون و از سوی دیگر فعالیت های استعماری و تبلیغات دین مسیحی در خارج از اروپا بود، ایرانیان عصر صفوی به انحای گوناگون با این گونه واقعیت های مرتبط با اروپا در تماس بودند، این تماس ها می توانست باعث شناخت ایرانیان از اروپا گردد. همچنین آشنایی ب...

ابوالحسن علی بن حسین مسعودی(د. 345هـ)، گزارشی را در دو اثر معروفخود، مروج الذهب و التنبیه و الاشراف، آورده که طبق آن ایرانیان باستان، من جمله ساسان بن بابک با هدایایی به زیارت کعبه می‌رفته‌اند. بر اساس این روایت، نام چاه زمزم نیز از زمزمه ایرانیان اقتباس شده است. این مقاله با بررسی نکات اساسی روایت مسعودی، به مقایسه آن با روایاتی که در منابع دیگر درباره تاریخ ایران و تاریخ مکه پیش از ظهور اسلام...

مقاله ی حاضر حافظه ی جمعی ایرانیان را با توجه به چهار کادر اجتماعیِ حافظه (قومیت، نسل، مذهب و تحصیلات) مورد بررسی کمی قرار می دهد. در مبحث «کادر اجتماعیِ حافظه ی جمعی» از نظریات هالبواکس، هابزباوم و رنجر و در بحث «نسل» و «تحصیلات» به ترتیب از رویکردهای مانهایم، شومن و اسکات استفاده شد. با توجه به ماهیت بین قومی این پژوهش، تعداد 384 نمونه از سه مرکز استان رشت (گیلان)، تبریز (آذربایجان شرقی) و سنند...

خویشاپیوندی یا ازدواج با محارم، ترجمة مصطلح واژة پهلوی خودوده (xw?d?dah) است؛ موضوعی که اغلب آن را به ایرانیان باستان منسوب می دارند. اما این موضوع هرگز خاص ایرانیان نبوده است و نمونه-هایی از آن را در فرهنگ های دیگر نیز می توان یافت. این مقاله پس از بیان نمونه هایی از فرهنگ های دیگر و ایرانیان باستان، به شاهنامه و نمونه های موجود در آن می پردازد. در این نامة کهن در مقام بازگویی داستان های ایران...

در دوران معاصر، توانایی علمی در حوزة فناوری و سلطة سیاسی غرب همواره برای جوامع دیگر مسئله بوده‌است؛ نوع تصوری که ایرانی‌ها از غرب دارند به‌سبب ویژگی استعماری آن اغلب با ساده‌انگاری‌ وسطحی‌نگری‌ همراه بوده است. در این زمینه، نگاه مناسب به غرب مستلزم شناخت دقیق، مبنایی، عمیق، و همه‌جانبة آن است. جلوه‌ها و تبلورهایی از غرب، در دوران تمدنی‌اش، در قالب اندیشه‌ها، دیدگاه‌ها و برجسته‌شدن متفکران غربی ...

مقاله‌ی حاضر حافظه‌ی جمعی ایرانیان را با توجه به چهار کادر اجتماعیِ حافظه (قومیت، نسل، مذهب و تحصیلات) مورد بررسی کمی قرار می‌دهد. در مبحث «کادر اجتماعیِ حافظه‌ی جمعی» از نظریات هالبواکس، هابزباوم و رنجر و در بحث «نسل» و «تحصیلات» به ترتیب از رویکردهای مانهایم، شومن و اسکات استفاده شد. با توجه به ماهیت بین قومی این پژوهش،‌ تعداد 384 نمونه از سه مرکز استان رشت (گیلان)، تبریز (آذربایجان شرقی) و سنن...

مطالعات زیادی به بررسی متغیرهای محیط زیستی اعم از باورها، ارزش ها، نگرش، دانش و رفتارهای محیط زیستی در بین ایرانیان پرداخته اند که دامنة تحت پوشش آن ها از چند استان فراتر نرفته است. این تحقیق در سطح ملی به بررسی وضعیت ارزش های محیط زیستی ایرانیان در سطح خرد و کلان می پردازد و با هدف قراردادن تبیین محیط گرایی ایرانیان از سطح توصیف فراتر می رود. روش تحقیق در این مقاله تحلیل ثانویه است که با استفا...

ایرانیان و هندیان از همان آغاز جدایی اقوام آریایی، در موارد متعدد به یکدیگر نظر داشته و از دستاوردهای هم اقتباس و استفاده می کردند. به ویژه ایرانیان در هنگام تنگناها هندوستان را جایگاه امن و میهن دوم خود شمرده، به آن سرزمین پناه می بردند. این دو کشور از لحاظ فرهنگ  و ادبیات و برخی علوم از جمله پزشکی، نجوم و ریاضی بسیار غنی بوده اند و تأثیر بسزایی بر هم نهاده اند. در دوره ساسانی، تبادلات علمی و ...